Neden B12'ye ihtiyacımız var?
Çok sık duyduğumuz vitaminlerden biri; B12. Hücre büyümesi ve onarımı için gerekli proteinlerin vücutta kullanımından sorumlu. Bu sebeple pek çok temel fonksiyonu var ve bu yüzden olsa gerek ki Vitamin B12 ile ilgili çalışmalar, iki kez Nobel Ödülü’ne layık görüldü. Eksikliği pernisyöz anemi yapıyor, keşfedilmesi de 19’uncu yüzyılda bu konuda yapılan çalışmalar ile oluyor. Vitamin B12, kobalt içeriyor, bu sebeple kobalamin olarak da adlandırılıyor.
Vücut B12 vitaminini kendi üretemediği için dışardan alması gerekiyor ve en önemli kaynağı hayvansal gıdalar. Karaciğerde beş yıla yetecek kadar depolanabilse de alınan gıdalarla devamlılığını sağlayamazsak bir süre sonra eksikliğine bağlı bulgular yaşanabiliyor.
DNA sentezi, kırmızı kan hücrelerinin oluşumu, sinir hücrelerinin ve kılıfının gelişimi için B12 şart. Proteinlerin temel yapıtaşı aminoasitler, B12 vitamini eksikliğinde vücut tarafından kullanılamıyor. Vitamin B12 eksikliği karnitin eksikliğine yol açıyor. Karnitin, yağın depolanmasını engelliyor, yağ moleküllerinin kandan mitokondriye yani vücudun enerji üretim merkezlerine aktarılmasını sağlıyor. Ayrıca metiyonin ve kolin metabolizmasını destekleyerek de karaciğerin yağlanmasını engelliyor.
Sebepleri
Hayvansal gıdaları yeteri kadar tüketiyorsanız eksikliğini çok beklemeyiz. Yani vegan besleniyorsanız, potansiyel olarak B12 eksikliğiniz olabilir.
Diğer sebepleri şunlardır:
Atrofik gastrit: Vitamin B12 mideden emilir ve emilimi için bir başka moleküle ihtiyaç vardır. Midede bir sorun olduğunda emilimi azalır.
Pernisyöz anemi: Vitamin B12’nin emilimi azalır.
İnce bağırsağı tutan hastalıklar: Crohn ve Çölyak hastalıkları, parazitler...
Alkol: Çok fazla alkol tüketimi bazı vitamin ve minerallerin emilimini azaltabilir ya da gerekli kaloriyi alacak besin alımını zorlaştırır.
İmmün sistem hastalıkları: Graves veya lupus gibi hastalıklar
Bazı ilaçlar: Mide için kullanılan proton pompa inhibitörleri ve H2 reseptör blokörleri, metformin gibi bazı diabet ilaçları.
Oluşan belirtileri önlemekten daha önemlisi oluşmasını engellemektir. Et, yumurta gibi hayvansal gıdaları yeteri kadar tüketiyorsanız ve Vitamin B12 emilimini engelleyen bir hastalığınız yoksa eksikliğine rastlanmaz. Eğer vegan besleniyorsanız, vitamin B12 ile zenginleştirilmiş besinleri ya da takviyelerini almanız faydalı olacaktır.
Eksikliği belirtileri
Beyin sisi: Son zamanlarda bu tanımı çok fazla duymuşsunuzdur. Depresyon, hafıza problemleri ve demansla karakterize oluyor.
Kuvvet kaybı: Kaslarınızı güçsüz, yorgun hissedebilirsiniz.
Uyuşma: Sinirlerimizi kaplayan koruyucu kılıfa zarar verdiği için ellerinizin ve ayaklarınızın iğnelendiğini hissedebilirsiniz.
Üşüme: Vücudunuzun her yerine oksijen taşıyan kırmızı kan hücreleri azaldığı için her zamankinden daha fazla üşüyebilirsiniz.
Dilde düzleşme: Glossit de denir; Dilin üzerindeki papilla adı verilen küçük çıkıntıların kaybolması sonucu pürüzsüz ve parlak bir görünüme sahip olması.
Kalp çarpıntısı, nefes alamama: Özellikle oluşan kansızlığa bağlı olarak kalbinizin daha hızlı attığını hissedersiniz, hatta bu atışları boğazınızda veya boynunuzda hissedebilirsiniz.
Ne kadarı sağlık için?
0-6 ay: 0.4 mcg
7-12 ay: 0.5 mcg
1-3 yaş: 0.9 mcg
4-8 yaş: 1.2 mcg
9-13 yaş: 1.8 mcg
14-18 yaş: 2.4 mcg
Erişkin: 2.4 mcg (Hamilelik sürecinde 2.6 mcg, emzirme mürecinde 2.8 mcg)
B12 eksikliğinde takviyelere başvurmanız önemli; En etkin yöntemi dil altı veya sprey olanlar. Ancak şiddetli vitamin yetmezliğinde damardan veya kas içine uygulanması gerekir. Metil kobalamin en aktif formu, ancak daha pahalı olduğu için siyanokobalamin formu tercih edilir ve etkisinin daha az olduğunu bilmek lazım. Siyanokobalamin insan vücuduna girdiğinde B12 vitaminin iki aktif formu olan metilkobalamin veya adenosylkobalamine dönüşür. Bulunabiliyorsa metilkobalamin formlarının tercih edilmesi gerekir. Son söz dengeli beslenmek her şeydir. Sağlığa ‘kavuşmak’ değil, sağlıkla yaşamak yeni yaşam mottomuz olsun.