25.03.2023 - 14:14 | Son Güncellenme:
milliyet.com.tr
Suriye'deki en büyük Amerikan üssünde sakin bir Perşembe günüydü. Fırat Nehri kıyısındaki El Meyadin ilçesi yakınlarında yer alan üsteki ABD askerleri rutin görevlerini icra ederken, sessizliği bir patlama bozdu. 2011'de başlayan iç savaşın en başından bu yana Beşar Esad yönetiminin yanında saf tutan İran bağlantılı milisler, El Ömer askeri üssünü insansız hava aracıyla vurdu.
Deyr Ez Zor'daki en zengin petrol sahası konumundaki El Ömer'in adını taşıyan üs, ABD ordusu tarafından 2020'de kuruldu. Suriye'deki en büyük enerji kaynaklarına sahip bölgede inşa edilen üs, geçtiğimiz sene ve bu yılın başlarında yine İran destekli milislerin roket saldırılarına hedef oldu. Ancak 24 Mart sabahı milisler bir silahlı drone kullandı.
Üste kısa süreli bir paniğe yol açan kamikaze drone saldırısında bir ABD'li hayatını kaybetti, beş ABD askeri de yaralandı. Amerikan Savunma Bakanlığı Pentagon, yaralılardan dördünün tedavi için Irak'a götürüldüğü bilgisini verdi.
Saldırının duyulmasıyla ABD ordusu düğmeye bastı, ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı (CENTCOM) F-15 jetleriyle İran Devrim Muhafızları bağlantılı noktalara hava harekatına girişti. Cuma gününün ilk saatlerinde kalkış yapan ABD savaş uçakları, İran bağlantılı milislere bomba yağdırdı.
Suriye'nin doğusundaki bölgeleri hedef alan ABD hava saldırısında ilk bilgiler sekiz İran yanlısı milisin öldüğü yönündeydi. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) ise, bu sabah yaptığı açıklamada ölenlerin sayısının 19'a çıktığını duyurdu. SOHR'a göre, ölenlerden üçü Suriye ordusu askeri, 11'i İran bağlantılı milis ve beşi de yabancı asker. SOHR, Suriye ordusu için savaşan yabancı askerlerin hangi ülkeden geldiğini belirtmedi.
ABD'nin hava saldırısını İran yanlısı milislerin misillemesi izledi. El Ömer Üssü'yle aynı bölgedeki Yeşil Köy (Green Village) Üssü'ne saatler sonra 10 roket ateşlendi. İki üssün arasından Fırat Nehri geçiyor.
İran Devrim Muhafızları'yla bağlantılı milisler, özellikle Irak sınırı çevresinde ve Fırat Nehri'nin güneyi ile batısında ciddi bir varlığa sahip. Milislerin üslendikleri yerler arasında, Deyr Ez Zor öne çıkıyor.
2011'den bu yana Suriye'ye yerleşen İran Devrim Muhafızları ve Lübnan Hizbullah'ı, geride kalan yıllarda sıklıkla İsrail'in hava saldırılarına hedef oldu. ABD ise, İsrail jetlerinin aksine İran destekli milisleri nadiren vurdu.
İki gün içinde arka arkaya gerçekleşen saldırılar bölgeyi alev topuna çevirirken, gerilimin daha da tırmanmasından korkuluyor. Pentagon sözcüsü General Pat Ryder'a Cuma günü düzenlediği basın toplantısında, "İran’la topyekûn bir savaş konusunda endişeli misiniz?" diye soruldu.
Sözcü Ryder, "İran'la çatışma ya da savaş istemiyoruz ancak personel ve askerlerimizi korumak için gereken önlemleri alırız. Bu grupların İran tarafından desteklendiğini biliyoruz. Yalnızca Suriye değil, Hürmüz Boğazı ve Irak’ta da İran bağlantılı gruplar var" yanıtını verdi.
Pentagon sözcüsüyle aynı cümleyi kuran ABD Başkanı Joe Biden da, Kanada ziyaretinde Suriye'de yaşananlara değindi. Geçtiğimiz yıl yine benzer bir drone saldırısının ardından Deyr ez Zor'daki İran yanlısı hedeflere misilleme emri veren Joe Biden, "ABD İran'la çatışma istemiyor ama insanlarımızı korumak için etkili şekilde hareket edeceğimizden emin olabilirsiniz. Dün gece de tam olarak bu oldu" dedi.
Amerikan New York Times gazetesi ise, Fırat Nehri kıyısındaki en büyük Amerikan üssünü vuran kamikaze drone'ları önleyecek hava savunma sisteminin saldırı sırasında tam aktif olmadığını yazdı.
Gazeteye konuşan iki ABD'li yetkili, üssü muhtemel saldırılardan koruması gereken ana hava savunma sisteminin bütünüyle operasyonel olmadığını söyledi. New York Times'a isminin açıklanmaması koşuluyla konuşan Amerikalı yetkililerden biri, üsse konuşlandırılan Avenger hava savunma sisteminin bakım sorunu yaşıyor olabileceğini de ekledi.
Gazetenin haberine göre, İran destekli milislerin söz konusu güvenlik açığından haberdar olup olmadıkları şimdilik belirsiz. ABD ordusu konuşa ilişkin soruşturma yürütürken, kısa adı RLZ olan Avenger'ın yanı sıra bölgedeki ABD üslerinde başka hava savunma sistemlerinin de kullanıldığı biliniyor.
Kısa menzilli hava savunma sistemi Avenger, ABD ordusu tarafından kruz füzeleri, insansız hava araçları ve helikopterlere karşı kullanılıyor.
New York Times'ın haberi, basın toplantısında Pentagon sözcüsüne "İnsansız hava aracının vurularak düşürülmesine yönelik bir plan yok muydu?" diye soruldu. Sözcü Ryder, "Burası tehlikeli bir bölge ve biz de personelimizin güvenliğini ciddiye alıyoruz. Bu konu incelenecek" dedi ancak başka ayrıntı vermedi.
İran'ın ürettiği kamikaze dronelar, geçtiğimiz yıl sonbahar mevsiminden bu yana Rusya tarafından işgal ettiği Ukrayna'da kullanıldı. İran'a ait Şahid 136 kamikaze insansız hava araçları, Ukrayna'nın kritik altyapı tesislerini onlarca kez vurdu. ABD, İran'ın drone programı nedeniyle alarma geçmiş durumda.
Terör örgütü DEAŞ'a karşı bir başka terör örgütü YPG ile işbirliği yapan ABD'nin, Suriye'nin kuzeyi ve doğusunda 900 askeri bulunuyor. ABD Genelkurmay Başkanı Orgeneral Mark Milley, bu ay başında Suriye’nin kuzeydoğusunda bulunan bir Amerikan üssünü ziyaret etti.
Washington, İran'ı Ortadoğu'daki en büyük güvenlik tehdidi olarak niteliyor. ABD ordusu, Suriye'nin yanı sıra Irak'ta da İran milisleriyle karşı karşıya. ABD'li askeri yetkililer, 2021 yılı Ocak ayından bu yana Irak ve Suriye’deki İran destekli grupların, 78 kez insansız hava aracı ya da roket saldırılarında Amerikan güçlerini hedef aldığını belirtiyor.
İran Devrim Muhafızları'nın yurt dışı operasyonlarını yürüten Kudüs Gücü, Suriye, Irak ve Lübnan gibi ülkelerde faaliyet gösteren Şii milislere eğitim ve silah desteği de veriyor.