NEDENi BiLiNMiYOR

Medical Park Göztepe Hastane Kompleksi’nden nöroloji uzmanı Doç. Dr. Hülya Aydın Güngör; nedeni henüz bilinmeyen ve ömür boyu süren MS hastalığıyla ilgili sorularımızı yanıtladı.

* MS nedir?
Multipl skleroz (MS), beyin ve omurilik yani merkezi sinir sisteminin iltihabi, tekrarlayıcı ya da ilerleyici seyir gösteren hastalığı. Vücudun bağışıklık sistemiyle ilgili olduğu biliniyor.

* MS hastalığı nasıl ortaya çıkıyor?
Merkezi sinir sistemi; sinirler aracılığıyla dışarıdan gelen mesajları alıp, o mesaja uygun yanıt oluşturarak, bunu vücudun çeşitli bölgelerine elektriksel mesajlar gönderen bir telefon santralına benzer. Bu mesajlar, bilinçli ve bilinçsiz tüm hareketlerimizi kontrol eder. Sağlıklı sinir liflerinin çoğu, mesajların iletilmesini kolaylaştıran miyelin denen yağlı bir maddeyle çevrelenir. MS’te, miyelin parçalanır ve yerini sertleşmiş doku alır. Bu da mesajın geçişini yavaşlatır ya da bloke eder. Vücut fonksiyonları kontrol edilemez ya da yavaşlar. Hastalığın etkilediği bölgeye göre kişide fonksiyon bozuklukları ortaya çıkar.

* Genetik bir hastalık mı?
MS genetik geçişli bir hastalık değil. Ancak ailesinde MS hastası bulunanların, hastalığa yakalanma eğilimi az da olsa var. Ayrıca kandaki akyuvarlarda yer alan bazı antijenlerin (HLA) varlığında, hastalığa yakalanma riski, olmayanlara göre daha yüksek. Ancak bu, antijeni taşıyan kişilerin hastalığa yakalanacağı anlamına gelmez.

* Türkiye’de görülme sıklığı ne?

Hastalığın Türkiye’deki sıklığı tam olarak bilinmiyor. Sıklığın, 2 bin 500 kişide 1 olduğu tahmin ediliyor. Ancak ülkemizde 35-40 bin civarında hasta olduğunu tahmin ediyoruz.

* Dünyadaki görülme oranı ne?
Genel olarak bir ülke ekvatora ne kadar yakınsa orada MS daha az görülür. Her iki yarı kürede de ekvatordan uzaklaştıkça risk artar. En yüksek sıklığı, 40-60 derece enlemler arasında. Kuzey Avrupa ve Amerika, Avustralya’nın güney bölgelerinde sık rastlanır. Ülkemiz orta derece risk kuşağında yer alır. Her ırkta görülen bir hastalık ancak beyaz ırkta, sarı ve siyah ırka oranla daha sık ortaya çıkar.

* MS’te eskiye göre artış var mı?
Bu konuda objektif veriler yok. Hastalığın toplumda daha çok bilinmesi ve teknolojik gelişmelerle tanının daha erken konması nedeniyle relatif bir artma varmış izlenimi yaratır. MS hastalığının toplumda bilinmesi, hastalıkla ilgili farkındalığın artması, MS hastalarına daha kolay ulaşılabilmesini sağlar. Çevre koşullarının düzenlenmesi, bu hastaların yaşam kalitesini artırır.

KADINLARI VE GENÇLERi SEViYOR
Hastalık, 25-30 genç yaş grubunda daha sık görülür. Ancak çocuklukta ve ileri yaşta da MS ortaya çıkabilir. Kadınlarda erkeklere oranla iki kat daha fazla rastlanır.

BU BELiRTiLERE DiKKAT

MS belirtileri, şiddet ve seyir yönünden hastadan hastaya çok büyük değişiklikler gösterebilir. Tanımlanan belirtilerin bir ya da birkaçına birlikte rastlanabilir. Bu belirtilerin MS’e bağlı olduğunu söyleyebilmek için yakınmaların en az 24 saat sürmesi gerekir.
* Bulanık ya da çift görme veya tam görme kaybı,
* Gözde istem dışı hareketler,
* Dengesizlik, baş dönmesi,
* Ellerde titreme,
* Mesane ve bağırsak kontrolünde bozulma (kesik kesik idrar yapma, idrarını hissetmeme, yapamama),
* Kolda, bacakta kısmi ya da tam güçsüzlük, felç,
* Konuşma bozuklukları,
* Uyuşma, karıncalanma,
* Aşırı halsizlik, yorgunluk,
* Konsantrasyon zorluğu, unutkanlık, dikkat eksikliği.

YARIN: RiSK FAKTÖRLERi