Türk Pediatri Kurumu'ndan obeziteyle mücadele kampanyası

Türk Pediatri Kurumu (TPK), ülkemizde 5 yaşın altında her 4 çocuktan 1’ini tehdit eden aşırı kilo veya obezite ile mücadele için “Abur Cubur Yemiyorum, Sağlıklı Atıştırıyorum” bilinçlendirme kampanyasını başlatıyor. Kontrolsüz ve bilinçsiz abur cubur tüketimiyle oluşan olumsuz beslenme alışkanlıklarıyla mücadele için başlatılan kampanya ile ebeveynlerin çocukları için sağlıklı atıştırmalık alternatiflerine yönlendirilmeleri hedefleniyor. Kampanyanın 3 önemli iletişim ayağının ilkini bilgilendirici TV filmi, ikincisini sağlıklıatıştır.com websitesi, üçüncüsü ise ebeveynlerle ve sağlık çalışanlarıyla yapılacak toplantı ve seminerler oluşturuyor. Bilinçlendirme kampanyasının tanıtıldığı basın toplantısına beş yaşında bir oğlu olan oyuncu Özge Özberk de destek veriyor.

Ülkemizde 5 yaşın altındaki çocuklarda aşırı kilo veya obezite her 4 çocuktan 1‘ini pençesi altına alarak günümüzün en büyük sağlık sorunlarından biri haline geldi. Ayrıca bulaşıcı olmayan ama ölümle sonuçlanan hastalıkların da ilk nedenleri arasında yer alıyor.

Türkiye’de ise çocuklarda obezite, 9 yıl içinde 2 kat artış gösterdi. Modern çağın beraberinde getirdiği beslenme tarzındaki değişiklikler ve fiziksel hareket azlığı gibi bir takım olumsuz şartlar da obezite riskini günden güne arttırıyor.

1930’da kurulan ve Türkiye’nin ilk pediatri kurumu olan Türk Pediatri Kurumu (TPK); toplumumuzun temelini oluşturan çocuklarımızın “abur cubur” olarak tanımlanan ve aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen gıdaları, kontrolsüzce ve bilinçsizce tükettikleri gerçeğinden yola çıkarak, çocukların ara öğünlerdeki sağlıksız atıştırmalık alışkanlıklarında pozitif değişim yaratmak amacıyla “Abur Cubur Yemiyorum, Sağlıklı Atıştırıyorum” bilinçlendirme kampanyasını başlattı.

‘Abur Cubur Yemiyorum, Sağlıklı Atıştırıyorum’ yasaklayıcı değil yol gösterici

TPK Başkanı ve İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Fügen Çullu Çokuğraş, TPK olarak başlattıkları kampanya ile çocuklarda kalıcı bir alışkanlık değişimi yaratmak için yasaklayan değil, yol gösteren olacaklarını belirtiyor. Tüm ebeveynleri çocukları için yapacakları atıştırmalık seçimlerinde sağlıklı tercihlere yönlendirmeyi hedeflediklerini söyleyen Çokuğraş, şöyle devam ediyor:

“Toplumumuzun temelini oluşturan çocuklarımızın “abur cubur” olarak tanımlanan, aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen gıdaları, kontrolsüzce ve bilinçsizce tükettikleri bir gerçektir. Örneğin çocuklarla gidilen market alışverişlerinde çocukların abur cubur raflarındaki ısrarcı tutumları sonucunda anne-çocuk arasında çatışma yaşandığını ama annelerin çocuklarına kıyamayıp, çocuklarının istediklerini almak zorunda kaldıklarını hastalarımızdan sıklıkla dinlemekteyiz.

Kısacası çocuk doktorları olarak her geçen gün çocuklarımızın olumsuz beslenme alışkanlıkları geliştirdiğine üzülerek şahit olmaktayız. Bu noktada hem fizyolojik açıdan sağlıklı atıştırmalık alternatifleri seçmenin, hem de psikolojik açıdan anne-çocuk çatışmasını önleyecek, çocuğu ve dolayısıyla da anneyi mutlu eden alternatifler seçmenin mümkün olabileceğini anlatmaya karar verdik.

Ve bugün Türk Pediatri Kurumu olarak “Abur Cubur Yemiyorum, Sağlıklı Atıştırıyorum” bilinçlendirme kampanyamızı başlatıyoruz. Kampanyamız ile kontrolsüz ve bilinçsiz abur cubur tüketimiyle oluşan olumsuz beslenme alışkanlıklarıyla mücadele etmeyi; tüm ebeveynleri çocukları için yapacakları atıştırmalık seçimlerinde sağlıklı tercihlere yönlendirebilmeyi hedefledik. Kalıcı bir alışkanlık değişimi yaratmak istiyorsak, yasaklayan değil, yol gösteren olmalıyız. Hangi atıştırmalıklar seçilmeli, porsiyonlar ne olmalı, hangi sıklıkta tüketilmeli gibi uygulanabilir öneriler geliştirdik.“

Kampanyanın bilimsel dayanağı Prof. Adam Drewnowski’nin boş-dolu kalori teorisi üzerine oturuyor.

Prof. Dr. Fügen Çullu Çokuğraş, “Abur Cubur Yemiyorum, Sağlıklı Atıştırıyorum” kampanyasının bilimsel dayanağını ise şöyle özetliyor:

“Türk Pediatri Kurumu olarak yaptığımız her çalışmayı bilimsel bir dayanağa oturtmak öncelikli gözettiğimiz konudur. “Abur Cubur Yemiyorum, Sağlıklı Atıştırıyorum” kampanyamızın bilimsel dayanağını geçtiğimiz yıl TPK’nın 50. Yıl kongresine katılarak bizleri onurlandıran Washington Üniversitesi Halk Sağlığı Beslenme ve Obezite Araştırma Merkezi Direktörü Prof. Adam Drewnowski’nin boş-dolu kalori teorisi üzerine kurduk. Sağlıklı atıştırmalıkları belirlerken piyasada satılan 100’den fazla paketli atıştırmalığı mikro ve makro besin öğeleri açısından analiz ettirerek Prof. Adam Drewnowski’nin geliştirdiği “Besin Yoğunluğu Endeksi” nin dolu / boş kalorileri tanımlamasına göre sınıflandırdık.”

Çocuklar ara öğünlerde hangi gıdaları ne kadar tüketmeli?

TPK Yönetim Kurulu üyesi ve Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Raşit Vural Yağcı, atıştırmalıkların boş-dolu kalori değerlerine göre besin yoğunluğu endeksi çıkardıklarını söylüyor ve şöyle devam ediyor:

“3 yaşından itibaren, çocuklar haftada 100 ara öğün yiyorsa maalesef bunun yaklaşık %25’i abur cubur diyebileceğimiz, kalorisi yüksek, besleyiciliği düşük gıdalardır. Oysa ara öğünler için ideal kalori miktarı ara öğün başına günlük toplam kalori ihtiyacının 10%’u kadardır. Bu da 170 kcal’ye denk gelmektedir. Yani çocuklar ara öğünlerde maksimum 170 kcal almalı diyebiliriz. Bunda da boş-dolu kalori değerlerine dikkat etmeliyiz. Bir gıdanın etiketine baktığımızda dolu kalorilerin yani protein, lif, vitamin ve minerallerin fazla, boş kalori dediğimiz şeker, tuz, doymuş yağ gibi besin öğelerinin az miktarda içermesini tercih etmeliyiz; tercihlerimizi dolu kalorileri fazla olan üründen yana kullanmalıyız.

Ara öğünlerde çocuklar hangi gıdaları ne kadar tüketmeli sorusunu Prof. Dr. Raşit Vural Yağcı şöyle yanıtlıyor:

“Kimi ürünlerin kalorisi son derece düşük ve besleyicilik değeri de son derece yüksektir. Bir diğer değişle; besleyicilik değeri %100’ün üzerinde ve kalori olarak da yaklaşık 170 kalorinin altındadırlar. Bu ürünlerin içinde özellikle şeker oranı düşük bir çok meyveyi sayabiliriz: Bunlara örnek olarak portakal, mandalina, nar gibi kış meyvelerini; salatalık, çilek gibi yaz sebze ve meyveleri örnek gösterebiliriz. Bunlar çocuklara günde 1-2 porsiyon ara öğün olarak gönül rahatlığı ile verilebilir.

Bir diğer grup, kalorisi 170’in altında olup, besleyicilik değeri 0 ile 100 arasında olanlardır, ki bu değer de iyi bir besin değeridir. Bu gruptaki ürünler, ara öğünlerde, atıştırmalık olarak günde 1 porsiyon verilebilirler. Bu grupta genelde süt ve süt ürünleri vardır. İçlerinde sade süt, sade yoğurtun yanı sıra çocuğun da istemesini sağlayacak ve onu mutlu edecek meyveli yoğurt ve meyveli sütleri sayabiliriz.

Diğer grup besleyicilik değeri 0 ile 100 arasındaki ama kalorisi 170’in üzerindeki gıdaları içeren gruptur. Bunların da tüketimini biz her gün olarak tavsiye ediyoruz ama porsiyonlarına dikkat ederek. Birçok kuru meyve, kuruyemiş, müsli, kaşar peyniri ve tahin pekmez bu gruptadır. Bu ürünler porsiyonlarına dikkat edilerek ara öğün seçimi olarak gönül rahatlığıyla çocuklara yedirilebilirler.

Abur cuburlar olarak nitelendirdiğimiz kalorisi 170’in üzerinde, besleyicilik değeri olarak da 0’ın altındaki ürünlerde doymuş yağ, şeker, tuz oldukça fazladır. Yani boş kalori içermektedirler. Dolayısıyla bunların çocuklarca her gün istense bile ebeveynlerce nadiren verilmesini önermekteyiz.”

Sağlıklıatıştır.com annelere rehberlik edecek

Peki anneler, çocukları için atıştırmalık seçerken bunun boş mu yoksa dolu mu kaloriye sahip olduğunu nasıl anlayacak? TPK “Abur Cubur Yemiyorum, Sağlıklı Atıştırıyorum” kampanyası kapsamında tüm Türkiye çapındaki annelere ulaşmak için saglikliatistir.com adlı bir websitesi kurdu. TPK Genel Sekreteri ve İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Mehmet Vural, saglikliatistir.com adlı websitesinin anneler için önemli bir rehber olacağını söylüyor:

“Abur Cubur Yemiyorum, Sağlıklı Atıştırıyorum” kampanyasının en önemli unsurlarından birisi anne-babalara, çocuklara ve sağlık çalışanlarına nasıl ulaştırılacağı konusu. Bu kampanyanın 3 önemli iletişim ayağı olacak. Birincisi saglikliatistir.com websitesine yönlendiren bilgilendirici TV reklam filmimiz. İkincisi saglikliatıştır.com web sitemiz. Üçüncüsü ise hem ebeveynlerle hem de sağlık çalışanları ile gerçekleştirmeyi planladığımız yüz yüze toplantılar ve seminerler.

Özellikle bilgilendirici filmi gören annelerin atıştırmalık seçimleri konusunda biraz daha bilinçlenmelerini ve sağlıklıatıştır.com websitesine girmelerini bekliyoruz. Bu websitesi ile çocukların haftalık beslenmelerinin önemli bir bölümünü oluşturan ara öğünler konusunda, annelere kılavuzluk etmeyi amaçlıyoruz. Bunu yaparken de abur cuburlara alternatif olarak her gün verilebilecek atıştırmalık alternatiflerini “Atıştırmatik” bölümümüzün altında paylaştık. 100’den fazla sağlıklı atıştırmalık seçimlerini, tavsiye edilen tüketim sıklıkları ve porsiyonlarına göre kategorize ettik. Kısacası paketli abur cuburlar yerine hem sağlıklı hem de çocuğunuzu mutlu edecek alternatiflere yönelmek, sağlıklıatıştır.com adlı websitemiz sayesinde artık hiç de zor değil. Herkesi “Abur Cubur Yemiyorum, Sağlıklı Atıştırıyorum” demeye, çocuklarımızın atıştırmalık seçimlerinde onları sağlıklı atıştırmalıkları tercih etmeye yönlendirmeye ve bunları yaparken de sağlıklıatıstır.com web sitemizden faydalanmaya davet ediyorum.”

“Abur Cubur Yemiyorum, Sağlıklı Atıştırıyorum” kampanyasına, beş yaşında bir oğlu bulunan oyuncu Özge Özberk de destek veriyor. Bilinçli bir anne olarak, kampanya basın toplantısında paylaşılan tüm bilgi ve detayları dikkatle dinleyen Özge Özberk, çocuğunun ve ülkemizdeki diğer tüm çocukların sağlıklı gelişimi için bu kampanyanın çok önemli bir yere sahip olduğunu belirterek, tüm anneleri çocuklarının atıştırmalık seçimlerinde sağlıklı atıştırmalıkları tercih etmeye çağırıyor.