Oyunun çocuğun hayatındaki önemi

Dilek Turan Eryetli

Öncelikle oyunun genel tanımlarından birini özetleyecek olursak oyun; "Çocuğun tüm gelişim alanlarına katkı sağlayan, amaçlı veya amaçsız, kurallı veya kuralsız, materyal ile veya materyalsiz de olabilen, hem eğlendiren hem öğreten, serbest veya sınırlı sürelide olabilen bir yaşam şekildir."

Çocukların doğumdan itibaren kendini keşfetme ve geliştirme aşamalarına imkan tanıyan bir eylemdir. Oyun esnasında çocukta haz ve doyum şarttır. Aynı zamanda hem eğlencenin hem öğrenmenin gerçekleştiği bir süreci içerdiği için eğitim açısından önem arz etmektedir. Çocuk oyun oynadığı süreç içerisinde, bedenini, zihnini, ruhunu beslerken; yaratıcılığını geliştirir, karar alma yetisini de bu süreç içerisinde kendinde oluşturur.

Oyun çocuğa keşfetme imkanı sunarak çevresini, ailesini, dünyayı tanıma ve anlamlandırma imkanı tanır. Oyun içerisinde taklit yaparak hayat içindeki bazı rollere bürünür ve gerçek hayata hazırlanır. Örneğin, oynadığı bir evcilik oyununda annelik rolü, anneliği anlamlandırmasını sağlar. Oyun olgunlaşma, büyüme ve öğrenme ile etkileşim halindedir bu nedenle bilişsel, motor, dil, sosyal, duyuşsal gelişimi destekler. Oyun içindeki çocuk eğlenirken öğrenir, öğrenirken yaratıcılığını geliştirir.

Oyunu altı aşamada ele alalım;

*Bilişsel Gelişim Açısından Oyun; Her oyun mutlaka bilişsel becerilerden birine hizmet etmektedir. Bu beceriler algı, dikkat, denge vb.

*Fiziksel Gelişim Açısından Oyun; Çocukların büyük kas ve küçük kas ile ilgili eylemlerini gerçekleştirdiği ve beden sağlığı açısından önemli olan becerilere hizmet eden oyunlardır. Koşmak, zıplamak, çizmek, kesmek vb.

*Dil Gelişimi Açısından Oyunlar; İnsanların en önemli iletişim aracı olan dil gelişimini destekleyen oyun türüdür. Hayatın her aşmasında insan kendini ifade edebilmek ve iletişim kurabilmek için dili kullanır. Çocuk, şarkılar, tekerlemeler, bilmece ve öyküler vb. ile dil gelişimini desteklemiş olur.

*Sosyal Gelişim Açısından Oyun; Bireyler arasında hayat boyu devam eden bir süreçtir sosyal gelişim. Oyun içerisine teşekkür etme, selamlaşma, yardımlaşma...vb. motiflerin yerleştirilerek çocuğun sosyal anlamda gelişmesi desteklenebilir.

*Duygusal Gelişim Açısından Oyun; Çocuklar oyun içerisinde tüm duyguları yaşayabilir ve anlamlandırabilir. Oyun içerisinde gelişen süreçte çocuk, heyecanlanır, üzülür, mutlu olur vb. duyguları deneyimlenebilecek imkanı bulur.

*Özbakım Becerileri Açısından Oyun; Bireylerin ihtiyaç ve gereksinimlerini kendilerinin karşılayabilme becerisini geliştirir. Beslenme, giyinme, temizliğini yapabilme vb.

Kısacası oyun ile desteklenen çocuklar; yenilikçi, öğrenmeye hevesli, özgüveni gelişmiş, kendisi ile barışık, mücadeleci, sevecen çocuklar olurlar.

Oyun etkinliklerinde eğitimci veya aile uyarlama yaparken, materyalleri, oyun türünü ve ortamlarını tercih ederken; çocuğun yaşına, çocuğun herhangi bir engeli varsa engel türüne ve derecesine, çocuğun bireysel farklılıklarına, oyunun ve materyalin çocuğa uygunluğuna, çocuğun istek ve ihtiyaçlarına dikkat etmesi önemlidir.

Frobel; “Çocuk oyunları hayatın bir çekirdeğidir. Bütün insanlar orada gelişir, büyür. İnsanın en güzel ve en olumlu yetenekleri orada yükselir.” demiştir.