Kovid ilaçları oyun değiştirici olacak

Dünya 2 yıldır yeni tip koronavirüsün pençesinde. Aralık 2019’dan bu yana hayatımıza giren virüs 5 milyondan fazla kişinin hayatına mal oldu. Kovid-19’a karşı geliştirilen aşılar tüm dünyada uygulanmaya devam etse de aşıların adaletsiz dağıtımı ve virüsün Delta varyantının etkisiyle küresel ölçekte vaka ve ölü sayısında artış sürüyor. Bazı ilaç şirketlerinin geliştirdiklerini açıkladıkları Kovid-19 ilaçları ise pandemi dönemine yeni bir sayfa açtı. Peki, aşıların yaygın olmadığı bölgelerde “oyun değiştirici” olması beklenen ilaçlar ne kadar riskli ne kadar etkili ve aşılarda olduğu gibi hedefine ulaşma anlamında “hayal kırıklığı” yaratacak mı?

Yüzde 89 etkili

ABD merkezli ilaç firması Merck ve ortağı biyoteknoloji firması Ridgeback Biotherapeutics’in geliştirdiği “Molnupiravir” adlı Kovid-19 ilacını onaylayan ilk ülke, 4 Kasım’da İngiltere oldu. İngiltere’nin onayından bir gün sonraysa ABD merkezli Pfizer, antiviral ilacı “Paxlovid”in, hastaneye yatışlarını yüzde 89 oranında azalttığını duyurdu. Pfizer’ın ilacının da ABD Gıda ve İlaç Dairesi’nden (FDA) onay alınmasıyla birlikte birkaç ay içinde piyasaya sürülmesi bekleniyor. Bu ilacın Faz 3 çalışması, Türkiye’de Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’de yürütülüyor.

Çin’in sağlık devi Sinopharm da Kovid-19 ilacının denemelerinin Birleşik Arap Emirlikleri’nde başlayacağını açıklarken, Pekin Genom Bilimi İleri Yenilik Merkezi, ürettikleri ilacın ikinci aşama klinik denemelerine geçtiklerini bildirdi. Pfizer ilacı Paxlovid, orta ve yüksek riskli hastalara, semptomların başlamasından sonraki 3 gün içinde verilmesi halinde hastaneye yatış ve ölüm oranlarını yüzde 89, 5 gün içinde verilmesi durumundaysa yüzde 85 azaltıyor. Merck’in ilacı Molnupiravir ise semptomların başlamasından sonraki 5 gün içinde verilmesi halinde ciddi risk taşıyan kişilerde hastaneye yatış ve ölüm riskini yüzde 50 düşürüyor. İlaç, virüse rastgele mutasyonlar üretip ölmesini sağlıyor. Ancak bazı çalışmalar, Molnupiravir’in insan DNA’sında da mutasyonlara neden olabileceğini öne sürüyor. Paxlovid ise virüsün çoğalması gereken bir enzimi bloke etmek için tasarlanmış proteaz inhibitörleri olarak bilinen bir sınıfın parçası olarak değerlendiriliyor. Paxlovid’in bazı ilaçlarla kullanılması, tehlikeli bir antiviral olan ritonavir ile verilmesi de uzmanlarca tartışılıyor.

Yoksul ülkelere daha düşük ücretle satılacak

Merck, düşük gelirli ülkelerde Molnupiravir üretmek için gereken fikri mülkiyet lisanslarını sağlamak amacıyla İlaç Patent Havuzu ile anlaşma imzaladı. Birkaç ilaç şirketi ilacı üretmeye başladı bile. İlaçlara erişimi artırmak için çalışan Birleşmiş Milletler destekli bir kuruluş olan İlaç Patent Havuzu’nun, Pfizer ile de görüşme halinde olduğu bildirildi. Her iki şirket de düşük gelirli ülkelerin ilaçları zengin ülkelere kıyasla daha az ucuza alması için kademeli fiyatlandırma taahhüdünde bulundu. Ancak her Kovid-19 semptomu olan kişinin hastalığa yakalanmamış olabileceğine ve bu aşamada testlerin önemine dikkati çeken uzmanlar, yeterli miktarda Kovid-19 testi bulunmayan ülkelerde ilacın erken aşamada verilmesinin zor olduğunu söyledi. Pfizer, yıl sonuna kadar 180 bin kişinin tedavisi için, 2022 yılında ise 50 milyon kişinin tedavisi için hazırlıklarını tamamlayabileceğini açıkladı. Merck ise bu yıl sonuna kadar 10 milyon kişinin, gelecek yıl ise 20 milyon kişinin tedavisini karşılayabileceği görüşünde.