Başımız neden ağrıyor?
Baş ağrısı tarihi, insanoğlu tarihi kadar eski. Günümüz tıbbında baş ağrısının karakteri, süresi, başlangıç zamanı ve şekli birçok hastalığın habercisi...
Ağrı organizmaya ve dokuların zedelenmesine karşı ortaya çıkan bir duyum biçimi, organizma için erken uyarı sistemi. Ağrı ile birlikte organizmada birtakım değişiklikler olmaktadır.
Baş ağrıları, ani başlayan (akut) veya belli bir zaman süresi içinde oluşan şekilleri (kronik) ile kabaca ikiye ayrılabilir.
Genellikle başın üst kısmında hissedilmekle birlikte bazen yüze ve boyuna da yayılabilir. Ayrıca şöyle de sınıflandırabilir. Beyine bağlı oluşan baş ağrıları bir de beyin dışındaki sebeplere bağlı olan baş ağrıları vardır.
Baş ağrıları genelde dört mekanizma ile meydana gelir. Beyin veya beyin dışındaki damarlarla ilgili sorunlarda yüzdeki ve boyundaki kas spazmları sonucu oluşan baş ağrıları, kafa içinde ya da yüzde oluşan ödemlere bağlı baş ağrıları ve psikolojik baş
Uluslararası Baş Ağrıları Derneği, Baş Ağrılarını Sınıflama Komitesi baş ağrılarını on üç grupta toplamıştır. Gerilim tipi baş ağrılarından sonra bunlar içinde en sık görüneni migrendir. Migren de tür olarak daha önceden başlayacağını birtakım belirtilerle ortaya koyan migren (auralı migren), hiç belirti vermeden ortaya çıkan migren de (aurasız migren) olarak ayrılır.
Bir de migreni taklit eden baş ağrıları var. Migren, Hipokrat’tan bu yana yarım baş ağrısı olarak tanımlanmıştır. Tüm baş ağrılarında olduğu gibi migrende de stres ön plandadır.
Soğuk uyarısıyla oluşan baş ağrıları da vardır. Öksürüğe bağlı da baş ağrısı artabilir.
Cinsel aktivitelerde de baş ağrısı oluşabilir.
Kafa travması sonrası oluşan baş ağrıları da ani başlayabilir veya sonradan ortaya çıkabilir. Bu da beyindeki kanamanın hemen oluşması veya belli bir süre sonra oluşmasına bağlıdır.
Bazen de beyindeki ani kansızlaşma sonucu (beyin iskemisi) ve beyin infarktüsü sonucu oluşan baş ağrıları da vardır. Bu, beyindeki damarlardaki sorunların dışında beyin omurilik sıvısı basıncının artmasına veya azalmasına bağlı olarak, beyindeki ödeme ayrıca beyinde yer kaplayan oluşumlar, tümör veya kan birikmelerinde (hematom) baş ağrısı ön plandadır.
Bağımlılığı olan maddelerin bırakılmasına bağlı da ağrılar görülebilir.
Fıtık ağrı yapar mı?
Ayrıca beynin dışındaki boyun, göz, kulak, burun, sinüsler, dişler, çene kemiği ve bunların çevre oluşumları kafatası kemiğinde yaşanan hastalıklarda da baş ağrısı ilk belirtilerden biridir.
Ayrıca yüz sinirlerinde oluşan problemlerde de baş ağrıları ön plandadır. Bu tür ağrı şikâyetleriyle gelen hastalarda onun için tanı çok önemlidir. Burada da ağrının tipi, ağrının yeri, süresi, ağrının yayılması, ani başlayıp başlamadığının sorgulanması gerekir.
Bütün baş ağrılarının yüzde 90’ı beyin ve beyini dışardan besleyen damarlarla ilgili sorunlardan ayrıca kafa ve boyundaki kas spazmları özellikle boyun fıtığı sonucu oluşur. Yüzde 10’luk kısmı ise diğer nedenler sonucu ortaya çıkar.
Baş ağrısının karakteri de önemlidir. Zonklama, oyulma, gerilme, yanma, sızlama, ezilme, bıçak saplanması, elektrik çarpması tarzında da ifade edilebilir.
Uykudan kaldıran ağrı
Bu tarz ağrılar beyin damarlarıyla ilgili bir hastalık, enfeksiyon yada tümöre bağlı olabilir.
Seksüel aktivitede veya orgazm sonrasında oluşan şiddetli baş ağrılarında da beyin damarlarında bir sorun olup olmadığına bakılmalıdır.
Ateşle birlikte görülen ağrılarda da bir enfeksiyon düşünülmelidir.
Baş ağrısına eşlik eden birtakım belirtiler de görülebilir. Nörolojik bir problemin varlığı bulantı ve kusma beyindeki kitle lezyonlarını düşündürür.
Tetikleyen faktörler
Migrende çikolata, alkol, peynir ve hareket ağrıyı artırırken gerilim tipi baş ağrıları hareketten etkilenmez.
Yorgunluk, uykusuzluk, stres ağrıyı arttıran başlıca etkenlerdir.
Ensede oluşan ağrılar hipertansiyon ve boyundaki bir sorunun habercisidir.
Bir de ailede baş ağrısı geleneği varsa bu da diğer aile bireyleri için bir ağrı nedenidir.
Ayrıca solunum problemi olanlarda özellikle gece uyurken kısa süreli solunum durması (apne) sorunu yaşayanlarda ve horlayanlarda beyinin gece iyi oksijen almamasına bağlı, sabah oluşan baş ağrıları görülür.
Baş ağrıları ciddi işgücü kayıplarına, sosyoekonomik problemlere yol açar. O açıdan daha iyi değerlendirilmeleri ve takibi şarttır.
Bir iki gün içerisinde basit ağrı kesicilerle ağrı kontrol altına alınamıyorsa ağrının nedeni tam olarak ortaya çıkarılmalıdır.
Haftanın sözü
Bu ülkede yaşayıp da başı ağrımayan kaldı mı?
Eser ALPTEKİN