Hem tatlı hem tuzlu suda yaşayabilen somonlar, nehirde doğar, bir yıl sonra sürü halinde okyanusa ulaşır. Tuzlu suda olgunlaşan somonlar, bu kez ters akıntıya karşı yüzerek nehire ulaşmaya çalışır
Somon, göç eden canlıların içinde en çok ilgi çeken türlerden birisidir. Yüksek şelalelerden atlamak, ters yönde akıntıya karşı yüzmek, okyanusun tuzlu, nehirlerin tatlı sularında mücadele etmek gibi zorluklar, somonların göç yolculuğunda yaşadığı maceralardan sadece birkaçı.
Üreme dönemindeki dişi balıklar sığ bir akarsuya yumurtalarını bırakır. Yavrular, yumurtanın içinde bulunan hazır besleyici keselerle beslenir, birkaç hafta sonra akarsuda yiyecek arayacak hale gelir. Yaklaşık bir yıl boyunca bu akarsuda yaşarlar.
Daha sonra sürü halindeki somonlar, nehir yatağı boyunca hareket ederek Pasifik Okyanusu’na ulaşır. Hem tatlı, hem de tuzlu suda yaşama özelliğine sahiptirler, bu sayede okyanusa varır varmaz vücutlarında yapısal bir değişiklik yaşar ve tuzlu suda yaşayacak hale gelirler. Sonraki yıllar boyunca okyanusta dev mesafeleri kat edecek ve olgunlaşacaklardır.
DOĞAL PUSULALARI VAR
Yıllar önce denize ulaşmak için geçtikleri nehir yatağında şimdi ters yönde akıntıya karşı yüzerek evlerine, doğdukları yere gitmek için çaba göstererek önlerindeki tüm engellere karşı koyarlar.
Hiçbir yardım almadan binlerce kilometrelik yolda tüm engelleri aşarak doğdukları yere ulaşan somonların bu yetenekleri, çok şaşırtıcıdır.
Olanaksız gibi gözüken bu yolculuğun yerine gelmesinde somonlar, yönlerini bulabilmek için dünyanın manyetik alanını algılayan doğal pusulaları olan, hassas koku alma organlarından yararlanır.
Araştırmalar somonların, her akarsuyun kendine özgü kimyasal bileşimlerindeki kokuyu algılayarak doğdukları akarsuyu bulduklarını da söylemektedir.
2007 yılında Belçika’nın başkenti Brüksel’de Uluslararası Deniz Ürünleri Fuarı’nda Türkiye’nin somon kraliçesi Leyla Alaton’la karşılaştım. Beni akşam Norveç Büyükelçisi’nin evindeki resepsiyona davet etti.
Müthiş tazelikteki deniz ürünlerinin sunulduğu, canlı tarak ve istiridyelerin havada uçuştuğu bu davette, 15 dakikalığına eline mikrofonu alan Balıkçılık Bakanı Helga Pedersen’in somonla ilgili anlattıklarını işitince dudaklarım uçuklamıştı.
Norveç’te somon üretimi, ülkenin soğuk sularında gerçekleşiyor. Su sıcaklığı artınca havuzlara büyük buz kütleleriyle takviye yapılıyor ve suyun hep soğuk olması sağlanıyor. Dolayısıyla o derece soğuk suda yaşam mücadelesi veren somonlar daha çok yağlanıyor.
Bu nedenle Omega 3 ve Omega 6 yağ asitlerinden zengin olan somonu, hep tercih sebebi yapmaktadır.
Yapılan araştırmalarda çiftliklerde üretilen somonlarda doğada yakalanan deniz somonuna yakın oranlarda Omega 3 bulunduğu ortaya çıktı.
OKYANUS SOMONLARI
Türleri itibariyle somonlar ikiye ayrılır: Atlantik ve Pasifik somonu.
Atlantik somonuna ‘zıplayan somon’ adı verilmektedir.
Pasifik somonunun tam yedi çeşidi vardır: ‘Fildişi somon’, ‘Kral somon’, ‘Gümüş somon’, ‘Köpek somonu’, ‘Çelik kafa’, ‘Kırmızı somon’ ve ‘Pembe somon’.
Hepsinin yağlılık oranı ve dokusu birbirinden farklıdır. Atlantik somonu en lezzetli somon türüdür.
SOMON RENGi MODASI
90’lı yıllarda Türkiye’de masa örtüsünden, peçeteye kadar somon rengi modası kaplamıştı ortalığı. Türk halkı bu ‘uyumlu yabancı’yı çok sevmişti.
Temizlemesi basittir. Çok yağlı olduğu için tavaya gelmez, ızgarası iyi sonuç verir. Suyunu bırakmaması için sıcaklıkta 63 dereceyi geçirmeyin. Fırında kağıtta ve sebzeli pişirilirse oldukça güzel olur.
AVOKADO VE MOZARELLALI SOMON SARMA
MALZEMELER: l 500 gr. somon füme l 250 gr. mozarella peyniri
l 1 adet avokado l Tatlı kaşığı tane karabiber
HAZIRLANIŞI: Streç filmi açın, üzerine somon fümeyi yerleştirin. Tane karabiberleri değirmende çekip serpiştirin, mozarella peynirini ve püre haline getirdiğiniz avokadoyu koyun. Streç film yardımıyla sarın ve buzdolabında 1 saat bekletin. Buzdolabından çıkarıp dilimler halinde kesin. Afiyet olsun.