Tuvalete gitmek işkence mi?

Doktorlar Merkezi’nden Genel Cerrah Prof. Dr. Korhan Taviloğlu, konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı.

Makatta çatlak, yırtık ne demek?

Makat çatlağı ya da tıbbi ifadesiyle ‘anal fissür’, anüs bölgesini örten deride ağrı, kanama ve kaşıntıya yol açan küçük yırtık veya çatlağa denir. Genelde çatlak, yüzeysel olarak başlar ve hızla iyileşir. Bazen derinleşip altta yatan makat iç kasına ulaşabilir ve bu durumda hastalık kronik hale gelir. Sorunun asıl nedeni, makat iç kasında direnç artışı ve kalınlaşma. Bazı makat çatlakları kendiliğinden iyileşirken diğerlerinin neden iyileşemediği kesin olarak bilinmez ancak kabızlık ya da ishalin devam etmesinin buna neden olduğu düşünülür. Ek olarak, her dışkılama sırasında, dışkı buradaki yarayla temas eder ve iyileşme gecikir. Bu da makat iç kasının kasılmasına neden olur. Makat iç kasının kasılı kalması veya gevşememesi, çatlağın iyileşmesini engeller. Sağlıklı kişilerde makat kaslarında ortalama yüzde 25 oranında kasılma görülürken, makat çatlağı olanlarda bu oran, yüzde 90.

Hangi belirtileri verir?

* Ağrı: Hastalar sıklıkla dışkılama sırasında meydana gelen yanma ya da yırtılma gibi bir his ve şiddetli ağrı tanımlar. Ağrı, dışkılama sonrası dakikalar ya da saatlerce sürebilir.

Hastalar, çoğunlukla ağrı nedeniyle dışkılamadan kaçabilir ve dışkıyı geciktirmesine bağlı olarak dışkı daha da sertleşir. Bu da yırtığın daha da derinleşmesine neden olur. Böylelikle, hasta bir kısır döngü halinde bu yakınmaları yaşar ve şikayetleri giderek daha belirgin hale gelir.

* Şişme: Çatlağın dış kenarında şişme sonucu cilt kabartısı meydana gelebilir. Makat bölgesinin temizliği sırasında hasta tarafından fark edilebilir.

* Kanama: Genellikle az miktarda parlak, kırmızı kanamadır. Hastaların yaklaşık yüzde 70’inde tuvalet kağıdında ve dışkı üzerinde kan görülür. Ancak aynı yakınmaların hemoroid ve kalın bağırsak kanserinde de olabildiği unutulmamalı.

* Kaşıntı: Çatlak ve yırtığın iyileşip tekrar açılması sırasındaki akıntı, kaşıntıya yol açabilir.

ÇATLAK NEDEN OLUŞUYOR?

* Kabızlık,

* İshal,

* Sürekli dışkı yumuşatıcı kullanımı

* Crohn hastalığı,

* Hamilelik dönemindeki hormonal değişişmler,

* Makat yoluyla cinsel temas,

* Lösemi,

* Bağışıklık sisteminin zayıflaması.

Ameliyatsız iyileşme şansı var!

Komplike olmayan makatta çatlak vakaları, ameliyatsız olarak tedavi edilebilir. Bazı tedavi yolları şöyle;

1.Diyet düzenlemeleri: Posa bırakan gıdalar ve günde 2 lt. su tüketilmesi, acı, ekşi ve baharatlı gıdaların kısıtlanması.

2.Oturma banyosu: Sıcak su içinde günde 5-6 kez oturma banyosu yapılması çok yararlı. Bazı durumlarda paketlenmiş buzla dönüşümlü yapılması ağrıyı hafifletmekte etkili.

3.Dışkı yumuşatıcıların kullanımı: Dışkı yumuşatıcı ilaçların sert dışkının çatlağı daha fazla tahriş etme etkisini azalttıkları bilinir. Ancak, ishal durumunun da makat çatlağına neden olduğu bilindiğinden, bu tedavi asla gelişigüzel yapılmamalı ve mutlaka doktor kontrolünde uygulanmalı.

4.Kortizonlu kremler: Çok yaygın olarak kullanılırlar, bazılarında aneztezik madde de bulunur.

5.Çinko oksit: Bebekler pişiklerinde de kullanılan etkili bir krem.

6.Lokal anestezik kremler: Bölgesel olarak ağrıyı ve spazmı azaltmaya yarar.

7.Nitrogliserinli krem: Sağlıklı bir kişide dışkılama eylemi sırasında iç makat kası gevşer ve dışkı tahliye edilir. Buna karşın makat çatlağı veya yırtığı olan kişilerde iç makat kası ya da internal anal sfinkter istemsiz olarak kasılır ve bu da sırasında hastalarda ‘cam veya jiletle kesme’ türünde kötü bir his, saatlerce devam edebilen şiddetli ağrı verebilir.

Genellikle günde iki kez kullanılmaları önerilir, fazla miktarda kullanıldığında tansiyonu düşürerek hastaların yüzde 25-30’unda baş ağrısı, baş dönmesi, terleme ve baygınlık hissi gibi yakınmalar yapabilir.

8.Kalsiyum kanal blokerleri: Nifedipin ve diltiazem gibi haplar veya kremler aynı şekilde iç makat kasını gevşeterek çatlağın iyileşmesine katkı sağlayabilir.

Makat kası basıncını düşüren diğer ilaçlar ve gümüş nitrat tedavisi de sorunun iyileşmesine katkı sağlar.

YARIN: MUAYENEHANE VE AMELiYATHANE TEDAViLERi