ABD ile yeni dönem tahminleri! Uzmanlar Milliyet'e değerlendirdi
07.11.2024 - 06:52 | Son Güncellenme:
Trump’ın zaferini ilan etmesinin ardından Suriye politikası, ABD’deki FETÖ etkinliği, terör örgütü YPG’ye sağlanan destek ve başta F-35 programı olmak üzere savunma sanayii konusunda ABD’nin atacağı adımlar merak ediliyor.
Aydın Hasan / ANKARA - ABD’de Donald Trump’ın başkan seçilmesinin ardından Türkiye ile ABD arasındaki ilişkiler çerçevesinde de birçok soru gündeme geliyor. Bu kapsamda ABD’nin Suriye politikasının nasıl şekilleneceği, terör örgütü PKK/YPG’ye desteğin sürüp sürmeyeceği, FETÖ’nün ABD’deki etkinliği, savunma sanayii alanındaki yaptırımlar ile bu çerçevede F-35 programında yeni bir adım atılıp atılmayacağı gibi meseleler öne çıkıyor. Emekli büyükelçiler Uluç Özülker ve Hüseyin Diriöz ile Hasan Kalyoncu Üniversitesi Öğretim Üyesi ve SETA Kıdemli Araştırmacısı Doç. Dr. Murat Aslan ve TEPAV Dış Politika Programı Direktörü Gülru Gezer, yeni döneme ilişkin Milliyet’e değerlendirmelerde bulundu.
SURİYE POLİTİKASI VE YPG’YE DESTEK
Hüseyin Diriöz: Bu dönemin Trump’ın önceki döneminden daha farklı olacağını sanmıyorum. Trump yönetiminin; Ortadoğu, NATO, Rusya politikaları, Ukrayna Savaşı konusundaki tutumunun ikili ilişkilere yansımaları olacaktır. Trump’ın, Suriye ve YPG politikasında ABD’nin devlet siyasetine uygun olarak karar alacağını düşünüyorum.
Murat Aslan: Trump’ın Suriye konusunda sahadaki dinamiklere göre karar vereceğini düşünüyorum. İsrail’in güvenliği için İran’ın Suriye’deki varlığı, ABD için istenmeyen bir durumdur. Fırat Nehri’nin doğusundaki düzenin devam ettirilip ettirilmemesi konusunda da terör örgütünün İsrail’e karşı tavrına bakacaklardır. Diğer taraftan dünyadaki genel dengeler nedeniyle Türkiye’yi daha fazla karşısına almak istemeyebilir. ABD’nin genel güvenlik algısı Türkiye lehine pozisyon almayı gerektirirse, Trump Suriye’de bunu yapabilir. Daha önce yaptığı gibi YPG’yi Suriye’de kendi haline bırakabilir.
FFTÖ’YE KARŞI TAVIR
Hüseyin Diriöz: Trump, rahip Brunson meselesinde Türkiye’ye karşı tavır almıştı. FETÖ konusunda bir değişiklik olacağını düşünmüyorum.
Murat Aslan: ABD istihbaratı, örgütü kullanma konusunda ne düşünüyor? Burada devlet sisteminin tercihi söz konusu olacaktır.
CAATSA YAPTIRIMLARI ve F-35 PROGRAMI
Hüseyin Diriöz: Türkiye, F-35 programından Trump döneminde çıkarıldı. Trump, yaptırımlarda birinci dönemdeki politikasını sürdürebilir. Ama F-35 programında bir ileriye gidiş varsa, Biden döneminde bir adım atılmış ise onu da dondurmaz, ilerletebilir.
Murat Aslan: F-35 meselesinde bir orta yol bulunabilir. Türkiye’nin F-35 programına dönüşü sağlanabilir. Yeni ABD yönetiminin savunma sanayii alanında iş birliği konusunda kolaylaştırıcı adımlar atacağını düşünüyorum.
Gülru Gezer: Siyasi ve diplomatik düzeyde Biden dönemine kıyasla bir düzelme olacağını düşünüyorum. Savunma sanayiinde önümüze konan bazı engellerin kalkması söz konusu olabilir. Bir formül bulunursa Türkiye F-35 programına bile dönebilir.
‘TEMKİNLİ OLMALIYIZ’
Emekli Büyükelçi Uluç Özülker: Çok ihtiyatlı olmak lazım. ABD babamızın oğlu değil. Güvenerek yola çıktığınız zaman altında kalabilme ihtimaliniz her zaman vardır. Temkinli olmalıyız. Ama diğer taraftan da bir nizama sokarak yola devam etme yolunda bir politika geliştirme durumunda kalacağız. ABD, Türkiye yaklaştığı ölçüde Türkiye’ye yaklaşacaktır. ABD, bazı sorunların çözümüne yanaşmayacaktır.
‘SAĞLAM KALACAK’
Eski bir Cumhuriyetçi senatör olan ABD’nin Türkiye Büyükelçisi Jeff Flake, Ankara’ya veda ederken verdiği mesajda, “Ben bir Demokrat tarafından atanan bir Cumhuriyetçiyim, bu farklı bir şey. Beyaz Saray’a kim gelirse gelsin, Türkiye ile ilişkileri sağlam kalacak. Capitol Hill’deki meslektaşlarımın ve yönetimdeki kişilerin, bu ilişkinin önemli olduğunu bildiklerini biliyorum” demişti.
'Krizlerin ve savaşların son bulmasını temenni ediyorum'
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD’de başkanlık yarışının galibi Trump’ı sosyal medyadan paylaştığı mesajla tebrik etti. Erdoğan, “dostum” dediği Trump’tan beklentilerine ilişkin mesajlar da içeren paylaşımında, şunları kaydetti: “ABD’de yapılan başkanlık seçimini büyük bir mücadelenin ardından kazanarak yeniden ABD Başkanı seçilen dostum Donald Trump’ı tebrik ediyorum. Amerikan halkının seçimiyle başlayacak olan bu yeni dönemde, Türkiye-ABD ilişkilerinin güçlenmesini, Filistin meselesi ve Rusya-Ukrayna savaşı başta olmak üzere bölgesel ve küresel çapta yaşanan krizlerin, savaşların son bulmasını temenni ediyor; daha adil bir dünya için daha fazla çaba sarf edileceğine inanıyorum. Seçimlerin dost ve müttefik ABD halkı ve tüm insanlık için hayırlara vesile olmasını diliyorum.”
Erdoğan, ayrıca Trump ile telefonda görüşerek tebrik etti. Erdoğan, yeni dönemde Türkiye ile ABD arasında iş birliğini geliştirme temennilerini belirtti.
‘Olumsuz gidişatın sona ermesini ümit ediyorum’
CHP Genel Başkanı Özgür Özel de “Demokratik bir çerçevede 47. ABD Başkanlığına seçilen Donald Trump’ı ve Yardımcısı James David Vance’i tebrik ediyorum. Seçim sonuçlarının Türkiye-ABD ilişkilerinin seyrine olumlu katkı sağlamasını temenni ederken, sonuçların aynı zamanda bölgemizde süregelen, başta Filistin ve Ukrayna’daki savaşlar olmak üzere, olumsuz gidişatın sona ermesinin yolunu açacağını ümit ediyorum” dedi. -ANKARA Milliyet
