09.07.2023 - 09:12 | Son Güncellenme:
Derleyen: Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr - Bitirdiğimiz ve beğendiğimiz bir kitap hakkında yorum yaparken "Öldüm, bittim" gibi lafları sık sık söyleriz ama gerçekten ne ölürüz ne de biteriz. Ancak 1800'lü yıllarda bu abartılı yorumun aslında bir gerçeklik payı vardı. Dokunan herkese zarar veren bir kitap üzerinden yıllar geçse de tüm garipliğiyle insanları ürkütmeye devam ediyor.
Takvimler 1874 yılını gösteriyordu. Her şey o dönemde ünlü bir bilim insanı olan Dr. Robert C. Kedzie'nin yayımladığı bir kitapla başladı. Eserine 'Shadows From The Walls Of Death' yani 'Ölüm Duvarlarından Gölgeler' ismini verdi. Dışarıdan bakıldığında bir korku, gerilim ya da polisiye gibi bir türde olabilecek olan bu kitabın enteresan bir dokusu, günümüze kadar ulaşan şaşırtıcı bir büyüsü vardı.
Dr. Kedzie'nin kaleme aldığı kitap bir roman ya da şiir değildi. Sanılanın aksine bu kitapta aslında bilimsel bir çalışmaya yer verilmişti. Zaten Robert C. Kedzie de kendini bir yazar olarak değil, bir bilim insanı olarak tanıtıyordu. Dr. Kedzie'nin amacı, Britanya İmparatorluğu'nun zirvesi olarak kabul edilen Viktorya Dönemi'nde duvar kaplamalarında kullanılan arsenik bazlı pigmentlerin insan ve çevre sağlığı konusunda ne kadar tehlikeli olduğuna dair bir farkındalık yaratmaktı. 1837'den 1901 yılına kadar süren Viktorya Dönemi'nde inşa edilen ya da restore edilen hemen hemen her evde arsenik karışımlı duvar kağıtları kullanılıyordu.
DAHİYANE BİR PLAN YAPTI AMA EVDEKİ HESAP ÇARŞIYA UYMADI
Arseniğin zararlı etkileri ve evlerde gizlenen ölümcül tehlikeyi gün yüzüne çıkarmayı amaçlayan Dr. Kedzie, oldukça dahice olan bir plan yaptı ve bu planı hayata geçirmek için işe koyuldu. Evlerde kullanılan ve arsenik içeren duvar kağıtlarından örnekler alan Dr. Kedzie, topladığı her şeyi bir araya getirdi. Daha sonrasında yazdığı kitaba da bu duvar kağıtlarını sayfa şeklinde dahil etti. Bunu yaparken sayfaları arsenik yayılımını engelleyen vernikle kaplamayı da unutmadı. Fakat işler pek de bilim insanının tahmin ettiği gibi ilerlemedi. Evdeki hesap çarşıya uymayınca halk sağlığını tehdit eden korkutucu bir tablo ortaya çıktı.
Dr. Kedzie tarafından yalnızca 100 adet üretilen bu kitap yayımlandığı anda tüm halk kütüphanelerine dağıtıldı. Ancak kısa bir zaman sonra çocukların bu kitaba dokunması özellikle yasaklandı.
'BİRÇOK KİŞİYİ ÖLDÜRDÜ' İDDİASI
Ev dekorasyonunda kullanılan duvar kağıtlarının tehlikesini kitabında fiziksel olarak da okuyuculara aktarmak isteyen Dr. Kedzie ve yayınevi ekibinin aldığı vernik önlemi sanılanın aksine yeterli olmadı. Kitabı merakla satın alıp okumak isteyen hemen hemen herkes ciddi sağlık problemleri yaşamaya başladıklarını, hatta kitaba temas edildiğinde kitaptan zehirli dumanlar yayıldığını iddia etti. Bu söylentiler kısa zamanda öyle büyük bir etki yarattı ki kısa bir zaman içinde kitabı okuyanlardan bazılarının hayatlarını kaybettikleri dahi söylendi.
Kitabı okuyanlar feci sonuçlara yol açan deneyimlerinden bahsetseler de bilimsel topluluk kitabın ölümcül olmadığını savundu. Arsenik zehirli bir maddeydi ve amaç da bu maddenin ne denli zehirli olduğuna dikkat çekmekti. Dolayısıyla yazar da okuyucunun zarar görmesinden özellikle kaçınmış, bir önlem almak istemişti. Ancak kitapla temas edenler yazar ve yayıneviyle aynı fikirde değildi. Birçok kişi ciddi sağlık problemleri yaşadığını söylese de kitabın gizemli havasına daha da büyük bir esrar katmak adına bu yorumların abartılıp abartılmadığı her zaman bir tartışma konusu oldu.
YALNIZCA 4 NÜSHASI VAR
Dr. Robert C. Kedzie'nin insanlığı bilinçlendirmek adına çıktığı bu yolda kitabının gerçek arsenik içerek duvar kağıtlarından oluşması ve okuyanların sağlık problemleri yaşamaya başladıklarını iddia etmesi eseri daha da gizemli bir hale getirdi. Sınırlı sayıda üretildiği bilinen kitabın şimdilerde yalnızca 4 nüshası bulunuyor. Ancak meraklısı kitabın diğer nüshalarını da aramaktan geri durmuyor. Birçok edebi metine, filmlere ve hatta müziğe ilham veren bu kitabın gerçek bir simge haline geldiğini söylemek mümkün.
Kitaba dokunmanın, hatta kitabın bulunduğu ortamdaki havayı solumanın riskleri bugün hâlâ tartışılan bir konu olma özelliğini koruyor. Ancak bilimsel bir metin iken bir anda kitabın adeta bir mit haline gelmesi de Dr. Kedzie'nin başarısı gibi duruyor. Anime dizisi 'Death Note'a da ilham kaynağı olan bu kitap aynı zamanda arseniğin insan sağlığına olan zararlı etkilerine dair bilinçlenme sağlaması açısında da oldukça önemli.