Geçtiğimiz günlerde Ankara’da 2. Uluslararası Coğrafi İşaretli Ürünler Zirvesi’nde, ben de konuştum. Mesleğe başladığım ilk günden beri aynı heyecan ve tutkuyla on binlerce bireyin hayatına dokundum ve hâlâ dokunuyorum. Uzun zamandır yalnızca bunun yetmediğinin bilinciyle ‘Gezegenimizi nasıl daha iyi yaşanır hale getirebiliriz?’in peşine düştüm.
Çünkü eğer biz doğamızı, toprağımızı, suyumuzu, gıdamızı kısacası gezegenimizi korumazsak, hem gezegenimiz hem de geleceğimiz elden gidecek. O yüzden bugün dikkatlerinizi Coğrafi İşaretler Zirvesi’nde yer alan başlıklara çekmek istedim.
Coğrafi işaret nedir?
Belirgin bir özelliği, ünü veya belirli bir bölgede olması sebebiyle, bulunduğu bölgeyle özdeşleşmiş bir ürünü gösteren coğrafi işaretler, gıdadan, madene, kumaştan, çiniye kadar birçok alanda kullanılıyor. Bir ürüne baktığınızda, üzerinde yer alan şehre ait olması, size de güvence vermiyor mu? Üzerinde Malatya yazan kayısıyı, Taşköprü yazan sarımsağı tüketmeyi tercih etmez misiniz? İşte coğrafi işaretler bir bakıma tüketiciye güven verir nitelikte... Sağlığa faydaları da çok! Bunun yanı sıra; kırsal kalkınmayı ve yerel üretimi destekleyerek, kırsal istihdam sağlayarak, kültürel değerleri, çevreyi ve biyolojik çeşitliliği koruyarak, sürdürülebilir beslenmeyi de destekliyor.
Menşe adı nedir?
Coğrafi işaretler iki ayrı şekilde değerlendiriliyor. Menşe adına sahip ürünler, temel niteliklerini sınırları belirlenmiş bir coğrafi bölgeden sağlayan ve üretimleri bütünüyle, o coğrafi bölgede gerçekleşen ürünlerdir. Yani daha basit anlatmam gerekirse, menşe adı ürününün tamamıyla tanımlanan yerde üretilmiş olması gerekiyor. Bu yüzden ürünler ait olduğu bölge haricinde üretilemezler. Bunlara örnek olarak; Erzincan tulum peyniri, Kayseri pastırması ve Antep fıstığını düşünebilirsiniz.
Mahreç adı nedir?
Üretimi, işlenmesi veya diğer işlemlerden en az biri belirlenmiş coğrafi sınırlar içinde üretilen ürüne mahreç işaret denir. Yani mahreç işareti alan ürün belirlenen ürünlerden en az birini bulundurması halinde ait olduğu yöre dışında da üretilebilir. İzmir tulum peyniri, Çorum leblebisi ve Antakya künefesi gibi ürünler buna örnektir.
Şanslıyız
Coğrafi işaretler, biyoçeşitlilik yani tür çeşitliliği açısından ülkemiz çok şanslı... Şu anda 444 tane ürünümüz, coğrafi işaret almış durumda... 2 bin 500 ürün olduğu tahmin ediliyor ama maalesef sadece üç tanesi Avrupa Birliği’nde kabul görmüş.
AB tarafından tescillenmiş ürünler arasında; Gaziantep baklavası, Aydın inciri ve Malatya kayısısı yer alıyor. Daha fazlasını dünyaya anlatmak için çok çaba göstermemiz gerekiyor. Başvuru aşamasında olan ürünlerimiz ise; Afyon sucuğu ve pastırması, İnegöl köftesi, Aydın kestanesi, Taşköprü sarımsağı, Kayseri mantısı, pastırması ve sucuğu...
