İstanbul’da zanaatkârların hali vaktinin yerinde olduğunu anlattığı şiirinde Boğaz’ın balıklarına değinmeyi de unutmayan 12-13’üncü yüzyıllar arasında yaşamış halk şairi Fakir Prodromas şöyle yazmış:
Bizans devrinde ekmekle birlikte halkın günlük besinlerinden olan balığın bolluğu hep kayıtlara geçmiş.
Boğaz’ın bereketi
İstanbul’un fethinden yaklaşık bir asır sonra şehri ziyaret eden seyyah Pierre Gyllius (1549-51) kentin güzelliklerinin yanı sıra, Boğaz’ın balık bereketinden de hayranlıkla bahseder:
“Venedik, Marsilya, Taranto kentleri zengin balık çeşitleriyle tanınır, ancak İstanbul’daki balık türleri bu kentlerden üstündür. Liman iki değişik denizden gelen balıklarla dolup taşar. Balık bereketinin haddi hesabı yoktur. Kent halkı deniz kıyısından elleriyle balık avlar.
İlkbahar aylarında Boğaz’ın Karadeniz yönünden geçen balık sürülerini halk kıyıdan taşlayarak avlar. Kıyıdaki konaklardaki kadınlar, denize pencereden sepet sallayıp balık avlarlar.”
Rengarenk tezgahlar
17’nci yüzyılda Eminönü’ndeki balık pazarında sergilenen çeşitlere değinen Eremya Çelebi Kömürciyan “100 cins kadar olan balıkların adları Türkçe ve Rumca’dır. Rengarenk balıklar tablaya serildiğinde, bahar mevsimindeki bir çiçek bahçesini andırır” diye yazar notlarına...
İstanbullu düşünür Skarlatos Vizantios (1851) ‘Konstantinopolis’ adlı kitabında, Boğaz’ın girişindeki Fanaraki köyünü (Rumeli Feneri) eylül-ekim aylarında ziyaret edenlerin palamut bolluğuyla karşılaştıklarını, büyüklerinden lezzetli lakerda yapıldığını yazar.
Önümüzdeki günlerde yeni sezon FOX TV program çekimlerimin başlangıcını İstanbul’da yapacağım. Galata Köprüsü önündeki teknelerde ekmek arası balığı anlatıp, tarifini paylaşacağım.
Ama ben de ileriki yıllarda okunacak anılarıma çok üzücü sözler yazacağım: Balık bolluğuyla anılan Boğaz’a balık programı çekimi için 2017 yılında geldim. Maalesef Norveç’ten gelen dondurulmuş uskumru bolluğu yaşanıyordu!..
Umudumuzun tükenmeyeceği bir balık sezonu diliyorum.
SUSAMLI ÇİPURA
Yapılışı: Çipurayı fileto çıkarın ve dörde bölün. Tavada zeytinyağını ısıtıp soğanları kavurun, pazı ekleyip soteleyin, fırın kabına yerleştirin. Fileto balıkları ince şeritler şeklinde doğrayıp, tuz ve karabiberle lezzetlendirin. Önce un sonra yumurta ve susama batırın. Kalan zeytinyağında 3 dakika pişirin. Fırın kabına tereyağı dökün, sote malzemenin üzerine balıkları yerleştirip rendelenmiş kaşar peynirini serpiştirin. Önceden 180 dereceye ayarlanmış fırından üstü kızarınca alın. Afiyet olsun.
Malzemeler:
- 1 demet pazı
- Yarım soğan
- 1 kg. çipura
- 2 yemek kaşığı tereyağı
- 2 yemek kaşar peyniri
- 4 yemek kaşığı susam
- 1 adet yumurta
- 1 su bardağı un
- 1 su bardağı zeytinyağı
- Yeterince karabiber ve tuz