Modern tarihin ilk kadın diktatör adayı: Kim Yo-jong

Pelin Aykın / İstanbul - Yarım asırdan uzun bir süredir demir yumrukla yönetilen ve dünyanın en “kapalı kutu” ülkelerinden olan Kuzey Kore, nükleer silah denemeleri, teknik olarak hâlâ savaş halinde olduğu Güney Kore’ye karşı savurduğu tehditleri ve en önemli ‘rakibi’ ABD ile sert bir şekilde restleşmesiyle her an “patlamaya hazır bir bomba” olarak görülüyor. Ülkeyi yöneten İşçi Partisi’nin ve Kuzey Kore’nin lideri olan Kim Jong-un’un kız kardeşi Kim Yo-jong ise son yıllarda yaptığı çarpıcı açıklamalarla “gölge lider” gibi hareket etmesiyle dikkat çekiyor. Kim Jong-un’un ölümünden sonra yerine geçmesi amacıyla kardeşine geniş yetkiler verdiği düşünülürken, söz konusu durum gerçekleştiğinde Kim Yo-Jong, “modern tarihte dünyanın ilk kadın diktatörü” olacak. Peki, son günlerde yaptığı açıklamalarla dikkatleri üzerine çeken Kim Yo-jong hakkında neler biliniyor ve ülkenin lideri olması durumunda dünyayı nasıl bir tehdit bekliyor?

Gücü zirvelerle arttı

Seul istihbarat teşkilatına göre, en az 32 yaşında olduğuna inanılan Kim Yo-jong, Kim Jong-un’un küçük kız kardeşi ve 1994’ten 2011’e kadar Kuzey Kore’yi yöneten ve birkaç kadından çocukları olan babaları Kim Jong Il’in bilinen en küçük kızı. Kim Yo-jong, ilk yıllarında tanınmayan bir figürdü. Bu, 2009’da, Kim Jong-un’un babaları felç geçirdikten sonra Kuzey Kore liderliğinin vârisi olarak seçildiği söylendiğinde değişti. Kim Yo-Jong da İşçi Partisi’nin Tanıtım ve Enformasyon Bölümü Başkan Yardımcısı olarak atandığı 2014 yılından bu yana, hızla iktidara yükseldi. Şu anda ülkenin ABD ve Güney Kore’ye yönelik politikalarını denetlemeye yardımcı olan üst düzey bir pozisyonda bulunan Kim Yo-jong, tek parti rejiminin olduğu ülkede önemli olaylar sırasında genellikle Kim Jong-un’un yanında oluyor. Diktatörün kız kardeşinin gücü, 2018 Kış Olimpiyatları’nda, iki nükleer zirvede ve devlet medyasında imza sahibi olarak yer almasının ardından arttı. Özellikle 2018 Kış Olimpiyatları’nda Kuzey Kore’nin yönetici Kim ailesinden Güney Kore’ye, Kore Savaşı’ndan bu yana giden ilk kişi olması da medyada ilgi görmesine neden oldu.

Medeni durumu sır

Kim Yo-jong, ağabeyi Kim Jong-un’un son 10 yılda Kuzey Kore’nin nükleer silah geliştirmesini hızlandırması ve 2018’den beri ABD ve Güney Kore’nin dahil olduğu nükleer müzakerelere katılmasıyla uluslararası ün kazandı. Son birkaç yılda, dönemin ABD Başkanı Donald Trump ile yüz yüze yapılan üç toplantıya Kim Jong-un’un sırdaşı ve danışmanı olarak katılarak öne çıkan Kim Yo-jong, Ocak 2021’e kadar Kuzey Kore Politbüro’nun yedek üyesiydi. Ancak Kuzey Kore uzmanları, Kim Yo-jong’un görünürdeki “unvan gerilemesinin” siyasi nüfuzunu değiştirmediğini söylüyor. Öte yandan, Kim Yo-jong’un medeni durumu net bir şekilde bilinmiyor. Ancak, Kim Yo-jong’un Kuzey Kore’nin en güçlü yetkililerinden biri olan Choe Ryong-hae’nin oğlu Choe Song ile evli olduğu iddia ediliyor.

Siyasi “prenses”

ABD’nin Kuzey Kore’yi nükleer programından vazgeçmeye ikna etme girişimleri, Kim Jong-un ile dönemin ABD Başkanı Donald Trump arasında 2019’un başlarında yapılan ikinci zirvenin bozulmasından bu yana durma noktasına geldi. Özellikle 2019’dan bu yana söylemlerini sertleştiren Kim Yo-Jong, daha sonra Trump’a Kuzey Kore’nin nükleer silah üretmeyi bırakmayacağına dair uyarıda bulundu. Kim Yo-jong, geçen yıl Washington’ın ülkesinin tamamen nükleer silahlardan arındırılması konusundaki ısrarını ve Seul’ün iki Kore’nin ortak sınırına rejim karşıtı broşürler gönderen Kuzey Koreli ilticacıları dizginlemedeki başarısızlığını eleştiren resmi hükümet açıklamalarını imzalamaya başladı. Bu yıl ise Kim Yo-jong, ABD’li yetkililerin nükleer müzakerelerin yeniden başlaması için umutlarını dile getirmesinin ardından yeni ABD Başkanı Joe Biden’ı “boşuna ümitlenmemesi” konusunda uyararak ülkesinin politikasını yönlendirdi. Son olarak, Kim Yo-jong, ABD ile Güney Kore arasında bu ay yürütülen askeri tatbikatı “işgal provası” olarak nitelendirerek ülkesinin saldırı kapasitesini güçlendirmek için daha hızlı çalışacağını söyledi. Kardeş Kim, Güney Koreli yetkilileri ise ABD ile tatbikat gerçekleştirdikleri için “hain” olarak nitelendirdi.

Kim Jong-un’un yerini alacak kişi o mu?

Kuzey Kore’nin 1948’de kuruluşundan bu yana ülke lideri ölümünden sonra yerine geçecek yetişkin oğlunu seçti. Nisan 2020’de, Kim Jong-un’un görevini yapamayacak kadar hasta olduğu iddiaları ortaya çıktığında, Kim Yo-jong iktidardaki Kim ailesiyle olan kan bağlı ve ağabeyinin çocuklarının 18 yaşından küçük olması nedeniyle potansiyel aday olarak görüldü. Aynı yılın ağustos ayında, Seul istihbarat teşkilatı, Kim Yo-jong’un resmi olarak tayin edilmiş bir vâris olmasa da, liderliğin fiili 2 No’lu kişisi olduğunu söyledi. Kim Jong-un oğlu henüz 12 yaşında. İddiaya göre, Kuzey Kore lideri kendisinin oğlu reşit olmadan ölmesi durumunda kız kardeşinin bir tür kraliçe naibi olarak görevi devralmak için yeterli desteğe sahip olmasını istiyor.

Dünyada nasıl görülüyor?

Kim Yo-jong, ağabeyi Kim Jong-un ile olan ilişkisi ve ABD, Çin, Güney Kore ile büyük diplomatik toplantılara katılması nedeniyle ülke liderinin etkili bir yardımcısı olarak görülüyor. Geçen yıl Kim Yo-jong’un Güney Koreli yetkililere yönelik sert söylemi, Seul yetkilileri tarafından olağandışı görüldü. Çünkü çoğu Güney Koreli yetkili, Koreler arası toplantılarda Kim Yo-jong ile sohbet ettiklerinde onu “tatlı dilli” olarak nitelendirdi. ABD’de ise Kim Yo-jong, eski başkan Donald Trump’a diplomatik ilişkilerde tavsiyede bulunan ve bazı etkinliklerde ona eşlik eden kızı Ivanka Trump’ın resmi olmayan bir meslektaşı olarak algılandı. 

Kuzey Koreliler nasıl değerlendiriyor?

Otoriter hükümetin Kim rejimini biraz bile eleştiren vatandaşları idam etme özelliği nedeniyle, Kim Yo-jong’un Kuzey Kore halkı arasındaki durumunu doğru bir şekilde ölçmek imkansız. Ancak, Kuzey Kore’de bu tür rollerde bulunanların çoğunluğu daha yaşlı erkekler olduğu için halkın üst düzey bir hükümet pozisyonunda genç bir kadın görmeye alışkın olmadığı biliniyor. Ama kardeşin, diktatör ağabeyi
Kim Jong-un ile olan ilişkisi, çoğunlukla başkent Pyongyang’da yaşayan Kuzey Kore seçkinlerinden “gerçek ya da sahte” saygı talep edebileceği anlamına geliyor. 2018’de, Kuzey Kore’nin 89 yaşındaki devlet başkanı Kim Yong Nam’ın, Güney Kore’ye giden bir Kuzey Kore delegasyonunu yönetirken Kim Yo-Jong’a karşı saygıyla eğilmesi “meşruluğunun” görülmesi açısından önemliydi.

Ağabeyi ile ilişkisi nasıl?

Kim Yo-jong’un ağabeyi Kim Jong-un ile ilişkisi, babaları Kim Jong Il ile kız kardeşi Kim Kyong Hui’nin ilişkisiyle karşılaştırılıyor. Kim Kyong Hui, ülkenin komünist ekonomisinin bazı kısımlarını denetleyerek ve danışman olarak hizmet ederek kardeşinin yönetimine yardımcı olmuştu. Ancak, Kim Jong-un iktidara geldikten sonra halasının kamusal hayatını bir kenara itti ve daha geniş yetkilerle yerine kardeşi Kim Yo-jong’u getirdi. Kim Kyong Hui’nin İşçi partisinden tasfiye edilen eşi Jang Sung-Taek’in ise 2013’te idam edildiğine inanılıyor. Kuzey Koreli uzmanlar, ortak kanları ve gösterişsiz varlığı nedeniyle Kim Yo-Jong’un muhtemelen Kim Jong-un’un güvendiği tek danışman olduğunu söylüyor. Kim Yo-jong, güç veya halkın dikkatini çekmek için rekabet etmek

yerine, ağabeyinin öne çıkmasına yardımcı oluyor gibi görünüyor. Kuzey Kore devlet medyasında, Kim Yo-jong, ülkenin fabrikalarına, tarım arazilerine ve devlet dairelerine resmi ziyaretler sırasında kardeşine eşlik eden vekil rolünde sessizce tavsiye verirken, sık elinde bir defterle görülüyor. Kuzey Kore uzmanları, yaş Kore kültüründe kıdemde belirleyici bir faktör olduğu için, Kim Yo-jong’un genç olmasının da Kuzey Kore liderinin güvenini kazanmada bir değer olarak görüldüğünü söylüyor. Öte yandan, Kim Yo-jong’un Şubat 2019’daki Hanoi zirvesinin nükleer silahlardan arındırma anlaşması üretememesinden sonra rütbesinin düşürüldüğü söylendi. Ancak yine de ağabeyinin birçok önemli etkinliğine katılmaya devam etti.