BEYiN FELÇLi ÇOCUKLARIN REHABiLiTASYONU
Beyin felci, doğum sırasında ya da sonrasında gelişen bir merkez sinir sistemi hastalığıdır. Genetik, annenin gebelik sırasında geçirdiği hastalıklar, fetusun beyin gelişimindeki bozukluklar ve kan uyuşmazlıkları nedenleri arasındadır.
Doğumun erken ya da geç sonlanması, çocuğun oksijensiz kalması da beyin felcine yol açar.
Çocuğun ilk aylarda geçirdiği ateşli hastalıklar, kafa üstü düşmeler de sebep olabilir. Hastalık ilerleyici özellik taşımaz. Fakat vücudun gelişmesi, üzüntüler, korku ve sevinçler hastalık üzerinde önemli etkiler yapabilir. Rehabilitasyon çalışmalarını gerektiren beyin felci vakaları sık görülür. Bu kişilerin tedavileri, bakımları, eğitimleri dikkatlice yapılmalıdır.
Tedavi nasıl belirlenir?
Rehabilitasyona sakatlığın nerelerde yerleştiğini ve önemini saptamakla başlanır. Bunun için de ayrıntılı bir hastalık hikayesi alınır. Çocuğun oturmaya, emeklemeye, yürümeye, ellerini kullanmaya ve konuşmaya ne zaman başladığı araştırılır.
Kulak, göz ve vücudun değişik bölgelerindeki kasların çalışmalarındaki eksiklikler ve çocuğun ruhsal yapısındaki düzensizlikler psikolojik testlerden yararlanarak incelenir. Gerektiğinde de laboratuvar incelemeleri yapılır. Ve bunların ışığında çocuk için en yararlı rehabilitasyon programı hazırlanır.
Bu hastalıklarda patolojik reflekslerle karşılaşılabildiği gibi spastisite dediğimiz kasılmalar da sık görülür. Kollarda ayrı kaslar, bacaklarda ayrı kaslar tutulabilir. Buna bağlı olarak yürümede makaslama hareketleri yaparlar. Kasların serbest ve doğru çalışmalarını engelleyen, zamanla kalıcı bozukluklara neden olan dengede, çevreyi görüp değerlendirmede bozukluklara rastlanabilir. Bu çocuklarda vücut gelişmeleri yavaş olur. Değişik özellikler gösteren beyin felçli çocukların tedavi ve rehabilitasyonunda bugüne kadar birçok yöntem ileri sürüldü. Bütün bu yöntemlerin iyi veya kötü tarafları vardır. Ve hiç birinin diğerinden üstün olduğu söylenemez.
Amaç1- Eklemlerde yeterli hareket açıklığının elde edilmesi
2- Hareketlerin başlatılmasında istemli kontrol
3- Kaslarda yeterli gücün sağlanması
4- Kaslar arasında yeterli işbirliğinin elde edilmesi
5- Değişik faaliyetler sırasında iyi bir vücut dengesinin korunması
Ayrıca çocuğun gelişimine yardım etmek, görme ve işitme bozukluklarını yardımcı araçlarla düzeltmek ve sara nöbetleri oluyorsa bunları ilaçlarla önlemeye çalışmak gerekir.
Denge egzersizleri
İlk aşama oturmasını öğretmektir. Bunun için çocuğun önce baş sonra gövdesini kontrol altında tutmayı öğrenmesi gerekir. Bu alıştırmaların arkası yüksek sağlam bir sandalyede yapılması gerekir. Düzgün oturmaları için bel ve ayaklarından sandalyeye bağlanabilirler. Yapılan bu denge egzersizleri sırasında çocuğun yorulmaması gerektiği unutulmamalıdır.
Yürümeye, ayakta durmada denge sağlanabiliyorsa başlanır. Yürümeler için bacak, bel, karın ve sırt kaslarının yeterli güçte olmaları gerekir. Her hastaya sakatlığa uygun yürüme şekilleri öğretilir. El ve kolların tedavisinde de aynı yöntemler kullanılır. Başparmak üzerine diğer parmaklar katlanmışsa hasta bu elle gerekli fonksiyonları yerine getiremez. Bu durumda parmaklara germe egzersizleri uygulanır. Bu çalışmaların müzikle yapılması da işi önemli oranda kolaylaştırır. Beyin felcine yakalanan çocukların rehabilitasyonuna ne kadar erken başlanırsa o derece başarılı olunur. Çünkü konuşmada, kol ve bacakları kullanmada zorluk çeken bir çocukta ortanın üstünde bir zeka olabilir.