Trump 'Belki âşık olurlar' demişti! 9 aydır uzayda mahsurlar, inişleri sedyeyle olacak

Derleyen: Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr - 5 Haziran 2024’te NASA astronotları Butch Wilmore ve Suni Williams, Crew Flight Test (Crew-1) görevi kapsamında Starliner kapsülüyle uzaya fırlatıldı. 61 yaşındaki Butch Wilmore ve 58 yaşındaki Suni Williams'ın uzay yolculuğunun amacı Boeing Starliner aracının ilk insanlı uçuşunu gerçekleştirmekti. Planlanan görev sadece 10 gün sürecekti ancak Starliner’daki teknik aksaklıklar, dönüşlerini imkânsız hale getirdi. 

NASA, kapsülü astronotsuz olarak geri getirmeye karar verince Wilmore ve Williams, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) beklenenden çok daha uzun süre kalmak zorunda kaldı. 10 günlük görev, tam 9 aya uzadı.

Sabırlı bir bekleyişin ardından dönüş Florida'daki Kennedy Uzay Merkezi'nden planlanmıştı ancak şirket fırlatma rampasının yer sistemindeki bir sorun nedeniyle fırlatma girişimini iptal etti. Sorun, fırlatma öncesinde roketin zemin platformunda dikey olarak dururken üst kısmını tutan iki kelepçeden birini kontrol etmek için kullanılan hidrolik sistemden kaynaklanıyordu. NASA sözcüsü Darrol Nail canlı yayında, "Bu bir yer sorunu. Roket ve uzay aracıyla ilgili her şey yolundaydı" dedi. NASA yaptığı açıklamada, Crew-10 görevinin fırlatılışının en erken 14 Mart cuma akşamı 19.03'te (Doğu Saatiyle) yapılmasının planlandığını söyledi. Peki dönüş için biraz daha beklemek zorunda olan astronotları döndüklerinde neler bekliyor?

ASTRONOTLAR UZAYDA KALDI, ARAÇ DÜNYA'YA DÖNDÜ

5 Haziran 2024 tarihinde NASA, Butch Wilmore ve Suni Williams isimli astronotlarını Boeing Starliner uzay aracıyla istasyona gönderdi. Ancak uzay aracında çıkan teknik aksaklıklar iki astronotun geri dönebilmesine engel oldu. Bu teknik aksaklığın ardından NASA, Starliner’ın mürettebatsız olarak geri gönderilmesine karar verdi ve Wilmore ile Williams UUİ’de Expedition 72 görevinde yer alan mürettebatın yanına geçerek onlarla birlikte çalışmaya başladı. Wilmore ve Williams aylar boyunca sağlıklı olduklarını ve göreve ne kadar sürerse sürsün bağlı olduklarını ısrarla vurguladılar. Hatta geçtiğimiz ocak ayında birlikte rekor bir uzay yürüyüşü bile yaptılar.  

Geçtiğimiz günlerde ABD Başkanı Donald Trump'ın, uzayda mahsur kalan NASA astronotlarıyla ilgili yaptığı açıklama da sosyal medyada gündem oldu. Trump, söz konusu iki astronot için, "Onları dışarı çıkaracağız. Sizi almaya geliyoruz. Elon'a yetki verdim. Ona dedim ki: Onları dışarı çıkarabilir misin? Çünkü orada bırakılmışlar. Umarım birbirlerinden hoşlanırlar. Belki âşık olurlar birbirlerine, bilemiyorum" ifadelerini kullandı.

KAPSAMLI BİR REHABİLİTASYON SÜRECİNE ALINACAKLAR

Bu sebeple 9 ayın sonunda Dünya'ya yeniden ayak basacakları için heyecanlı olan astronotlar için hazırlıkla başladı. Bu hazırlıkların başında ise sağlık önlemleri yer alıyor. Doktorlar Butch Wilmore ve Suni Williams için düşük yerçekiminde yaşamalarından kaynaklı olarak Dünya'ya indiklerinde kendi başlarına yürümekte zorlanacaklarını açıkladı. Yapılan açıklamalara göre mürettebat 19 veya 20 Mart'ta SpaceX kapsülünden çıktığında, derhal sedyelere yatırılacak ve tıbbi değerlendirmelere alınacak. Akciğer Uzmanı Dr. Vinay Gupta, astronotların güçlerini yeniden kazanmaları için altı haftaya kadar rehabilitasyona ihtiyaç duyabileceklerini, buna rehberli egzersizler ve beslenme planı dahil olacağını söyledi. İndikleri ilk gün çalışmalara başlayacak astronotların eski sağlıklarına kavuşmaları için ilk aşamada yürüme, esneklik ve kas güçlendirmeye odaklanılacak.

Williams ve Wilmore, ISS'deki uzun görevleri sırasında aşırı düzeyde uzay radyasyonuna da maruz kaldılar. ISS'de bir haftada maruz kalınan radyasyon dünyadaki bir yıllık radyasyona eş değer. NASA'ya göre bu durum kanser, merkezi sinir sistemi hasarı, kemik kaybı ve bazı kardiyovasküler hastalıklar geliştirme risklerini artırabilir. Astronotlar her ne kadar günde iki saat egzersiz yapmış olsalar da doktorlar bu egzersizlerin kas ve kemik kaybını durdurmaya yetmediğinin altını çiziyor.

İnsan vücudunun yapısal olarak Dünya'nın yer çekimine ihtiyacı var ve bu olmadığında vücuttaki pek çok şey normal çalışmıyor. Bu bilgiden hareketle NASA'ya göre, astronotlar düşük yer çekiminde sadece beş gün geçirdikten sonra kas kütlelerinin yüzde 20'sine kadarını kaybedebilir. Yapılan araştırmalar, uzayda altı ay geçiren 30-50 yaşlarındaki bir astronotun gücünün yaklaşık yarısını kaybettiğini ortaya koydu. Bu durum, Dünya'ya döndüklerinde onları yalnızca fiziksel olarak güçsüz bırakmakla kalmıyor, aynı zamanda kemik kırığı ve yaşlandıkça kemikleri zayıflatan bir hastalık olan erken osteoporoz riskini de artırıyor.

'ASTRONOTLAR İHANETE UĞRAMIŞ HİSSEDEBİLİR'

Williams ve Wilmore, Dünya'ya döndüklerinde güçlerini ve kardiyovasküler dayanıklılıklarını yeniden kazanmak için yoğun bir programına girecekler. 9 aylık bir görevden dönen NASA astronotları, üç aşamadan oluşan 45 günlük bir rehabilitasyon sürecine girecekler. Birinci aşamada güçlerinin, esnekliklerinin ve yürüme yeteneklerinin bir kısmını geri kazanan astronotlar, proprioseptif egzersizlerin ve kardiyo kondisyonunun eklendiği ikinci aşamaya geçiyorlar. Proprioseptif egzersizler vücudu güçlendirir ve zihnin hareket ve pozisyon algısını iyileştirir. En uzun aşama olan üçüncü aşamada, astronotun fonksiyonel gelişim eğitimi yoluyla fiziksel performansının en iyi seviyesine geri dönmesine odaklanıyor. NASA'ya göre astronotların çoğu 45 günün sonunda yeniden eski seviyelerine geri dönüyor.

Psikiyatrist Dr. Carole Lieberman'a göre Williams ve Wilmore'un vücutlarını yenilemenin yanı sıra zihinlerinin de yenilenmeye ve psikolojik destek almaya ihtiyaçları olabilir. Astronotların, Uluslararası Uzay İstasyonu'nda kaldıkları süre boyunca ölme korkusu, uzayda planladıklarından daha uzun süre kalmak zorunda olmanın getirdiği hayal kırıklığı veya üzüntü gibi yoğun duygularla başa çıkmaları gerekeceğini söyledi. Williams ve Wilmore, mahsur kalmadıklarını veya terk edilmediklerini defalarca dile getirirken, Dr. Liberman şunları söyledi:

Williams ve Wilmore'a SpaceX ile evlerine dönecekleri yolculukta, geçtiğimiz eylül ayında uzaya fırlatılan iki astronot ve iki boş koltuk eşlik edecek.