Anormal hücrelerin beyin bölgesinde toplanarak oluşturduğu kitle veya kitlelere beyin tümörü diyoruz. Radyolojik olarak gördüğümüz her kitleyi, kötü huylu olarak tanımlayamayız. Bazen beynin iyi huylu tümörleri ya da başka bir kanserin metastazı tümörler, beyin tümörü olarak adlandıracağımız türden daha sık görülebilir.
Radyolojik olarak bir kitle gördüğümüzde, kodlamadan önce, çok sorun oluşturmayacak bir kitle ya da tam aksine; başka bir organdan sıçrayan metastaz olma olasılığını analiz etmek, vücudun diğer bölgelerini de detaylı araştırmak gerekebilir.
Beynimiz büyük parçalı bir puzzle gibi birbirine kenetlenmiş kemiklerle çevrilidir ve esnemesi mümkün değildir, o yüzden bu bölgedeki her kitle iyi huylu olsa bile bası etkisi yaparak bulgu verir. Beynin primer dediğimiz kendi tümörleri, sinir hücreleri, destek hücreleri veya beyni çevreleyen zarlardan kaynaklanabilir. Sıklıkla görülen türler; ‘glial hücre’ denilen destek dokusunun hücresel elemanlarından kaynaklanan gliomalar ve beyin zarlarından kaynaklanan menengiomlardır.
En agresif türü, glioblastomadır. Daha çok kadınlarda görülen meninjioma ve yine her iki cinste de rastlanan schwannoma çeşitleri ise, genellikle iyi huylu olmakla birlikte, yerleşim yerleri ve büyüklükleriyle ilgili hassasiyet gerektirir. Hipofiz bezi tümörleri, pineal gland bezi tümörleri, epandimoma, beyin lenfoması, kraniofaringioma, germ hücre tümörleri de görülen diğer beyin tümörlerindendir.
İkincil beyin tümörleri
ise, genellikle metastazlardır. Yani vücudun beyin dışında herhangi bir yerinden köken alırlar. Özellikle meme ve akciğer kanserlerinin beyne metastaz yaptığını görürüz.
Risk faktörleri
Aile hikayesi: Beyin tümörlerinin sadece yüzde 5-10’u kalıtsaldır. Eğer ailede dikkat çekici sayıda hastalık hikayesi varsa, elbette doktorunuzla konuşmanız gerekebilir.
Yaş: Yaş artıkça her türde olduğu gibi risk de artar.
İyonize radyasyona maruz kalma: Daha önce alınan radyoterapi tedavisiyle ya da yakın tarihte yaşadığımız gibi, global nükleer felaketlerde radyasyona maruz kalmak hastalığı oluşturabilir.
Cep telefonları: Konuşma süresi ve yılı artıkça risk de artar.
Belirtileri
Belirtiler, tümörün yerleştiği yere ve boyutuna göre değişir. Bazı tümörler direkt beyin dokusunda hasar yaratarak, bazıları da çevredeki normal beyin dokusuna bası yaparak bulgu verir. Her baş ağrısının tümörden kaynaklanma olasılığının düşük olduğunu aklımızda tutmak kaydıyla, özellikle sabah uyanıldığında daha belirgin olan baş ağrısı karakteristik bir belirtidir. Tekrar uyarıyorum, her baş ağrısının sebebi beyin tümörü değildir. Tümörün bası etkisine bağlı olarak kusma, bulanık veya çift görme, nöbet, mental fonksiyonlarda değişiklik, hafıza kaybı, kolda ya da bacaklarda uyuşukluk, güç kaybı, okuma ve yazmada zorluk da görülebilir.
Tanı
Nörolojik muayene ve hastanın hikayesi pek çok bulguyu verir. Manyetik rezonans görüntüleme ise, en sık istenen tetkiktir. Bir sonraki adım genelde biyopsi almaktır; ancak tümörün yerleşimi ya da hastanın eşlik eden rahatsızlıkları sebebiyle biyopsi alınmasının zor olduğu durumlarda, radyolojik değerlendirmeyle direkt tedavi aşamasına geçilebilir. Son yıllarda onkolojik görüntülemelerde, fonksiyonel görüntüleme yöntemleri ön tanıyı belirlemede çok önemli hale gelmiştir. Bu yollarla tümörün yaygınlığı, metabolik ve biyokimyasal yapısı, aynı zamanda konuşma ve hafızayı sağlayan odaklar hakkında daha çok bilgiye ulaşabiliyoruz. Bu yöntemler, radyasyon onkologlarının ve cerrahların doğru tedavi kararını belirlemesine yardımcı olurken, tedavi sürecinin hayat kalitesini etkilememesini de sağlar. Unutmayalım! Hayat kalitenizin etkilenmemesi en az tedaviniz kadar önemli.
Tedavi
Tedavi kararı tümörün cinsine, büyüklüğüne, yerleşim yerine ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişir. İlk adımda genellikle cerrahi müdahale tercih edilir ve tümöral dokunun çıkartılmasına çalışılır. Cinsine göre kalan dokuya radyoterapi verilerek tekrar oluşumun önlenmesi sağlanır. Bazı tümörlerde beraberinde kemoterapi de verilebilir. Hasta ameliyat edilmek istemiyor ya da tümörün lokasyonu cerrahi müdahaleye izin vermiyorsa radyocerrahi de güvenle uygulanabilir. Hep olması gerektiği gibi multidisipliner davranmak, teşhisin ardından cerrah ve bir radyasyon onkoloğu ile görüşmek faydalı olacaktır.
Sağlıklı ve bugünlerde evde kalın...