BAŞINIZA ALDIĞINIZ DARBELERİ ÖNEMSEYİN

Spor faaliyetlerinde ya da kazalarda; başa alınan darbeleri küçümsememek gerek. Tedavide ilerleme kaydetmeyen ya da 6 ay sonra hâlâ önemli fonksiyon bozukluğu gösteren hastalara dikkat

Hiç başınıza küçük ya da şiddetli bir darbe aldınız mı? Hiç bilincinizi kaybettiniz mi? Hiç birkaç dakika sersemlemenize neden olacak şekilde başınızı vurdunuz mu? Hiç araba kazası geçirdiniz mi? Bir şeye çarptığınızda başınız ileri geri gitti mi? Spor yaparken başınıza hiç darbe aldınız mı ya da başınızı çarptınız mı ve/veya kafa kafaya çarpıştınız mı?
Bu sorulara “Evet” yanıtını verenlerin, ya anında ya da sonradan bazı şikayetleri olabilir. Bu şikayetlerin ne olabileceğini önceki yazımda anlatmıştım.

Çocuklara dikkat
Bu tür hafif derecede kafa travmaları genelde unutulabilir. Özellikle spor (sert topa kafa vurulmasını gerektiren sporlardan futbol ayrıca basketbol, voleybol, futbol gibi sporlarda kafaya sert top gelmesi) faaliyetlerinde, ya da havuz veya denize balıklama atlamada başınızı çarptığınızda beynin elektriksel akımlarında düzensizlikler oluşabilmektedir. Çocukların düşüp kalkıp büyüdüklerini biliyoruz ama artık başlarına darbe almamalarını öneriyoruz. İlk 3 yaşta kafaya alınan darbelerin onların zekasında düşüş yaratabildiğini biliyoruz.

Sorun, 6 ay sonra da devam ediyorsa...
Bu tür hafif kafa travmalarından etkilenebilen bir başka grup da askerler... Amerikan Ordusu bu hafif kafa darbelerini tespit ve tedavi etmek için özel tıbbi merkezler kurmaya başladı. O merkezlerde özel görüntüleme yöntemleri kullanılmaktadır. Bunlardan ikisi; SWI (hassas ağırlıklı) beyin görüntülemesi ve QEEG (dijital EEG) veri tabanı incelemesidir. Normal beyin görüntülemesinde görülemeyen hafif darbeleri bu tekniklerle tespit edebiliyorlar.
Hafif kafa travması geçiren hastaların yaklaşık üçte ikisi, tedavilerinin ilk 6 ayı içerisinde işlevselliklerinin yüzde 80’ini geri kazanacaklardır ve sonraki 1-1.5 yıl içinde iyileşmeye devam edeceklerdir. Bu nedenle, tedavide ilerleme kaydetmeyen ya da 6 ay sonra hâlâ önemli fonksiyon bozukluğu gösteren hastalara odaklanmalıdır.

Neurofeedback yöntemi, umut veriyor
Tedavide erken müdahale çok önemli. Bunun dışında kafa travmasına maruz kalan kişinin eğitimi, aile desteği, grup terapi, bireysel psikoterapi, evlilik ve aile terapisi, stres azaltma yöntemleri, başa çıkma becerilerini öğretmek, multidisipliner yaklaşımlı ağrı yönetimi, yine multidisipliner yaklaşımlı psikolojik rehabilitasyon, nöropsikolojik rehabilitasyon, mesleki danışmanlık ve iş becerileri fayda görebilecekleri yöntemlerdir.
Psikiyatride sıklıkla kullanılan ilaç tedavisini ele alırsak, kafa travmalarında kanıta dayalı ilaç tedavisi yoktur. Depresyon tedavisinde kanıtlanmış olan ilaçlar kafa travması sonrası ortaya çıkan depresyon tedavisinde kullanılsa da etkisi çok fazla görülmez.
Bilişsel rehabilitasyonun hafif travmatik beyin hasarı üzerindeki rolü kesin olmamakla beraber hasarın şiddetine bağlı olarak 200-300 saate kadar varan bir tedavi sürecidir.
Beyin sarsıntısı sendromu belirtileri olanlar, geçirdikleri kazadan 2-8 hafta kadar sonra devam eden sorunları olup da 1 yıl sonra iyileşmedilerse aynı kişilerin 10 yıl takipte de iyileşmedikleri görülmüş.
Beyindeki elektriksel bozulmaları düzenleyen neurofeedback yöntemiyle hastalarda iyileşme görüldüğü biliniyor.
ABD’de bazı eyaletler sigorta şirketlerini neurofeedback yöntemini kafa travmasına bağlı psikiyatrik hastalıklar ve psikolojik şikayetlerde ödemeleri için zorunlu tutmuştur. Amerikan ordusu da bu tedaviden yararlanıyor. Sağlıklı günler dileğiyle.