Geçen haftaki yazımda daha çok gövdenin üst bölgesini ilgilendiren spor yaralanmalarından bahsetmiştim. Bu haftaysa gövdenin alt tarafı, kalça, diz ve ayak bileği yaralanmalarından söz edeceğim
Uygun olmayan antrenman ve hatalı ağırlık kaldırma sonucunda bel kaslarının zorlanmasından bel fıtığına kadar yaygın bir yelpazede bel hastalıkları ortaya çıkabilir. Bu rahatsızlıkların yüzde 98’i fizik tedavi ve rehabilitasyona cevap verir.
Kalça yaralanmalarında en sık gözlenen, iç baldır kaslarının zorlanması. Bu zorlanma bacağın dışa dönüşü ya da hokey, buz pateni, kayak gibi baldır iç kaslarının sık kullanımı sonucu olabilir. Bu kasların tendonlarında hassasiyet izlenir. Tedavide dinlenme, soğuk uygulama, analjezik ilaç kullanımı, elastik bandaj ve rehabilitasyon önerilir.
Osteitis pubisse
Özellikle futbolcuları etkileyen kronik ve ilerleyici bir durum. Bu hastalar kasık bölgesinde ağrı hisseder. Kasık bölgesine bağlanan iç uyluk kaslarının aşırı zorlanması sonucu bu şikayetler gelişebilir. Kasık bölgesindeki kemiklerde erime ve hasar izlenebilir. Tedavisinde başlangıçta dinlenme, sıcak uygulama, analjezik ilaç uygulamaları önerilebilir. Ciddi vakalarda kısa süreli yatak istirahati ve koltuk değneği kullanımı uygun olur. Tedaviye cevap vermeyen vakalarda kortizon enjeksiyonu denenebilir.
Diz yaralanmaları
Koşu sırasında ani yön değiştirmelerin olduğu futbol ve basketbol gibi sporlarda diz yaralanmalarına sıkça rastlanır. Ayağın yerde sabit ve dışa dönme sırasındaki hareketlerde ön çapraz bağ yaralanması sık olur. Bu yaralanmadan sonra dizde saatler içinde kanama, şişlik ve ağrı sporcunun spora devam etmesine engel olur. Ön çapraz bağ yaralanmalarında menisküs, kıkırdak ve yan bağ yaralanmaları da eşlik edebilir. Klinik muayene sonrasında kompresyon, soğuk uygulama, bandaj uygulama ve bacağın kaldırılması tavsiye edilir. Ön çapraz bağda kısmi ya da tam yırtıklar olabilir, ancak hastanın muayenesinin tam yapılabilmesi için gevşemesi gerekir. Diğer bağ yaralanmalarının da ortaya konulabilmesi için MR’la görüntülenme yapılmalı. Sporcunun diğer bağ yaralanmalarını önlemek amacıyla koltuk değneğiyle yürüme önerilir. Sporcuların erken dönem spora dönüşleri için sekizinci haftada bağ tamiri gerekebilir. Ön çapraz bağ tamiri yapıldıktan sonra 6-12 ay süreyle rehabilitasyon devam etmeli ve sporcu bu süre sonunda antrenmanlara geri dönmeli.
İç yan bağlarındaki sorunlar
Genelde dizin dış kısmına uygulanan bir darbeyle meydana gelir. İç yan bağların derin kısmı menisküslere yapıştığı için iç menisküslerde yırtık oluşabilir. Erken dönemde diz çevresi kasları güçlendirilmeli, 6-8 haftaya kadar sıçramalı sporlardan uzak durulmalı. Arka çapraz bağ yaralanmalarıysa dizde ani katlanma ve gerilmeler sırasında oluşur. Genellikle ön çapraz bağ yaralanmasında olduğu gibi cerrahi gerektirmez. Cerrahi yapılmayan hastalar 6-12 hafta içinde spora dönebilirken, cerrahi yapılan hastalarda rehabilitasyon
6-9 ay arası sürebilir.
Menisküs sık gözleniyor
İzole menisküs yırtıklarında etkilenen tarafta hassasiyet, dizin genelinde şişme ve kilitlenme olabilir. Eğer menisküsler tamir yoluna giderse sporcu
12 hafta sonra spora geri dönebilirken, kısmi menisküs çıkarma operasyonlarından sonra
2-4 hafta sonra spora dönüş gerçekleşebilir. Sıçrama, düşme ve koşu etkinliklerinde ‘kuadriseps’ denilen dizin üst kısmına yapışan kasta kısmi ya da tam kopmalar olabilir. Kasın çekmesine bağlı diz kapağı kemiğinde kırıklar oluşabilir. Eğer kastaki kopma tamsa cerrahi gerektirir ve de 12 ay ya da daha uzun süreli rehabilitasyona ihtiyaç duyulur. Kısmi yaralanmalardaysa
cerrahi gerekmez ve 6 hafta-6 ay arasındaki iyileşme süreci
sonrası spora geri dönüş gerçekleşir.
Ayak bileğini ilgilendiren yaralanmalarda özellikle ayak bileğinin iç ve dış kısmında hassasiyet, sporcunun dört adım atacak kadar ayağına ağırlık vermede güçlük yaşaması, beşinci parmağın kökünde ağrı hissedilmesi yaralanmanın önemli olduğunu ve grafiyle değerlendirilmesi gerektiğini gösterir. Ayak bileğinin arkasından patlama sesi gelmesi aşil tendonunun yaralandığının ya da koptuğunun göstergesi
olabilir. Tam kopmalarda genellikle cerrahi uygulanır ve ayak bileğinin hafif aşağı bakar tarzda atele alınarak altı hafta sonra aktif hareketlere başlanabilir. Tamirden 3-4 ay sonra spora dönülebilir.