Hawaii'deki dünyanın en büyük aktif yanardağı Mauna Loa 38 yıl sonra neden patladı?

Hawaii dilinde "uzun dağ" anlamına gelen Mauna Loa, dünyadaki en büyük aktif yanardağ ve 5 bin 271 kilometre karelik bir alanı kaplıyor. Hawaii Volkanlar Ulusal Parkı’nın içindeki Mauno Loa, Amerikan eyaletindeki Big Island’ın yarısını kaplıyor ve burada bulunan beş yanardağdan bir tanesi.

En tepe noktası deniz seviyesinin 4 bin 170 metre yükseğinde. Tabanı ise deniz yatağında. Bu durumda yanardağın toplam uzunluğu 9 bin 170 metreye ulaşıyor, yani Everest Dağı'ndan daha yüksek.

MAUNA LOA NEDEN PATLADI?

Mauna Loa ve komşu yanardağların derinliklerinde aşırı derecede ısıtılmış bir madde olan magma birikiyor. Bu magma, yer altında "sıcak nokta" olarak tanımlanan ve magmanın bölgenin geri kalanından daha sıcak olduğu bir bölgeden geliyor.

İngiltere'deki Portsmouth Üniversitesi'nde Volkan Bilimci Dr. Carmen Solana, "Kimse bu sıcak noktanın neden var olduğunu tam olarak bilmiyor. Dünya'nın mantosunda radyoaktif maddenin çürümesinden ortaya çıkmış olabileceği düşünülüyor" diyor.

Dr. Solana, Mauna Loa patladığında magmanın ilk olarak kalderada, yani yanardağın tepesinde kase şeklindeki çukura doğru ilerlediğini belirtiyor.

Mauna Loa'daki kalderanın ismi Mokuaweoweo ve 15 kilometre karelik alanı kaplıyor ve 180 metre derinlikte.

 Ardından bu magma lava olarak dağdaki çatlakların içinden dışarıya ve dağın kenarlarından aşağıya doğru akmaya başlıyor. Yaklaşık 1000C sıcaklıkta olan bu lava önüne çıkan her şeyi yakıp geçiyor.

Yanardağlar patladığında bir madde daha ortaya çıkıyor. Soğuduğu zaman cam parçalarına dönüşen bu maddeye "Pele'in Saçı" ismi veriliyor.

Dr. Solana, "Pele, Mauna Loa'da yaşadığı düşünülen sarı saçlı bir tanrıçanın ismi. Cam parçaları da ince ve kahvrengimsi altın renginde" diye anlatıyor.

MAUNA LOA'NIN PATLAMIŞ OLMASI NEDEN ÖNEMLİ?

ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu'na (USGS) göre Mauna Lona'da ilk patlamanın kaydedildiği 1843’ten sonra dağ 33 kez infilak etti.

Bu, ortalama olarak her 5,5 yılda bir bir patlama anlamına geliyor. Ancak son patlama 38 yıl önce gerçekleşti.

Leeds Üniversitesi'nde Jeofizik Profesörü olan Andrew Hooper, "Son 10 yıl içinde magmanın yüzeye çıkmaya başladığına dair işaretler gördük ancak patlama olmadı" diyor.

Prof. Hooper, Mauna Loa'daki patlamanın yeni nesil bilim insanlarına yanardağın nasıl çalıştığını incelemek için bir şans tanıdığını söylüyor.

TEHLİKELİ Mİ?

Mauna Loa, birçok diğer yanardağın aksine çok güçlü bir patlamaya ve kül ile gaz dolu lavın havaya fışkırmasına neden olmuyor. Bunun yerine lav oldukça yavaş bir şekilde yanardağın kenarından aşağıya doğru akıyor.

Profesör Hooper, "Bu lav akışı tehlikeli değil çünkü etrafından uzaklaşmak mümkün" diyor ve sözlerine devam ediyor:

"Aynı zamanda lav en yakındaki yerleşim yerlerine doğru değil, kuzey doğu yönünde ilerliyor. Lavın bu yöndeki yerleşim yerlerine ulaşması için epey yol kat etmesi gerekir."

Ancak yerel halkın Mauna Loa'nın yaydığı gazlardan etkilenebileceği düşünülüyor. Dr. Solana, "Kükürt dioksit ve klor gibi volkanik gazlar havadaki nemle reaksiyona girerek volkanik sis üretiyor" diyor ve devam ediyor:

"Bu da rüzgar yönünde yaşayan insanlar için sorun yaratabilir. Gözleri tahriş edebilir ve bazı insanlarda solunum problemlerine neden olabilir."

Hawaii'deki sağlık yetkilileri şimdilik hava kalitesinde bir sorun olmadığını ancak bunun her an değişebileceğini söylüyor. Böyle bir durumda bölgedeki insanların dışarıdaki aktivitelerden kaçınması ve içeride kalıp kapılarını ve pencerelerini kapalı tutması tavsiye ediliyor.

Kaynak: BBC News Türkçe