Çanakkale’nın mitolojik öyküleri

Hellen’in hikayesi

Boğazın bilinen en eski adı Hellespontos’dur. Mitolojik öyküsüne gelince o biraz acıklıdır.

Eski çağlarda Yunanistan’da Boeotia diye bilinen bir ülke varmış. Ülkenin kralı Athamas ile bulut tanrıçası Nephele’nin Phrixus adında bir oğlu ve Helle adında bir kızları varmış. Bir zaman sonra Nephele ile kral ayrılmışlar. Kral, İno adında bir kadınla evlenmiş.

Çocukları kıskanan İno, onlardan kurtulmak için çareler aramaya başlamış. Derken o yıl ekilen tohumlar ürün vermemiş. Ülkede kıtlık başlamış. İno, Kral’a kıtlığın sona ermesi için oğlunu kurban etmesini önermiş. Kral çok üzülse de ülkesinin refahı için bu öneriye razı olmuş. Çocuklarını kurban etmek üzere götürürken olanları gökyüzünden izleyen Nephele, tanrılardan çocuklarını kurtarmak için yardım istemiş. Tanrılar kanatlı altın postlu bir koç göndermiş. Koç çocukları sırtına alıp Asya’ya doğru uçmaya başlamış, boğazın üstüne geldiklerinde, küçük Hellen koçtan düşüp boğazın sularında kaybolmuş. Bir söylenceye göre Hellen boğazda boğulmuş, bir başkasına göreyse deniz tanrısı Poseidon tarafından kurtarılmış. Ama adı unutulmamış, düştüğü boğaz, Hellen Denizi anlamına gelen Hellespontos olarak anılmış.

Zeus’un oğlu Dardanos

Zeus ile Elektra'nın Harmonia adında bir kızları, Dardanos ve Iasion adında iki oğulları varmış.  Dardanos ve Iasion boğaza yakın Samothrake (Semadirek) Adası’nda yaşıyorlarmış. Günün birinde Iasion ölmüş, adayı da su basmış. Dardanos, bir sal üstünde kıyıya, yani Anadolu’ya geçmiş.  Geldiği bölgenin kralı Teuker onu samimiyetle karşılamış. Dardanos Zeus’un oğluysa,Teuker de Skamandros (Karamenderes Nehri) ile İda (Kaz) Dağı’nın oğluymuş.  Dardanos'u sevmiş, onu kızıyla evlendirmiş. Teuker öldükten sonra Dardanos kral olmuş, kendi adını taşıyan bir şehir kurmuş, bütün bölgeye Dardanos, boğaza da Dardanelles ismi verilmiş.

Kale ve çakmak

Türkler bölgeye Anadolu Selçuklu Dönemi’nde gelseler de boğaza ancak Fatih Sultan Mehmet döneminde egemen olabilmişler. Boğazın en dar yerinde Rumeli yakasında Kilitbahir, Anadolu yakasında Çimenlik (Kale-i Sultaniye) adı ile anılan iki kale yapılmış. Zamanla kalenin çevresine mahallelerin kurulmasıyla kent oluşmuş. Kale-i Sultaniye olarak anılan kentin halkı, çanak çömlek yapımı ile uğraşırmış. Gelenek haline gelen bu uğraş zamanla, kentin kimliğiyle özdeşleşmiş.  Hem kale hem de çanak çömleği ile ünlü olunca kentin adı Çanakkale, boğazınki de Çanakkale Boğazı olmuş.

Çanakkale geçilme

Dardanos’un kurduğu kentin kalıntıları Çanakkale il merkezi yakınlarında hala Dardanos ismiyle bilinen bölgededir. I. Dünya Savaşı sırasında gerçekleşen Çanakkale Savaşı sırasında, antik kentin üzerine kurulan Dardanos Tabyası, 18 Mart 1915'te boğazı geçmeye çalışan müttefik donanmasına karşı unutulmaz bir mücadele vermiş. Canı pahasına vatanını koruyan Mehmetçiklerimiz, unutulan Dardanos adını o gün bütün dünyaya yeniden duyurmuş.