Osteoartrit, eklem kıkırdağında harabiyet, eklem kenarlarında yeni kemik oluşumlarıyla ortaya çıkan ve ilerleyici olan bir romatizmal hastalıktır. Dejeneratif eklem hastalığı da denebilir. Yalnız bulgularında inflamasyon (ödem) yoktur.
Hastalığın başlangıcını ve ilerleme hızını etkileyen çok faktör olmasına karşın, insanın yaşlanma sürecinin bir sonucudur demek daha doğru olur.
Çoğu zaman romatizmal olmayan bir hastalığı araştırırken tesadüfen röntgenlerde çıkar. Daha çok yük taşıyan eklemlerin kıkırdaklarındaki yumuşamayla ortaya çıkar.
Yetişkin insanlarda kıkırdakta kan akışı olmadığından o bölgenin kendi kendini tamiri (rejenerasyon) imkânsızdır. Orada geri dönüşüm mümkün olmaz. Kıkırdağın altında ve üstünde yeni kemik oluşumları meydana gelir ve bölgedeki kemiklerde de bozulma başlar. Kistik kemik oluşumları meydana gelir. Eklem bölgelerinin yapışma yerlerinde de kistler oluşur ve o bölgedeki kemikte kemik yapısı zayıflar, bozulmaya başlar.
Burada etkilenen eklemin kenar kısımlarında halkımızın kireçlenme dediği çıkıntılar (osteofitler) oluşur. Kemiklerin kenarına doğru büyüyebildikleri gibi kıkırdağın içine doğru da ilerleyebilirler.
Nedeni anlaşılamıyor
Osteoartitin nedeni tam olarak anlaşılamamaktadır. Kıkırdak bozulmasının yaşlanma sürecinin bir parçası olduğu bilinmektedir. Fakat tüm insanlarda bu kıkırdak yapıdaki bozukluğun aynı olmaması başka faktörlerin de bu süreçte etkili olduğunu düşündürmektedir. Eklemin bozulmasında çeşitli metabolik, genetik, kimyasal ve mekanik faktörlerin etkisinin olduğu düşünülmektedir.
Genetik faktörlerin, el parmaklarının uç kısımlarında oluşan şişliklerin (heberden nodülleri) ortaya çıkmasında etkili olduğu düşünülmektedir.
Osteoartitte en sık, yük taşıyan eklemler ve eldeki bazı eklemler tutulur. Osteoartritli hastalarda ağrı ve hareket kısıtlığı ön plandadır.
- Tutulan eklemi hareket ettirirken ve yük verirken ağrıları artmaya başlar.
- Yağmurlu havalarda şikâyet artar.
- Hareketsiz kalındığında eklemlerde sertleşme olur ve ses gelir.
- Tutulan eklemde sıcaklık artışı yada yaygın ödem görülebilir.
Büyük eklemlerde en çok tutulan diz eklemidir. Ellerde de tutulma olabilir. Ellerdeki şişlikler kadınlarda daha sık görülür ve genetiğin rolü fazladır. El bileğinde en sık bozulan eklem başparmağın olduğu yerdeki eklemdir. Tutulan başparmak yakınındaki eklemde şiddetli ağrı ve hassasiyet vardır.
Kalça ve omurga tutulması
Kalça tutulması osteoartirin en ağrılı ve en fazla sakatlığa neden olan şeklidir. Kalça eklem kıkırdağı incelir, o bölgede kemik kistleri oluşur. Kemik yumuşar ve ufalanmaya başlar. Sonuç olarak tutulan eklem hareketlerinde ileri derecede kısıtlanma başlar. Eğer kalçalar iki taraflı tutulmuşsa hastada ileri derecede işlev kaybına sebep olur.
Orta yaşı geçen hemen her insanda omurgada belli derecede değişiklikler görülür. Fakat bu bozulmalar kişiye göre değişir. Yaşlanmada omurlar aralarında içerdikleri sıvıyı kaybeder ve diskin dışındaki bağ dokusu yıpranır. Disk giderek dejenere olur.
Osteoartirin teşhisi kolaydır. Çekilecek röntgenlerde eklemdeki bozulmayı gayet rahat görebiliriz.
Osteoartritli hastalarda tedavide şunlar amaçlanır:
1. Öncelik, ağrıyı geçirmektir.
2. Etkilenen eklemin aşırı kullanılması engellenmelidir.
3. Etkilenen eklemin zorlanması engellenmelidir.
4. Eklemlerin bozulması ve bunun ilerlemesi durdurulmalıdır.
5. Eklem fonksiyonu korunmalı veya geri kazandırılmalıdır.
Tedavide anti- romatizmal ilaçlar kullanılır. İstirahat, bu hastalarda önemlidir. Bozulan eklem yükten kurtarılmalıdır. Fazla kilolardan kurtulmak da şarttır. Sert yatakta uzanmak ve oturmak omurgada ve bacaklardaki gerilimi azaltır.
Fizik tedavinin önemi
Fizik tedavi ve rehabilitasyon programları burada çok yaygın biçimde kullanılır. Kalça ve diz ameliyatları günümüzde çok yaygın olarak yapılmaktadır. Burada hastanın kilosu önemli. Kilolu kişilerde bu cerrahi iyi sonuçlar vermez. Asıl önemli olan da cerrahiden sonra yapılması gereken rehabilitasyon programlarıdır. Ameliyattan sonra hastanın bir fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimi tarafından görülmesi gerekir.
Hastaların da hekiminden kendisini ameliyat sonrası bir fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanına göndermesini istemek en doğal hakkıdır.
Çok iyi bir ameliyat yapabilirsiniz. Fakat bunu ameliyat sonrasında rehabilitasyon programları ile tamamlayabilirseniz sorunsuz hasta takibi yapmış olursunuz.Yoksa hasta birçok sorunla başbaşa kalır.