Zona Hastalığı Nedir, Neden Oluşur? Zona Bulaşıcı Mıdır?

Suçiçeğine sebep olan varicella zoster adlı virüsün, sinir sistemine yerleşmesinden sonra zona hastalığı görülebilmektedir. Önceden suçiçeği geçiren kişilerde görülen zona rahatsızlığının genel olarak 50 yaş üstü bireylerde çıktığı belirtilebilir. Aynı şekilde, suçiçeği geçiren çocuk ve ergen bireylerde varicella zoster virüsü, türlü nedenlere bağlı şekilde bağışıklık sisteminin zayıflaması vaziyetinde ilerleyen zamanlarda yeniden kendisini göstererek zona hastalığına neden olabilir.

Zona Hastalığı Nedir?

Zona hastalığı; ağrılı olan kızarıklar biçimde görülen, viral sebepli bulaşıcı bir sinir enfeksiyonu olarak tanımlanır. Normal koşullar altında zona rahatsızlığı, vücudun herhangi bir yerinde meydana gelebilir ancak pek çok vakada gövdenin sağ ya da sol tarafını saran tekli kabarcık şeridi şeklinde görünür.

Zona hastalığı, suçiçeği rahatsızlığına sebep olan varicella zoster virüsünden kaynaklıdır. Kişi, suçiçeğini geçirdikten sonra, varicella zoster virüsü kişinin omuriliği ve beyninin yakınında olan sinir dokusunda sessiz bir şekilde varlığını sürdürmeye devam eder. Belli bir süre sonra virüs yeniden aktif halde olabilir ve zona hastalığının belirtilerinin görülmesine sebep olabilir. Zona hastalığı, yaşamı tehdit eden tıbbi bir durum olmasa bile, kişi adına oldukça acı veren bir tecrübe olabilir. Önceden olunacak aşı, kişilerde zona hastalığının görülme riskini azaltmaya destek olurken, benzeri olarak erken tedavi hem zona enfeksiyonunun zamanını kısaltmaya destek olurken hem de komplikasyonların gelişme ihtimalini azaltmaya destek olacaktır.

Zona Hastalığı Neden Oluşur?

Zona hastalığı, suçiçeğine sebep olan varicella zoster adlı virüsten ortaya çıkar. Daha önceden suçiçeğini geçiren her bireyin zona hastalığına yakalanma olasılığı vardır. Fakat suçiçeği geçiren herkes zona geliştirmeyebilir. Suçiçeği iyileştikten hemen sonra virsü, sinir sistemine yerleşip senelerce uykuda kalabilmektedir. Daha sonra yeniden aktif hale gelen virüs, kişinin cildine uzanan sinir yolları boyu ilerleyip, zona hastalığına sebep olabilir.

Zona hastalığının oluşum sebebi, tıpçılar açısından henüz kesin şekilde belirlenmemiştir. Kişi yaşlandıkça, enfeksiyonlara karşı bağışıklık sisteminin azaldığı ve bu yüzden de zona hastalığının ortaya çıktığı belirtilmektedir. Zona hastalığı, yaşlı bireylerde ve bağışıklığı zayıf kişilerde çok daha yaygın görülmektedir. Varicella zoster virüsü, Herpes virüsü ismi verilen ve normalde uçukla genital herpese sebep olan virüslerden ortaya çıkan bir virüs grubunun parçasıdır. Zona hastalığı, bu yüzden Herpes zoster şeklinde de bilinmektedir. Fakat kişilerde suçiçeği ve zona rahatsızlığına sebep olan bu virüs, cinsel yollarla bulaşan hastalıklarla aynı virüs değildir.

Zona hastalığı bulunan kişiler, taşımış oldukları varicella zoster virüsünü, suçiçeği bağışıklığı bulunmayan hemen herkese geçirebilmektedir. Bu geçiş, en yaygın şekilde zona döküntülerinin açık yaralarla direkt temas yolu ile gerçekleşmektedir. Bireyler, virüsle enfekte olduktan sonra suçiçeğine yakalanabilirler fakat zona hastalığını geçirmezler. Suçiçeği, kimi kişiler adına çok tehlikeli olabilir. Zona kabarcıkları, kabuk tutana kadar bulaşıcı özelliktedir. Bu yüzden suçiçeği geçirmemiş ya da suçiçeği aşısı olmamış kişilerle bağışıklığı zayıflamış bireylerle, hamile kadınlarla ve yeni doğan kişilerle fiziksel temas yapmamak gerekir.

Daha önceden suçiçeği geçirmiş olan kişilerin zona hastalığına yakalanma riskini arttıracak bazı faktörler bulunur. Bunların başında 50 yaş üstünde olmak belirtilebilir. Zona hastalığı en fazla 50 yaş üstündeki kişilerde yaygınca görülür ve risk ilerleyen yaş ile birlikte artmaya başlar. Kimi tıpçılar 80 yaş ve üzerindeki kişilerin yarısının zona geçirdiğini düşünmektedir.

Kanser ve AIDS gibi kişinin bağışıklığını zayıflatan rahatsızlıklar, zona riskini arttırmaktadır. Kanser tedavisi süresince uygulanacak kemoterapi ya da radyoterapi, kişinin rahatsızlıklara karşı direncini azaltarak, zonanın gelişimine katkı sağlayabilir. Bilhassa nakledilmiş organların reddinin önlenmesi için bağışıklığı baskılama adına tasarlanan ilaçlar ve bunların uzunca bir süre kullanılması zona riskini arttırmaktadır.

Zona Bulaşıcı mıdır?

Zona hastalığı bulaşıcı değildir. Zona hastalığı lezyonları sulu durumdayken zona lezyonlarıyla temas eden suçiçeği çıkmayan kişilere suçiçeği hastalığı bulaşabilmektedir. Birey, suçiçeği geçirmemiş ise suçiçeği bulaşmış olacaktır.

Zonanın Belirtileri Nelerdir?

Vücudun üst kısmında kızarıklık, döküntü, kaşıntı gibi belirtiler ile kendini gösteren zona hastalığında suçiçeğinden değişik şekilde bu belirtiler sıkça gövde kısmında görülmektedir. Hastalık, genel olarak, vücudun yalnızca bir tarafında bant biçiminde lezyonlar şeklinde kendini göstermektedir. İçi su dolu kızarıklıklara sahip döküntüler iltihaplanarak, zaman içerisinde kuruyarak kabuk tutabilir. Bu kızarıklıklar ve döküntüler ağır yaralara dönüşmedikleri zaman vücutta herhangi bir ize neden olmaz.

Zona hastalığının diğer belirtileri:

- Işığa hassaslık,
- Yorgunluk,
- Halsizlik,
- Kas gücünde azalma,
- Baş ağrısı,
- Mide bulantısı,
- Karın ağrısı,
- Baş dönmesi,
- Ateş,
- Yanma,
- Karıncalanma,
- Uyuşma,
- Vücutta meydana gelen ağrılı kızarıklıklar ve içi su dolu kabarcıklar.

Zona hastalığının tedavisi için erken teşhis oldukça önemli olmaktadır. Hastalığa erken teşhis konulmaması sonucunda bilhassa yüz ve yüze yakın olan yerlerde zona belirtilerinde işitme, yüz felci ve görme bozuklukları ya da enfeksiyon gibi ciddi olan belirtiler görülebilir.