‘Bosna kasabı’na müebbet!

Bosna Savaşı sırasında gerçekleşen savaş suçlarını tespit etmek için kurulan “Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi” (ICTY), “Bosna Kasabı” olarak bilenen eski Sırp komutan Ratko Mladic hakkında müebbet hapis cezası verdi. Hollanda’nın Lahey kentinde bulunan mahkeme, Bosna’daki savaş boyunca Sırp askerlerinin komutanlığını yapan Mladic’e “insanlığa karşı suç işlemek”, “soykırım yapmak” ve “savaş kanunlarını ihlal etmekten” müebbet hapis cezası verilmesine hükmetti.

Mahkemenin kararı okunması yaklaşık 2 saat sürerken, Mladic’in avukatları, müvekkillerinin sağlık sorunları yaşadığını iddia etti. 45 dakikalık aranın ardından avukatlar, ya kararın daha sonraya bırakılmasını ya da hemen okunmasını istedi. Bu istek mahkemece reddedildi ve Mladic’in işlediği suçlar detaylı olarak okunmaya devam edildi. Hakimlere bağıran ve Sırpça küfreden Mladic ise, salondan çıkarılırken, duruşmanın son bölümü, o olmadan yapıldı.

10 maddeden suçlu

Mladic, 1995 yılında Srebrenitsa’da yapılan ve 8 binden fazla Boşnak erkeğin öldürüldüğü soykırımın yanı sıra başkent Saraybosna’da 1992-1995 yılları arasında sivillere yönelik keskin nişancı saldırılarıyla bombardımandan suçlu bulundu. Eski Sırp komutan, “soykırım” suçunun yanı sıra “insanlığa karşı suçlar” başlığı altındaki sürgün, yok etmek, öldürmek, sınır dışı etmek ve insanlık dışı eylemler suçlarından; “savaş kanun ve geleneklerini ihlal etmek” başlığı altında da öldürmek, terör, sivillere karşı hukuka aykırı saldırılar ve esir almak suçlarından ceza aldı.

İddianamedeki 11 maddenin 10’undan suçlu bulunan Mladic sadece Kljuc, Sanski Most, Kotor-Varos, Prijedor, Foca ve Vlasenica şehirlerinde “soykırım suçu işlendiği” maddesinden hüküm giymedi. Hakimler Konseyi, Mladic’in 12 Mayıs 1992-30 Kasım 1995 arasında Bosna Hersek’teki Boşnak ve Hırvatların tamamen temizlenmesi amacıyla işlenen ortaklaşa suçlara da iştirak ettiğine hükmetti. Mladic, 1995’te Sırp mevzilerine yönelik NATO hava saldırılarını engellemek için ülkedeki BM gözlemcileri ve barış gücü mensuplarını esir almaktan suçlu bulundu.

ICTY, Bosnalı Sırpların siyasi lideri Radovan Karadzic’e de 2016’da 10 ayrı suçtan 40 yıl hapis cezası vermişti. Yugoslavya’nın dağılması sonrası 1992 ile 1995 yılları arasındaki Bosna Savaşı sırasında Lahey’de kurulan mahkeme, Mladic kararıyla birlikte görevini tamamladı.

Boşnak annelerin buruk sevinci

Eski Sırp komutan Ratko Mladic hakkındaki müebbet hapis cezası kararı, Boşnak kurbanların yakınları tarafından kısmen memnuniyetle karşılandı. Duruşmayı izlemek için Lahey’de bulunan Srebrenitsa ve Zepa Anneleri Derneği Başkanı Munira Subasic, kurban yakınlarının asla tam anlamıyla memnun olmayacağına dikkati çekerek, “Aslında kararın gerekçeleri Radovan Karadzic’inki ile aynı. Tek farkı, Karadzic’e 40 yıl hapis cezası verilmişti, Mladic’e ise müebbet verildi” diye konuştu.

Srebrenitsa Anneleri Derneği Başkanı Hatidza Mehmedovic de, Mladic’e verilen müebbet hapsi “denizde bir dalga” olarak nitelendirdi.

Karar Sırbistan’da ise karışık tepkiler yarattı. Milliyetçi kanat Mladic’e ömür boyu hapis cezası verilmesini eleştirirken, liberaller olumlu karşıladı.

Dışişleri: Karar örnek oluşturmalı

Dışişleri Bakanlığı, “Bosna Kasabı” olarak bilinen Ratko Mladic’e müebbet hapis verilmesi kararına ilişkin olarak, “Kararın, Bosna-Hersek’te ve bölgede toplumsal barış ve uzlaşıya hizmet etmesi, ayrıca dünyanın başka yerlerinde ne yazık ki devam etmekte olan krizlerde benzer suçların tekrarlanmaması için örnek oluşturması ümit edilmektedir” açıklaması yaptı. Mladiç kararının, Bosna-Hersek’te insanlığa karşı işlenmiş olan hiçbir suçun, bu konuda münhasıran yetkili mahkemelerce cezasız bırakılmayacağının ortaya konması açısından önemli olduğuna dikkat çekildi.

Yugoslavya’da neler olmuştu?

- 1992: Yugoslavya’nın parçası olan Bosna’da Hırvat ve Müslüman Boşnaklar bağımsızlık için anlaştı.

- 6 Nisan 1992: Bosna’da Sırp, Hırvat ve Boşnaklar arasında savaş başladı. Sırplar, Boşnak ve Hırvat sivilleri de hedef alıp, ülkede büyük ölçüde hakimiyet sağladı.

- Nisan 1993: Bosna’da “güvenli bölgeler” oluşturuldu ancak Sırplar, bu bölgelere saldırıları sürdürdü.

- 13 Şubat 1995: Uluslararası Ceza Mahkemesi, 21 Sırp için “soykırım” suçlamasıyla soruşturma başlattı. Sırp Cumhuriyeti lideri Radovan Karacic, suçluların teslimine karşı çıktı.

- 11 Temmuz 1995: Sırp güçleri Srebrenitsa’ya saldırdı ve binlerce sivil Müslüman’ı katletti. Sırplar NATO hava saldırılarına karşı BM görevlilerini esir aldı.

- 25 Temmuz 1995: Uluslararası Ceza Mahkemesi, Sırp lider Karacic ve Sırp general Mladic’e soykırım suçlamasıyla dava başlattı.

- 30 Ağustos 1995: NATO Sırplara karşı hava saldırılarına başladı.

- 1 Kasım 1995: Barış görüşmeleri başladı.

- 14 Aralık 1995: Savaşı bitiren Dayton Barış Anlaşması imzalandı.

- 22 Temmuz 2008: Bosnalı Sırp savaş suçlusu Karacic, 13 yıl sonra Sırbistan’da yakalandı.

- 26 Mayıs 2011: Soykırım ve insanlığa karşı suç işlemekle itham edilen Mladic, 16 yıllık kaçışın ardından, Sırp polisince yakalandı.