Rahim ağzı kanseri
Kadınların kazanması gereken önemli bir mücadele daha var; rahim ağzı kanseri. Dünyanın birçok gelişmiş ülkesinde artık görülmese de, gelişmemiş ya da gelişmekte olan ülkelerde halen hayati önemini koruyor. Önlemek ise çok basit; 10-14 yaş grubundaki çocuklara Human Papilloma Virüs’e (HPV) karşı geliştirilmiş aşının yapılması. Aşılamanın yapılmaması durumunda Sağlık Bakanlığımız tarafından yapılan, ücretsiz tarama programlarından faydalanma da mümkün. Erken tanı hep olduğu gibi bu durumda da hayat kurtarıyor.
Ocak ayı da her yıl olduğu gibi rahim ağzı kanseri farkındalık ayı ve artık biliyoruz ki kanser konuştukça zayıflayacak...
Serviks kanseri nedir?
Rahim ağzı (serviks), rahmin vajinaya açılan kısmıdır. Neredeyse tüm kanser vakalarından HPV sorumludur. Genellikle, cinsel partnerler HPV’yi birbirine bulaştırırlar, belirti vermediği için de partnerler enfekte olduklarının pek farkına varmazlar. Bu durum toplumda yaygın görülmektedir. HPV, temastan sonra vücudun değişik yerlerine yerleşir ve bağışıklık sistemi tarafından yok edilip herhangi bir sağlık sorununa yol açmayabilir. Bazı insanlarda 2-3 ay sonra siğil oluşturarak kendini gösterebilir. Kanser oluşması için genellikle 10-15 yıl geçmesi gerekmektedir.
Rahim ağzı kanserleri için diğer risk faktörleri; düşük sosyo ekonomik düzey, sigara, cinsel hayatın 20 yaşından önce başlaması, çok sayıda cinsel partner, çok sayıda doğum yapmak ve genital organlarda viral ve bakteriyel enfeksiyonların sıkça görülmesi olarak özetlenebilir. Genellikle erken evrede belirti vermediği için tarama programları çok önemlidir. Muayenede gözle görülebilir, elle hissedilebilir bir bölgede olduğu için alınan smear, hücresel değişikliklerin başladığı çok erken dönemden itibaren tanı koydurabilir.
Korunmanın yolu
Korunmanın en önemli yolu, HPV’ye karşı geliştirilmiş aşıdır. Ancak konu biraz daha karmaşık; HPV’nin çok sayıda alt tipi var; bunların bazıları genital siğillere yol açıyor, bazıları ise kansere. Her gördüğümüz genital siğil kanser habercisi değil. Kansere sebep olan 15 alt tipi var, ancak en sık karşılaştığımız HPV 16 ve 18, siğillere sebep olanların en sık görülen alt tipleri ise 6 ve 11. Aşılar ise daha çok bu alt tiplere karşı geliştirilmiştir. Piyasada bulunan üç aşı, bu alt tipleri içeriyor.
İkili aşı; HPV16 ve 18’e karşı geliştirilmiştir, rahim ağzı kanserine karşı etkilidir. Dörtlü aşı hem kanser yapan 16 ve 18, hem de genital siğillere karşı etkilidir. Dokuzlu aşı HPV Tip-6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58’e karşı geliştirilmiştir, yani, hem kanser yapan tüm yüksek riskli alt tiplere hem de genital siğillere karşı etkilidir. Aşıların üç doz halinde uygulanması gerekir.
Ülkemizde ikili ve dörtlü aşılar mevcut, ancak aşılar pahalı olduğu için rahim ağzı kanserinin en sık görüldüğü sosyo-ekonomik düzeyi düşük popülasyon erişemiyor. Bu sebeple bu aşının bir an önce devlet eliyle dağıtılması gerekiyor.
Aşı yaptırmak için 11-14 yaş grubunu kaçırdıysak daha ileri yaşlarda da yapılması mümkün. Ancak ne kadar erken yapılırsa bağışıklığın gelişmesi o kadar yüksek oluyor. Özellikle bu riskli HPV alt tipleri ile karşılaşmadan önce aşı yapılması son derece yüksek koruma sağlıyor. Unutulmaması gereken bu aşının sadece koruyucu olduğu; tedavi özelliğinin olmadığıdır.
Aşının yararları bitmiyor!
Aşı, sadece genital siğillere ve rahim ağzı kanserine karşı değil; baş boyun kanserleri, penis, anal kanal dediğimiz bağırsağın çıkım bölgesi ve vulva kanserlerine karşı da koruyucu. Ayrıca hem erkeklere hem de kadınlara uygulanması gerekiyor.
Aşı yaptırsak da yaptırmasak da önemli ve kaçınılmaz olan, tarama programlarını uygulamak. Tabii aşınız varsa ve yapılan ilk testlerinizde HPV varlığı saptanmadıysa daha geniş aralıklarla kontrole gidebilirsiniz. Faydalarını bugüne kadar her hastalıkta gördüğümüz aşıdan bu kadar bahsetmek, günümüzdeki aşı tartışmalarıyla ilgili de belki ilham verici olur. Asırlardır olduğu gibi, lütfen bilime onun çarelerine, önlemlerine ve yöntemlerine güvenin. Bir an önce tanıştığınız her bilimsel öneri, bir gün sonra tanışacağınız onlarca sorunu yok edecektir.