Besinleri enerjiye dönüştüren vitamin: B1

Vücudumuzun sağlıklı ve düzgün çalışması için çeşitli vitamin ve minerallere ihtiyacı vardır. Bunlardan biri de B1 vitamini. Tiyamin de denir. Suda eriyen bir vitamindir ve sadece küçük bir kısmı karaciğerde depolanır. B1 vitamini eksikliğine dair ilk bilgiler Çin tıbbının eski metinlerinden geliyor, ancak B1 vitamini eksikliğinin en karakterize hastalığı beriberi, 1800’lü yıllarda, denizde aylarca, sadece pirinçle beslenen Japon denizciler arasında tanımlanıyor. Çeşitli hücrelerin büyümesinde ve işlevinde hayati bir rol oynayan tiyaminin vücudumuzdaki etkilerini özetleyelim:

Enerji üretimini artırır: B1 vitamini, şekerin enerjiye dönüşmesini sağlayan enzimatik reaksiyonları hızlandırır.
Antidepresan etkisi vardır: Ruh durumunu stabilize eder, huzursuzluk ve kaygıyı azaltır.
Şeker metabolizmasına etkisi bulunur: Şeker hastalığınız varsa daha çok B1 vitamini tüketmelisiniz. Çalışmalar altı hafta boyunca B1 vitamini takviyesi kullanıldığında kan şeker ve insulin seviyesinin düzeldiğini gösteriyor.
Hafızaya etkisi vardır: Konsantrasyon ve hafızayı artırır. Beyin fonksiyonları ve davranışa olan etkilerinden dolayı moral vitamini olarak da adlandırılıyor.

Hangi besinlerde bulunur?

- Tahılların kabuklarında ve tohumlarında,
- Maya, sığır eti, fındık, kepekli tahıl ve bakliyatlarda,
- Sebze ve meyvelerden; karnabahar, karaciğer, portakal, yumurta, patates, kuşkonmaz ve lahanada yüksek konsantrasyonda bulunur.
- Diğer kaynaklar arasında bira mayası ve siyah üzüm başı çekmektedir.
Bu besinleri yeteri kadar tüketemediğinizi düşünüyorsanız, piyasada çok sayıda tiyamin ile güçlendirilmiş besinler bulunmaktadır. Ağızdan alınan takviye vitaminler yerine, bunları tüketmek daha iyi bir seçenek olabilir.

Pişirme tekniği önemli

Yiyecekleri fazla ısıtmak, pişirmek veya kaynatmak tiyamini yok eder. B1 vitamini suda çözünür bir vitamin olduğu için, pişirme suyunda da çözünür. Aynı şekilde rafine beyaz ekmek ve pirinç gibi gıdalarda olduğu gibi, işlem görmeleri sırasında tiyamin değeri kaybedilebilir. Bu nedenle, ekmek veya tahıllar tiyamin ile zenginleştirilebilirler.

Eksikliğinde ne olur?

Baş ağrısı, kusma, huzursuzluk, sinirlilik, depresyon, erken dönemde eksikliğine dair görülen belirtilerdendir. Ancak tiamin eksikliği ile asıl karakterize hastalık beriberidir. Beriberi, iştah kaybı, kas güçsüzlüğü, ayak parmaklarında yanma, batma hissi ile giden bir hastalıktır. Kan testi ile eksikliği gösterilerek kesin tanısı konulabilir. Tiyaminin damardan verilmesinin ardından belirtilerinin hızlıca birkaç saat içerisine iyileştiği görülmektedir. Ancak eksikliğini, özellikle beyindeki fonksiyonları nedeniyle hissettirdiği durumlarda, B2, B6, B12 gibi B vitaminlerinin diğer çeşitlerinin de eklenmesi gerektiği unutulmamalıdır.

Kimlerde görülür?

Kronik alkol kullananlar: Yemeklerin yanında içilen alkol, tiyaminin emilimini azaltır.
Diyet yapanlar: Nadiren, uzun süre aç kalan, anoreksiya nervoza veya şiddetli psikolojik ve fiziksel stres yaşayanlarda görülebilir.
Bağırsak ve karaciğer hastaları: Tiyaminin emilimi azalır.
Şeker hastaları: Böbrek hasarı olan şeker hastalarında metabolize edilmez.
Konjestif kalp hastalığı: Uzun süreli idrar söktürücü kullanımı sebebiyle gelişebilir.

Takviye alımına dikkat edilmeli

Suda veya yağda çözünen preperatları mevcut. Günlük alınması gereken doza ilişkin bazı değerleri görebiliyorsunuz araştırma yaptığınızda. Ancak, günlük alınması gereken dozun, kişinin bağısak geçirgenliğinde bir bozukluk, böbrek ve karaciğer fonksiyonları ve ne kadar ihtiyacı olduğuna göre değişeceği unutulmamalıdır.
Diğer vitamin ve minerallerde olduğu gibi, tiyamin ihtiyacımızı, olabildiğince besinlerden karşılamamız gerektiğini hatırlatalım. Tiyamin içeren besinleri yeteri kadar tüketememe veya pişirirken besin değerini öldürme durumunda ise takviyesini almak zorundayız, çünkü vücuttaki birçok enzimatik reaksiyonun oluşmasını engelleyebilir.
Kulaktan dolma bilgilere en az sağlığınız kadar dikkat edin ve bilimin ışığında kalın.