İngiltere: Çin dünya düzenine meydan okuyor

İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, Avustralya-ABD-İngiltere arasındaki AUKUS güvenlik paktının detaylarını görüşmek üzere gittiği San Diego'da BBC'ye açıklamalarda bulundu.

"Dünya daha istikrarsız bir yere dönüştü ve güvenliğimize yönelik tehditler arttı" diyen Sunak, silahlı kuvvetlere ayrılan bütçeyi artırdığını belirtti.

İngiltere savunma bütçesi gelecek iki yılda yaklaşık 5 milyar sterlin artacak. İngiltere'nin Avrupa'da savunmaya en çok bütçe ayıran ülke olduğunu söyleyen Sunak "Bu böyle kalmaya devam edecek" dedi.

Son veriler İngiltere'nin gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde 2'sini savunmaya harcadığını gösteriyor.

Sunak "Çin, bizimkilerden çok daha farklı değerleri olan bir ülke ve dünya düzenine meydan okuyor. Bu yüzden buna karşı tetikte olma; kendimizi, değerlerimizi ve çıkarlarımızı koruma hakkımız var" diye devam etti.

İngiltere hükümetinin, Çin'in oluşturduğu bu "sorunu" ciddiye aldığını belirten Sunak, bu nedenle "yarı iletkenler" gibi sektörlerde Çin yatırımlarını engellediklerini de ekledi.

AUKUS ANLAŞMASI NEDİR?

İngiltere-ABD ve Avustralya arasında 2021'de imzalanan "AUKUS" anlaşması, Hint-Pasifik bölgesindeki Çin askeri Çin etkisine karşı işbirliği yapmak amacıyla imzalanan bir güvenlik paktı.

AUKUS, bu üç ülke arasında daha fazla istihbarat paylaşımına izin verirken Avustralya'nın İngiltere ve ABD'den de nükleer enerjiyle çalışan denizaltı teknolojisi almasına olanak sağlıyor. Ancak bu denizaltılar nükleer silah taşımayacak.

California'daki ortak basın toplantısında konuşan Sunak, anlaşma ile Avustralya'ya sağlanacak denizaltıların "dünya üzerindeki en gelişmiş denizaltılardan" olduğunu belirtti.

ABD Başkanı Joe Biden da bu denizaltıların nükleer silah taşımayacağının, sadece nükleer enerji ile çalışacağının altını çizdi.

Avustralya Başbakanı Anthony Albanese de bu anlaşmanın, Avustralya'nın tarihinde tek seferde yapılan en büyük savunma kapasitesi artırma anlaşması olduğunu vurguladı.

İlk etapta ABD tarafından Avustralya'ya nükleer enerjiyle çalışan üç adet denizaltı sağlanacak. Bunun 2030'ların ilk yıllarında gerçekleşmesi bekleniyor.

Daha sonra ise denizaltılar, bazı parçaları İngiltere'de olmak üzere, Güney Avustralya'da üretilecek. Bu denizaltıların 2040'ların başından itibaren hizmete girmesi bekleniyor.

ABD de üretim için gizli teknoloji paylaşımı yapıyor.

Yeni SSN-Aukus denizaltıların Birleşik Krallık tarafından da kullanılması ve 2030'ların sonundan itibaren İngiltere Kraliyet Donanması'nda da yer alması planlanıyor.

İngiltere'nin kullanacağı denizaltılarınsa büyük bölümü İngiltere'de Cumbria bölgesindeki BAE Systems ve Rolls-Royce tarafından üretilecek.

ANLAŞMAYA ÇİN'DEN TEPKİ

Nükleer denizaltı anlaşması Çin'inse tepkisini çekiyor. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning, geçen hafta yaptığı açıklamada Pekin'in anlaşmaya yönelik tavrını yinelemiş ve AUKUS paktının Asya-Pasifik bölgesindeki barış ve istikrarı tehdit ettiğini belirtmişti.

Mao Ning "ABD, İngiltere ve Avustralya'yı Soğuk Savaş zihniyetini ve kimseye fayda sağlamayacak oyunları bırakmaya, uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmeye, bölgesel barış ve istikrar katkıda bulunmaya çağırıyoruz" dedi.

Anlaşma İngiltere ile Fransa arasında diplomatik krize neden olmuştu
Avustralya'nın nükleer denizaltılar için daha önce Fransa ile anlaşmış olması ve bu anlaşmadan vazgeçmesi, Fransa'nın tepkisini çekmişti.

Avustralya 2021'in Eylül ayında, ortak denizaltı inşa etmek üzere Fransa'yla imzaladığı 35 milyar euroluk anlaşmadan çekilmişti.

Onun yerine İngiltere ve ABD ile AUKUS anlaşmasını imzalayarak bu iki ülkeden nükleer denizaltı teknolojisi satın alma ve üretme anlaşması imzalamıştı.

Fransız yetkililer, üç ülke arasındaki AUKUS görüşmelerinin kendilerinden habersiz yürütüldüğünü ve Avustralya'nın anlaşmadan son anda çekildiğini söylemiş; sert tepki göstermişti. Paris, bu ülkelerden büyükelçilerini de geçici olarak çekmişti.

Avustralya krizi aşmak için Haziran 2022'de, daha önce denizaltı teknolojisi satın almak ve ortak üretim için imzaladığı anlaşmadan döndüğü Fransa'nın Naval Group isimli şirketiyle, 555 milyon euroluk bir tazminat anlaşması imzaladı.