Şekil ve görünümü nedeniyle pek tercih edilmeyen dil balığı, zamanla hatırı sayılır hale geldi. Son yıllarda piyasada satılan ithal panga balığının dil olmadığını hatırlatmak isterim
Çocukluk yıllarımda Çanakkale’de ağabeyim Kemal’in kapri isimli 4.5 m. boyundaki kayığının ortasına şeker çuvalından yaptığımız yelkenliyle dolaştığım günleri hatırlayınca cesaretime inanamıyorum. Brandanın bile lüks olduğu yıllarda rüzgar ve akıntıyı arkamıza alıp Boğaz’ın çıkış noktasına yakın Kepez önlerine kadar çok kolay ve keyifli giderdik. Dönüşte belediye plajı ve Hamidiye önündeki kumluk koyda uzun süre dinlenir, yemek yerdik ve güç toplardık. Dönüş yolu akıntı ve rüzgara karşı biraz çetin geçiyordu. Boğaz’ın en dar yerinde akıntı çok hızlıydı.
Hamidiye önlerinde farkında olmadan bastığımız kaygan canlıların dil balıkları olduğunu sonradan öğrendim. Kumlara gizlenen o kadar çok dil balığı vardı ki zıpkınla avlanırdı. Zıpkının ucunda çırpınan balıklar beni hep hüzünlendirirdi.
Dil balığı, günün büyük bir kısmını denizin dibinde, kuma hafifçe gömülerek geçiren, ılıman sahil bölgelerinde, sığ sularda, çamurlu veya kumluk diplerde yaşayan bir balıktır. Kıvrak vücuduyla kumların üzerinde küçük bir çukur kazar ve kumları yukarıya püskürtür. Çukura yattığı anda kumlar balığın üzerine dökülür ve balığı düşmanlarından saklar.
Haksızlığa uğradı
Üzerine basmadan yürümenin imkansız olduğu, bolluğun zirvesinin yaşandığı yıllarda şekil ve görünümü nedeniyle pek tercih edilmezdi dil balığı. Temizlenmesi zordu, fileto çıkarmak uğraştırıcıydı ve kimse bilmezdi. Ama zamanla hatırı sayılır bir hale geldi. Tat olarak kalkan ve pisiye benzetilmişse de tadı kendine özgüdür.
Dover dil balığı yaygın
Avrupa’da hemen hemen her balık restoranında “Dover sole” çok yaygındır. Dover kasabasından ismini alan bu dil balığının sadece Dover yakınlarında yaşadığı düşüncesi yanlıştır. Akdeniz’den Norveç’e kadar geniş bir alanda kıyıda ve açık denizlerde yakalanan dil balıkları da Dover sole adını alır. Oldukça lezzetlidir ama asla ülkemizde Bodrum bölgesinde özellikle de Güllük yöresinde avlanan dillerin lezzetine ulaşamaz. Hele bir de 600 gr.’ın üzerinde rastlarsanız keyfinize diyecek yok.
Temizlemek zordur
Balık devamlı dipte yaşadığı için alt kısmındaki pullar sert bir nasır gibidir. Üstten bıçakla bir çizik atıp parmaklarınızı tuzlayın ve deriyi aşağıya doğru kuvvetlice çekin. Daha sonra ister ızgara, ister tava yapın. Her türlü pişirme usulünde enfes bir lezzetle karşılaşırsınız.
Havyarlı yakalanan dil balıklarının havyarları da ayrı bir lezzettir. Ama yakalandıktan sonra havyarlı olanları balıkçıların denize bırakması gerekir. Çünkü her olgun dil balığı 500 bin yumurta döker. Balık yumurtaları yüz binlerce balık demektir gelecekte.
Dil balıklarının 15-20 yıl civarında ömürleri vardır. 15 Aralık 25 Şubat arası dil balığının en bol olduğu zamandır. Bazen mart sonuna kadar uzayabilir bu süre. Akdeniz’de ticari ve gastronomik açıdan önem taşıyan dil balığının ülkemizde de farklı lezzeti algılandı ama artık eskisi kadar bol bulamıyoruz.
Panga dil değildir
Son yıllarda piyasada ithal panga balığı dil olarak satılıyor. Ne ithal balığa ne de üretime karşıyım ama sağlık koşullarına uygun üretilip üretilmediğini ve muhteviyatın isimle uyup uymadığını hep irdelerim. Panga balığını panga olarak satarsanız mesele yok. Tüketici onu araştırır ve ne olduğunu öğrenir. Ama pangayı dil balığı olarak satarsanız etik olmaz. Pek çok restoranda bu yanlışlığa maalesef rastlıyorum. Alışılmadık bir dil balığı tarifi var bu hafta. Lezzetlerden uzak kalmayın.