Satala’da yapılacak çok iş var

Engin Uğur Ağır | enginuguragir@gmail.com- Petkim’in eski Genel Müdürü Kenan Yavuz’un daveti üzerine Bayburt’un Demirözü ilçesinin Beşpınar köyüne kazandırdığı etnografya müzesini ziyarete gitmiştik. İzmir’den Karadeniz’e gelip de Gümüşhane’nin Kelkit ilçesindeki Satala Antik Kenti’ni görmeden dönmek olmazdı. Gazeteci arkadaşlarım Serkan Aksüyek, Yaşar Kuş, Tolga Albay, Ahmet Kaplan ve Kenan Yavuz ile kazı alanına hareket ettik. Hava soğuk mu soğuk, bir yandan yağmur çiseliyor, bir yandan da dar yollardan kazı alanına ulaşmaya çalışıyoruz. Yaklaşık 40 dakikalık yolculuğun ardından Satala’ya geldik. Kazı ekibindekilerin yağmur ve soğuk havaya rağmen nakış işler gibi çalışmalarını izledik. Çıkardıkları tarihi eserleri de fırça ile nazik şekilde temizleyip ayırdıklarını gördük.

Destek çağrısı

Satala, Roma İmparatorluğu’nun doğudaki en önemli askeri karargâhının bulunduğu yer. Kültür ve Turizm Bakanlığı 2017 yılında kazı programına almış. Kazı Başkanı şu an doçent, yakında da profesör olacak Şahin Yıldırım, yaptıkları çalışmaları anlattı, iş dünyasından destek beklediklerini söyledi. Özellikle de Gümüşhaneli iş adamlarına çağrı yaptı, “Gelin el verin, bu tarihi hep birlikte ayağa kaldıralım” dedi. Kazı çalışmalarının 25 dönüm alanı kapsadığını belirten Yıldırım, “Bulguların çoğu Orta Bizans ve Selçuklu Dönemi’ne ait. Daha öncesine dair elimizde çok bulgu yoktu. Bu yıl, özellikle castrum’un (askerî kamp yapısı/kale) üç açması olarak nitelendireceğimiz alanda Roma Dönemi lejyonuna ait önemli eserler ortaya çıktı. İlk defa lejyonla ilgili somut bilgiler elde etmeye başladık” dedi. Kazı Başkanı Yıldırım, Satala Antik Kenti’ndeki çalışmaların, bölge tarihi açısından çok önemli olduğunu, kazılarda Roma İmparatorluğu Dönemi’nden 2 bin yıllık tiyatro maskı, kandiller, Geç Roma Dönemi’ne tarihlendirilen demirden yapılmış 1500 yıllık asker zırhı ve Erken Hristiyanlık Dönemi’ne tarihlendirilen mimari kabartmalar bulunduğunu kaydetti. Henüz beş yıldır devam eden bir çalışma olmasına rağmen, ortaya çıkarılan bulguların oldukça önemli olduğunun altını çizdi Yıldırım.

Odak noktası lejyon

Doç. Dr. Yıldırım, “Satala’da yürütülen kazılardaki ana odak noktamız 15. Apollinaris Lejyonu ve bu lejyona ait kalıntılar olmasına rağmen Doğu Roma İmparatorluğu’na ait önemli veriler de elde ettik. Özellikle İmparator Justinianus’un Satala’da yaptırmış olduğu yeni surlar ve kale içinde onun döneminde inşa edilmiş anıtsal binalarla karşılaştık. Taşra üslubunda olmayan, oldukça kaliteli işçiliğe sahip sütunlar, sütun başlıkları gibi mimari yapı elemanları ortaya çıkarıldı. Bu kalıntılar büyük olasılıkla bazilika benzeri dini bir komplekse ait. Bu büyük ve görkemli yapı çeşitli dönemlerde işlev değişikliğine uğratılmış ve kısa zaman hamam benzeri bir işlev verilmiş” diye konuştu. Satala, denizden 1670 metre yükseklikte, Gümüşhane’nin Kelkit ilçesine 25, Erzincan’a 20, Gümüşhane’ye 85, Trabzon’a ise yaklaşık 190 km uzaklıkta. Roma İmparatorluğu’nun kuzeydoğu sınır kenti Satala’da daha yapılacak çok iş olduğunu kavradık, Kazı Başkanı Yıldırım’ı dinledikten sonra. Kazıların daha uzun yıllar devam edebileceğini belirtti Yıldırım, “Burası gerçekten çok zengin bir bölge” dedi. Ülkemizdeki kazı bölgelerine sadece devletten destek beklemek yanlış, tarihi değerlerin ortaya çıkarılması için iş insanlarının, holding sahiplerinin ellerini cebine atması gerekir ki, kültürel mirasımızı tüm dünyaya tanıtalım, turizmimize de değer katalım.