Fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimine başvuran hastaların çoğunluğu kas ağrısından ve kas güçsüzlüğünden yakınır. Bir hastada ağrı ve güçsüzlük aynı anda bulunabileceği gibi ayrı ayrı da bulunabilir.
Bir hastalığın farklı dönemlerinde bunu görmek mümkündür. Yine gözle görülür bir kas güçsüzlüğü veya ağrısı olmadan da hasta bu şikâyetlerle gelebilir.
Bu hastaların bazılarında ağrının kaynağı kaslar olabildiği halde diğerlerinde ağrının kaynağı kaslar olmayabilir. Ağrı diğer dokulardan kaynaklanan sorun olarak gözlenebilir.
Romatizmal bir hastalığı olan bir çok hasta yorgunluk, kas erimesi, güçsüzlük, ağrı, uyuşma ve duyu kusurlarından bahsedebilir. Bu bulgular sinirlerle ve kaslarla ilgili sorunları da yansıtabilir.
Burada yapılması gereken ilk iş ağrının ve kas güçsüzlüğünün hangi dokudan kaynaklandığını tespit etmektir. Bu tespitten sonra da ileri incelemeleri yapmaktır.
KAS AĞRILARI
Kas ağrısını tarif eden hasta ağırlık, hassasiyet, sertlik, tutukluk, tükenme, yanma, spazm ve kramp olarak da tarifi yapabilir. Kas ağrısı genellikle yeri tam tarif edilemeyen, yüzeysel ve şiddeti az olan ağrıdır. Hastayı uykudan uyandırmaz. O kası kullanma ve istirahatte kendini gösterebilir. Kas ağrıları daha çok enfeksiyonlarda ve süresi uzun tutulan egzersizlerde görülebilir.
KRAMPLAR
Kramp ise ani, kısa, güçlü ve keskin bir ağrıdır. Genel olarak kramplar baldırda görülür. Bazen de ayak parmaklarında. Bunlar hasta diabetik ise şekerin düşüp çıktığını ayrıca kanda bazı minerallerin eksikliğini ya da uçlarda görülen bir damar tıkanma hastalığının belirtisi olarak da ortaya çıkabilir.
Kramplar karın veya kollarda oluşup da egzersiz sonrasına rastlıyorsa daha ileri incelemeler yapmayı gerektirir. İleri derecede su kayıpları buna bağlı olarak elektrolit dengelerinin bozulması da kramp nedenidir. Diyaliz hastalarında üremide de kramplar oluşabilir.
SPAZMLAR
Spazmların en tipik örneği, bel fıtıklarında bel kaslarında görülen spazmlardır. Hastalar ağrının yerini göstermekte zorlanabilirler. Dolayısıyla diğer dokulardan kaynaklanan ağrıları da tespit edemeyebilirler. Örneğin, kalça ağrısı uyluk kemiği kaslarına yayılabilir. Eklem ve eklem kapsülünden kaynaklanan ağrılar kas ağrısına göre daha belirgindir. Eklem hareketiyle ağrılar artabilir. Eklem kapsülündeki ağrılar ise eklem belli bir pozisyondayken artabilir. Mesela hasta omuz hareketinde bir noktaya geldiği zaman ağrının arttığını söyler. Bu da bize sorunun eklem kapsülünde olduğunu düşündürür.
KEMİK AĞRILARI
Kemik ağrıları genel olarak daha derinde hissedilir ve rahatsız edicidir. Ayrıca kemik ağrıları daha ziyade geceleri olur. Etrafındaki kasların kasılmasından etkilenmezken kas ağrısı kasların kasılmasıyla artar. Uçlardaki sinirlerde olan sorunlarda sırttaki sinir kökü basılarında ortaya çıkar. Ağrı genellikle istirahatte de olur ve yanıcıdır. İlave olarak uyuşma ve karıncalanma gibi nörolojik belirtiler de görülebilir.
KAS GÜÇSÜZLÜKLERİ
Kas güçsüzlüğü, beklenen kas kuvvetine ulaşmadaki başarısızlıktır. Bacaklarında kas güçsüzlüğü olanlar sandalyeden kalkmakta ve merdiven çıkmakta zorlanabilirler. Kollarda güçsüzlüğü olanlar da elbiselerini giyip çıkarmada, saçlarını tarama ve yıkamada sorunlar yaşayabilirler. Kollarda kavrama kuvvetindeki zayıflık, bacaklarda ise engebeli yüzeylerde yürürken takılma şeklinde kendini gösterebilir.
Gerçek kas güçsüzlüğü olan hastalar bu durumu ağırlık, tutukluk, yorgunluk, halsizlik, el ve ayakların tutmaması, yürürken dengesizlik, merdiven inip çıkmada zorluk olarak tarif edebilirler. Ayrıca bu hastalar kansızlık, akciğer ve kalp hastalıkları, kronik enfeksiyon ve hareketsizlik nedeniyle oluşan kuvvet kayıpları sonucunda da hekime müracat edebilirler. Burada hastanın hikâyesi çok önem kazanır. İleri tetkikler için de bize fikir verir.
“Ne şekilde başladı ve ne şekilde ilerliyor?” sorusu çok önemlidir. Ani bir kas güçsüzlüğü başlamışsa kandaki potasyum, magnezyum ve fosfor gibi elektrolitlerin kan düzeyindeki değişiklikleri, yani elektrolit dengesinin bozulmasına bakılmalıdır. Merkezi sinir sistemindeki ani oluşan sorunları da göz ardı etmemek gerekir.
Pek çok kişide egzersiz sonrası veya travma sonrası kas ağrıları olabilir. Bunun için travma muhakkak sorulmalıdır. Özelikle spor yapanlarda küçük kas zorlanmalarından kas yırtığına kadar uzanabilen bir süreç vardır.
Egzersiz boyunca veya hemen bitince olan ağrı için verilebilecek iki örnek ayak damarlarındaki sorun veya kalp damarlarındaki spazm olarak düşünülür.
Gecikmiş kas yorgunluğu ise bu durumda egzersizden saatlerce sonra hissedilir ve günlerce kalabilir. Kas kramplarında ise terleme ile oluşan elektrolit dengesizliği sonrasında oluşan kramplardır.
KAYNAK: KAS AĞRISI VE KAS GÜÇSÜZLÜĞÜ YAPAN HASTALIKLAR FİZİKSEL TIP VE REHABİLİTASYON ABDULLAH CİNDAŞ