Matematikçilerden korkutan savaş tarihi! Tek tek hesaplandı, sonuç 205 çıktı
14.08.2023 - 11:27 | Son Güncellenme:
Son dünya savaşından bu yana birçok kez daha küçük ölçekte savaş yaşanmış olsa da hiçbirisi dünyanın gördüğü en büyük yıkımlardan biri olan İkinci Dünya Savaşı kadar büyük bir felakete dönüşmedi. Ancak bazı matematikçilere göre bu durum istatiksel olarak gelecekte bir gün bozulabilir! İşte matematikçilerin tek tek hesaplayarak ortaya çıkardığı savaş tarihi.
Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr - İnsanlık, tarih boyunca birçok defa bizzat kendi eliyle başlattığı savaşlarda büyük yıkımlara, felaketlere, kan ve gözyaşına şahitlik etti. Bu çarpışmaların en başında ise kuşkusuz 20 yıl aralıkla yaşanan ve milyonlarca kişinin ölümüne sebep olan Birinci ve İkinci Dünya Savaşları geliyor. Son dünya savaşının üzerinden yaklaşık 80 yıl geçmiş olsa da olası bir Üçüncü Dünya Savaşı'na ilişkin senaryolar sık sık tartışma konusu oluyor. Birçok kişi, 80 yıllık arada insanlığın çok daha yıkıcı silahlara sahip hale geldiğini ve bu sebeple yeni bir dünya savaşı yaşanması halinde tüm insanlığın yok olma riskiyle karşı karşıya olduğu konusunda endişelere sahip. Günümüzde bu endişeleri en çok tetikleyen olayların başında da Çin ile Tayvan arasında yaşanan gerilimler, halihazırda devam eden Rusya-Ukrayna savaşı, Suriye'deki durum veya Kuzey Kore’nin yaptığı füze denemeleri geliyor. Peki matematikçilere göre Üçüncü Dünya Savaşı ne kadar uzak ne kadar yakın bir ihtimal?
ONLARA GÖRE TARİH, HESAPLAMALARDA GİZLİ
Başta ülkelerin çıkar çatışmaları olmak üzere kimi zaman tarihi kimi zaman jeopolitik nedenlerle temellendirilen savaşlar, bugüne kadar pek çok uzman tarafından farklı görüşlerle tanımlandı. Ünlü Prusyalı General Carl von Clausewitz ise savaşa dair kaleme aldığı 'Savaş Nedir?' adlı yapıtında "Savaş, siyasetin başka araçlarla (şiddet araçlarıyla) devamıdır. Bütün savaşların amacı, düşman silahlı kuvvetlerini yok etme yoluyla onun iradesini teslim almaktır" ifadelerine yer vermişti. Olası bir Üçüncü Dünya Savaşı, çoğu zaman ülkeler arasındaki gelişmeler tahlil edilerek uluslararası ilişkiler, siyaset bilimi ve askeri uzmanlar tarafından değerlendiriliyor olsa da bazı matematikçiler böyle bir savaşın ne zaman yaşanacağını tahmin etmek için kendi sistemlerini kullanıyor. Bu kişilere göre, yeni bir dünya savaşının ne zaman yaşanacağı modellerde ve hesaplamalarda gizli.
Üçüncü Dünya Savaşı tahminlerini istatistiksel modellerin silahlı çatışmalarla ilgili tarihsel verilere uygulanmasına dayandıran matematikçiler, bu modellerle birlikte geçmiş olayları ve jeopolitik faktörleri analiz ediyor. Matematikçiler, gelecekteki çatışma olasılığını ve bunu neyin tetikleyeceğini bu şekilde tahmin etmeye çalışıyor.
DİPLOMATİK ÇÖZÜM, ÖNGÖRÜLEMEYEN OLAYLAR...
Matematiksel hesaplamalarda çeşitli karmaşık değişkenleri dikkate alan ve bunlar arasında siyasi gerilimler, ekonomik faktörler, teknolojik gelişmeler, bölgesel anlaşmazlıklar ve ideolojik çatışmaları da dahil eden araştırmacılar, değişken durumları modellemelere dahil ederek küresel bir çatışmayı öngörmeye çalışıyor.
Bu durumun oldukça zor olduğunu ifade eden araştırmacılar, insan davranışının karmaşıklığı, öngörülemeyen olayların etkisi ve diplomatik çözüm potansiyeli gibi faktörlerin doğru tahminde bulunmayı zorlaştırdığını belirtiyor.
'205 YILDA BİR OLUYOR'
ABD’deki Colorado Üniversitesi'nde görevli olan Dr. Aaron Clauset, 1823 ile 2003 yılları arasındaki silahlı çatışmaların sıklığını analiz etti ve İkinci Dünya Savaşı gibi büyük ölçekli çatışmaların ortalama olarak her 205 yılda bir gerçekleştiğini buldu.
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra geçen yaklaşık 80 yıllık dönemi de dikkate alan araştırmacılar, grafiklerden yola çıkarak böylesine büyük bir yıkımın tekrar gerçekleşmesi için 100 ila 150 yıllık bir süre geçmesi gerektiği sonucuna ulaştı.
Ancak çalışmada görev alan istatistikçiler, grafiklerin tek başına yorumlanmaması gerektiğine dikkat çekerek hesapta olmayan ani gelişmelerin beklenenden daha kısa sürede büyük bir savaşı tetikleyeceğine dikkat çekti ve insanları bu konuda 'rahat olmamaları' yönünde uyardı.
'DAHA İYİ ANLAMAK İÇİN 100-150 YIL BEKLEMELİYİZ'
1913 ile 1945 arasında, Birinci Dünya Savaşı ve İkinci Dünya Savaşı dahil olmak üzere her 2.7 yılda bir, kayıtlı tarihteki en şiddetli ve yaygın insan kaybıyla sonuçlanan bir olay yaşandığını ifade eden Dr. Aaron Clauset, "1945 ile 2003 arasında her 12.8 yılda bir savaş yaşandı. 1823'ten beri tüm savaşların analizi, savaşlar arasındaki süre uzadıkça savaşların da kısaldığını ortaya çıkardı. Çalışmalarımızda 2003 yılına kadar gittik ve bu sebeple son birkaç yıldaki çatışmaların dikkate alınmadığını belirtmek önemli" dedi. Dr. Clauset, "Araştırmaya göre İkinci Dünya Savaşı kadar büyük bir savaş çıkmadan önce 205 yıllık bir boşluk olması gerekir. Bunun yeni bir barışçıl dönem mi yoksa sadece kağıt üzerinde kalan bir istatiksel bir veri mi olduğunu anlamamız için 100-150 yıl beklememiz gerekiyor" yorumunda bulundu.
"Gelecekte büyük bir savaş riski şu anda inanıldığından daha yüksek olabilir. Bu sebeple gelecekte barışı teşvik etmeye ve çatışmaları hafifletmeye devam etmemiz çok önemli." - Dr. Aaaron Clauset
