Geri dönüşümün en sanatsal hali

Ceyda Ulukaya - Mervan Altınorak’ı hurda sanatının Türkiye’deki temsilcisi olarak anmak yanlış olmaz. Çocukluğundan bu yana mozaik ve heykele duyduğu ilgiyi, bundan beş yıl önce yaptığı bir masa ayağı hurda sanatına taşıyan bir sanatçı. Metal ve plastik atıkları kullanarak deniz kızından ata, flamingodan balığa yaptığı 50’yi aşkın heykelle ismini sadece yurt içinde değil, yurt dışında da duyurdu. Üstelik bunu yaparken, başta plastik atıklar olmak üzere, gezegenin geleceğini tehdit eden her tür atık için geri dönüşümün en sanatsal yolunu açtı. Son olarak Turkcell GranFondo İstanbul bisiklet yarışı için Turkcell’in teknolojik atıklarını kullanarak bir bisiklet tasarlayan Altınorak’la hurda sanatını konuştuk.

Mozaik ve heykele olan ilginiz nasıl hurda sanatına yöneldi?

Mozaik sanatının yanında ahşabı yontma suretiyle heykel de yapıyordum. Yurtdışından gelen mozaik tablolar için istenen masa ayaklarını tasarlama sürecinde yaptığım araştırmalar sonucu ülkemizde fazla gelişmemiş bir sanat dalı olan hurda sanatını keşfettim. Birkaç deneme sonrası yaptığım masa ayaklarının birer heykel olduğunu gördüm. Daha sonra ilk hayvan heykeli olarak bir geyik heykeli yaptım, üstelik eğitim veya destek almadan. Ve muazzam ilgi gördü. Halkın hurda sanatı ile yaptığım eserlere olan ilgisi beni bu sanata dört elle sarılmaya yöneltti. Zoru başararak bugünlere geldim. Kişinin tek ve en büyük sermayesi kendine olan güveni ve yapabileceğine inanması diye düşünüyorum.

Atıkları kullanmanızda bir çevre hassasiyeti de rol oynadı mı ya da bu süreçte çevre hassasiyetiniz arttı mı?

İşin gerçeğini söylemek gerekirse atıklarla heykel yapmaya başladıktan sonra çevre hassasiyetim daha da arttı. Özellikle denizlerin ve sahillerin kirliliği içimi burkan bir manzara. Atık plastikler ile yaptığım heykellerin materyallerini genellikle sahilden topluyorum. Bu benim çevre hassasiyetimi arttırdığı gibi, heykeli görenlerin de çevre hassasiyetini arttırıyor.

Hurda ve atık malzemeleri nereden, nasıl temin ediyorsunuz?

Hurda ve atık malzemeleri hurdacılardan ve deniz kenarından topluyorum. Ne yazık ki plastikle yapacağım heykellerin materyallerinin en fazla bulunduğu alan deniz kıyıları, sahiller. Atık malzemeleri toplamak, heykelin yapım zamanı kadar vaktimi alıyor. Çünkü bu atıklar rastgele seçilmiyor. Yapılacak heykelin tasarımını tamamlandıktan sonra heykelin ihtiyaç duyulan formuna uygun malzemeyi topluyorum. Bazen forma uygun malzeme bulamadığım zamanlar da oluyor. Bu, karşılaştığım en büyük zorluklardan biri. Böyle durumlarda sabırla uygun malzemeyi beklemekten başka çarem olmuyor.

Eserleriniz bugüne dek nerelerde sergilendi? Hurda sanatıyla ilgilenmek bir sanatçı olarak hayatınızı ne ölçüde değiştirdi?

Bugüne kadar yaptığım eserlerin çoğu Hatay dışına gitti. Geçen yıl Mardin’de bir sanat sokağı oluşturulmak üzere, bir geri dönüşüm firmasına 17 adet heykelin yanında kızım Dilara’nın atıklar ile yaptığı 9 adet tabloyu teslim ettik. İki yıl önce Çevre ve Şehircilik Bakanlığı davetiyle 2. Uluslararası Sıfır Atık Zirvesi’ne katılarak benim ve kızım Dilara’nın eserlerini Haliç Kongre Merkezi’nde sergileme şansı bulduk. Yine aynı yıl Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın düzenlediği Somut Olmayan Kültürel Miras Tanıtım Günleri’ne Ankara Atatürk Kültür Merkezi’ndeki sergiyle katıldım. Şu an yapım aşamasında olan zürafa ve fil heykellerim Belçika’ya gidecek. 25 yıllık sanat serüvenimde uğraşmadığım sanat dalı kalmadı ama bunların içinde en çok ilgi gören hurda heykel sanatı alanında verdiğim eserler oldu. Bunun en büyük nedeni, bu sanatın Türkiye’de pek yaygın olmaması. Türkiye’de bu sanat dalıyla profesyonel anlamda uğraşan birkaç kişiyiz.

Bursa dönüşecek

Dünyanın birçok kentinde amatör sporcular için yol bisikleti yarışı türü olarak düzenlenen Granfondo, Türkiye’de ilk kez 2015 yılında yapıldı. Bu yıl, Beykoz Belediyesi’nin katkısıyla 13 Haziran Pazar günü sosyal mesafe kurallarına uygun olarak gerçekleşecek Turkcell GranFondo İstanbul Bisiklet Yarışı’nda 15 ülkeden yaklaşık bin bisikletsever pedal basacak. Yarışmaya giderken götürülecek atık cep telefonu, tablet, bilgisayar ve elektronik aksesuarlar ise geri dönüşüme kazandırılacak ve bundan elde edilecek gelir, pandemi sürecinde hayatını kaybeden sağlık çalışanlarının çocukları için bursa dönüşecek. Burs katkısı, yarışmacılar ve yarışmacıları destekleyenlerin kişisel sosyal medya hesapları üzerinden Turkcell’in kişiye özel hazırladığı sosyal medya kartlarını paylaşarak da yapılabilecek.