Denizaltıda oksijen alarmı ve ihmal iddiası

DERLEYEN: PELİN AYKIN - Atlas Okyanusu’nda 1912’de batan İngiliz yolcu gemisi Titanik’in enkazına turistik geziler düzenleyen ABD merkezli OceanGate şirketinin “Titan” adlı denizaltısı pazar günü okyanusta kayboldu. 96 saatlik oksijen kaynağının yarın öğlene kadar bitmeden denizaltının yerini tespit etmek için operasyon sürerken, ABD ve Kanada gemileriyle uçakları, Cod Burnu’nun 1.450 km doğusunda araştırma yapıyor. 1.514 kişiye mezar olan Titanik’in enkazı Kanada’nın sahil kenti Newfoundland’ın 600 km açığında ve 3.800 metre derinlikte bulunuyor. Turistik denizaltı Titan’ın geminin enkazına sıkışmış veya okyanus tabanında mahsur kalmış olabileceği belirtiliyor. Uzmanlar, Titan’ın çok derinde olabileceğinden ona ulaşmanın tek yolunun uzaktan kumandalı bir araç kullanmak olabileceğini ifade etti. Yetkililerin, 6 bin metre derinliğe ulaşabilen uzaktan kumandalı bir aracı (ROV) denizaltının bilinen son konumuna gönderdiği belirtildi.

Enkazdan son sinyal

Ancak Titan denizaltısının nerede ve nasıl olduğu bilinmiyor. Eski amiral Chris Parry, sorunun, Titan’dan gelen bir sinyal bulunmaması olduğunu söyledi. Bu, sinyalleri arayan kurtarma teknolojisinin denizaltıyı bulmakta zorlanacağı anlamına geliyor. Titan söz konusu bu turda yüzeyle teması kaybettiğinde her 15 dakikada bir “Polar Prince” adlı araştırma gemisine sinyal göndererek iletişim kurdu. Sonuncu sinyal ise geçen pazar sabahı denizaltı, Titanik enkazının üzerindeyken alındı. Ancak, Titan “imdat” sinyali göndermezken, OceanGate durumu ABD Sahil Güvenlik’e bildirdi. Uzaktan çalışan bir araç gönderilse de okyanustaki koşulların “tehlikeli bir uzay” ortamına benzediğini söyleyen Parry, “Aşağısı tamamen karanlık. Titanik’in çevresinde çamur ve moloz alanı var. Bu da okyanus tabanının engellerle kaplı olduğu anlamına geliyor” dedi.

Kurtarma aracı da yoktu

Titan adlı denizaltının içinde bulunan 5 kişinin kimliği açıklandı. İngiliz milyarder Hamish Harding, Pakistanlı iş insanı Şehzade
Davut (48) ile oğlu Süleyman (19), Fransız kaşif Paul-Henry Nargeolet ve OceanGate’in CEO’su -kurucusu Stockton Rush’ın kayıp Titan’da bulunduğu bildirildi. Rush, olaydan önce NASA ve Washington Üniversitesi ile birlikte tasarlanan karbon fiber ana kapsüle sahip Titan’ın “kaya gibi sağlam” olduğu konusunda güvence verse de denizaltının “resmi onaylı” olmadığı, bunun da bir ihmal olduğu belirtildi. Titan’ın “el yapımına” benzer bir görüntüsünün olması ve yedek kurtarma araçlarından yoksun olması da OceanGate’e yönelik eleştirilere yol açtı.

Feragatname imzaladılar

Titanik’in enkazını görmek amacıyla deniz seviyesinin 3.800 metre altına inmek için OceanGate’e 250’şer bin dolar ödeyen turistlerin, denizaltı seferinin herhangi bir düzenleyici kurum tarafından onaylanmadığını kabul ettiklerini belirten bir feragatname imzaladığı ortaya çıktı. Denizaltıya binenlerin, “Bu deneysel gemi herhangi bir düzenleyici kurum tarafından onaylanmamıştır ve fiziksel yaralanma, duygusal travma veya ölümle sonuçlanabilir” ifadesini içeren bir feragatnameyi imzaladığı belirtildi.

Daha önce de kayboldu

Geçen yıl Titanik enkazını görmek için Titan denizaltısında yolculuk yapan Kanadalı CBC kanalının mubabiri David Pogue, denizaltının bir “Xbox” oyun kumandasıyla yönlendirildiğini açıkladı.

Pogue, “Bu denizaltıda yedek plan yok, kaçış kapsülü yok. Yüzeye çıkarsın ya da ölürsün” dedi. Pogue’un Kasım 2022 tarihli haberindeyse, kendisinin de dahil olduğu söz konusu seferde de 2.5 saat kaybolduklarını yazdığı ortaya çıktı. Haberde, “Su altında GPS yok, bu nedenle yüzeydeki gemiye kısa mesajlar göndererek Titan’ın Titanik’in enkazına yönlendirilmesi gerekiyor. Ama bu dalışta iletişim bozuldu. Denizaltı enkazı bulamadı” ifadeleri yer aldı. 2.5 saat kaybolduklarını belirten Pogue, “Neyse ki bu süre zarfında kimse yaralanmadı” derken, şirketin Titan’daki herkese enkazı göremedikleri için seferi ücretsiz olarak tekrarlama sözü verdiği öğrenildi. Yolculuğun tekrar yapılıp yapılmadığı ise bilinmiyor.

CEO çok endişeliydi

Titan denizaltısında  mahsur kalanlar arasında olan OceanGate’in CEO’su Stockton Rush, geçen yıl seferin “güvenli” olduğu konusunda ısrar etse de tehlikelere dikkat çekmişti. Rush, “Bir noktada güvenlik boşunadır. Bu gerçekten bir risk/ödül meselesi” demişti. En çok yüzeye dönememekten endişe duyduğunu belirten Rush, “En çok endişelendiğim konu, yüzeye çıkmamı engelleyecek şeyler... Çıkıntılar, balık ağları, dolanma tehlikeleri” diye konuşmuştu.