KAYAK VE BOARD SAKATLIKLARI
Kış sporları ülkemizde ve dünyada her geçen gün popülerlik kazanıyor. Özellikle kayak ve board sporları yurttaşlarımızın ilgisini çekiyor. Kış sezonunun da başlaması nedeniyle kayak, board ve diğer kış sporlarındaki sakatlıklara değineceğim
Dünya çapında 200 milyon kişi kayak sporuyla uğraşırken, 70 milyon kişi de snowboard yapıyor. Sadece 2010-2011 sezonunda ABD’de 60 milyon kişi kayak merkezlerini ziyaret etmiş. Son 15 yılda kayak sporuna eklenen yeni sporlar da (snowblade, telemark ski) bu ilgiyi artırıyor.
Teknolojinin yardımıyla...
Telemark tipi kayma, ayak bileği arka kısmının serbest olması nedeniyle dönüş kolaylığı sağlar. Snowblade’deyse, normal kayak takımlarından daha kısa takımlar bulunur ve kişi, kayak yapmak yerine buz üzerinde kayar gibi (buz pateni) hareket eder. 1990’larda carving tipi kayakların kullanılmaya başlamasıyla Alp kayağı evrim geçirmiştir. Mekatronik ve elektronik sistemlerin kayak takımlarına eklenmesiyle kayak sporunun hem keyfi artmış hem de sakatlıklar azalmıştır. Kayak sporundaki sakatlık riski binde 5 düzeyindedir.
Ölümler, yok denecek kadar az
Sakatlık oranlarına daha detaylı baktığımızda iki terim ön plana çıkar: Bin kayak günündeki sakatlık oranı ve de sakatlıklar arasındaki ortalama günler. Bin kayak günündeki sakatlık oranı, kabaca kayak sakatlıklarının bin rakamıyla çarpılması sonucunda elde edilir. Örneğin Alp kayağında bu risk 2/1000’dir. Yani kayak yapan her bin kişiden 2’si tıbbi bakım gerektiren bir sakatlık geçirir. Snowboard’daysa oran, 3-5/1000’le biraz daha yüksektir.
Yeni Zelanda’da 2006 yılında yayımlanan bir çalışmayla rakamları biraz daha netleştirebiliriz. Bu çalışmada, 2004-2005 sezonunda gerçekleşen 19 bin sakatlık gözlenmiş. Yazarlar, özellikle dört aktivitenin (at binme, dağ bisikleti, dağcılık ve sörf) tüm yaralanmaların yüzde 60’ını oluşturduğunu tespit etmiş. Kayak ve snowboard’daysa oran, sadece yüzde 0.7-1 arasında. Çalışmada belirlenen 27 ölümlü kazanın hiçbiri, kayak sporlarından kaynaklanmamış. Sakatlıklar arasındaki ortalama günlerse, bize çeşitli sakatlıkların sıklığını veriyor. Örneğin ön çapraz bağ yırtığı için kayak sporunda 2 bin 100 gün. Buradan, kayak sporu yaparken ön çapraz bağ yaralanmasıyla karşılaşmak için ortalama 2 bin 100 gün boyunca bu sporu yapmak gerektiğini anlıyoruz. Kayak sporunda ölümlü kazalarsa son derece nadir izleniyor. ABD’de 1992-2004 yılları arasında 469 adet travmatik kayak sporu ölümü meydana gelmiş. 650 milyon kayakçının kaydığı bu sezonlar boyunca ölüm oranları milyonda 1’lerde kalmış.
Kar bloklarına dikkat
Geçen sene ülkemizde de bu konuda acı bir olay yaşanmıştı. Milli kayakçımız Aslı Nemutlu, Erzurum Palandöken pistinde kontrolünü kaybedip pist kenarındaki perdelere çarpmış ve de hayatını kaybetmişti. Ne yazık ki nadir de olsa dünyanın en iyi pistlerinde dahi bu tür acı ölümler oluyor. Kayak sporcularının korkulu rüyalarından biri de çığa bağlı olmayan karda boğulma olayları. Bu tür kazalarda kayak sporcusu karla kaplığı bir boşluğa düşer ve kurtulmaya çalıştıkça üzerine yığılan kar blokları sonucunda boğularak ölür.