Hava kirliliği ömrü '2 yıldan fazla' kısaltabiliyor
30.08.2023 - 13:14 | Son Güncellenme:
BBC Türkçe
Hava kalitesiyle ilgili araştırmalar yapan ABD'li bir kuruluşun son raporuna göre, kirli hava solumak sağlık açısından en büyük riski oluşturuyor.
Chicago Üniversitesi Enerji Politikası Enstitüsü'nün (EPIC) raporu, hava kalitesinin kötü olduğu bir bölgede yaşamanın insan ömrünü ortalama iki yıldan fazla azalttığını gösteriyor. Raporda, çok küçük partiküler maddelerin (PM) yol açtığı hava kirliliğinin "kamu sağlığı açısından en büyük dışsal tehdit olmaya devam ettiği" vurgulanıyor. Araştırma motorlu taşıtlar, sınai üretim ve orman yangınlarının yol açtığı hava kirliliğinin sağlık üzerindeki etkisinin sigara içmeye eşdeğer olduğunu gösteriyor.
Rapordaki veriler ülkelerin 2021 yılındaki ortalama PM2.5 değerini esas alıyor.
PM havadaki çok küçük parçacıklar için kullanılan partiküler maddeleri ifade ediyor. Bu maddeler 2,5 mikrometre ve daha küçük çaplı ise PM2.5 olarak adlandırılıyor. İndeks, metreküp başına düşen PM2.5 yoğunluğu ölçümlerine dayanıyor. Bu partiküller, akciğerlerin derinliklerine ve kan dolaşımına girip diğer organları da etkileyebiliyor.
GÜNEY ASYA BAŞI ÇEKİYOR
Güney Asya hava kirliliğinden en fazla etkilenen bölge. Buradaki kirlilik, beklenen yaşam süresinin ortalama 5 yıldan fazla azalmasına neden oluyor.
Kirliliğin en yoğun olduğu Bangladeş, Hindistan, Nepal ve Pakistan'daki yaşam süresi kaybı küresel kaybın yarısından fazlasına tekabül ediyor.
Hızlı sanayileşme ve nüfus artışı bölgede hava kalitesinin düşmesine yol açan etkenler arasında. Güney Asya'da bugünkü parçacık kirliliği seviyesi, 21. yüzyıl başındaki seviyenin yüzde 50 üzerinde seyrediyor. Hava kirliliğinde liste başı olan Bangladeş'te nüfus başına kaybedilen yaşam süresi 6,8 yıla ulaşıyor. Buna karşılık ABD'de kaybedilen yaşam süresi 3,6 ay.
EPIC, uydu görüntülerini inceleyerek havada kirlenmeye neden olan partikülerin miktarını ve bunların yaşam süresi beklentisi üzerindeki etkilerini hesaplıyor. Raporda Hindistan'ın 2013'ten bu yana dünya hava kirliliği artışında yüzde 59 pay sahibi olduğu belirtiliyor.- Nüfus yoğunluğu çok yüksek olan ve dünyanın en kirli şehri olarak bilinen Yeni Delhi'de yaşam süresi beklentisi bu yüzden kişi başına 10 yıldan fazla azalıyor.
WHO STANDARTI NEDİR?
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) standartlarına göre bir bölgede temiz hava solunabilmesi için PM2.5 değerinin metreküp başına en fazla 5 mikrogram olması gerekiyor.
WHO, hava kirliliğinin bu seviyeye indirilmesi halinde ortalama yaşam süresinin 2,3 yıl artacağını hesaplıyor. Bu durumda artan yaşam süresi Pakistan'da 3,9 yıla, Nepal'de 4,6 yıla kadar çıkıyor. Raporda Çin'in 2013- 2021 yılları arasında hava kirliliğini yüzde 42,3 oranında azalttığı belirtiliyor.
TÜRKİYE'DE SON DURUM
Türkiye'de metreküp başına PM2.5 miktarı 21,8 mikrogram görünüyor. Bu, WHO standartlarının neredeyse 4,5 katına tekabül ediyor. Bu miktarın WHO standartlarına çekilmesi halinde Türkiye'de bir insanın ortalama yaşam beklentisinin 1,6 yıl artacağı öngörülüyor.
