Stresi azaltacak rahatlama yöntemleri
Tüp bebek tedavisi sırasında pek çok kadını etkileyen stresin derecesini çeşitli rahatlama yöntemleriyle azaltabilirsiniz. Serbest ya da yönlendirilmiş metotlardan kendinize uygun olanı seçebilirsiniz.
İş Bankası Kültür Yayınları’ndan çıkan ‘Tüp Bebeği Beklerken’ isimli kitabın yazarı Gonca Şensözen, tüp bebek tedavisinde yaşanan psikolojik sürece kadının, erkeğin ve çiftin gözünden bakıyor. Ve bu sürecin daha sağlıklı yaşanabilmesi için ipuçları sunuyor.
Anne adaylarına ne gibi teknikler önerirsiniz?
Aslında birçok yöntem var ve kişi kendisi için en uygun olanı deneme yanılmayla bulabilir. Serbest ve yönlendirilmiş metotlar var. Yönlendirilmiş olanlarda doğru nefes alıp verme tekniğiyle kişiye hayal kurdurtan telkinler yapılıyor. Serbest metotlardaysa kişinin zihnindeki serbest çağrışımlara izin veriliyor ve sadece nefes üzerinde duruluyor.
Nefes çalışmalarında abdominal nefes dediğimiz nefes alışverişlere odaklanıyoruz. Yani her nefes alıp verdiğimizde göğsümüzden çok karnımızın olduğu bölge inip kalkıyor. Normalde ne şekilde nefes aldığımızı sağ elimizi göğsümüze, sol elimizi de karnımıza yerleştirdiğimizde anlayabiliriz. Eğer göğsümüz, karnımızın olduğu bölgeye nazaran, daha çok inip kalkıyorsa, o zaman abdominal nefes almıyoruzdur.
Abdominal nefes
Burundan kocaman bir nefes alınır ve nefes aşağıya gönderilerek karnımızın bir balon gibi şişmesi sağlanır. Daha sonra ağızdan nefes verilerek, bu balonun inmesine izin verilir. Diyelim ki bu nefesi öğrendiniz. Şimdi şunları önerebilirim: Evinizde en az 20 dakika boyunca yalnız kalabileceğiniz, rahatsız edilmeyeceğiniz, penceresi olan ve dışarıdan hava gelebilecek bir yer bulun. Buraya sırtınız dik ve bacaklarınız rahat konumda oturun.
Abdominal nefesi beş kez tekrarlayın ve durup, normal nefese devam edin. Eğer bu noktada başınız dönüyorsa, endişelenmeyin, gayet normal. Normal nefes alışverişiniz sırasında baş dönmeniz de düzelecektir. Abdominal nefes alıp verirken dikkatinizi, nefesiniz üzerinde toplayın. Nefesinizin sesini dinleyin, içeriye doluşunu hissedin. Nefesle bir olun. Nefesi ağızdan verme esnasında sesli şekilde iç çekebilirsiniz. Bu çalışmayı 20 dakika boyunca yapabilirsiniz. 20 dakikanın sonunda birkaç dakika uzanmak ihtiyacı hissedeceksiniz. O yüzden ayağa kalkmak için acele etmeyin.
Tüp bebek merkezlerinde psikolog olmalı mı?
Maalesef her tüp bebek merkezinde psikolog yok. Çünkü böyle bir zorunluluk yasal olarak getirilmedi. Bunun önemli bir eksiklik olduğunu düşünüyorum. En ideal psikolojik destek, hastayı karar verme aşamasında yakaladığımızda oluyor. Çünkü tedaviye karar verme döneminde çiftin kafası o kadar karışık ki, onlara bu dönemde ulaşmak, çok daha kolay netleşmelerini ve sakinleşmelerini sağlıyor. Bu dönemin karmaşa içinde geçmesinin bir sebebi, etraftan duyulan ve bazen birbiriyle tutarlı olmayan tüp bebek haberleri. Bu bilgi bombardımanı hem tedavi kararını zorlaştırabiliyor hem de sağlıksızlaştırıyor. Böylece hasta hem medikal hem de psikolojik yönden desteklenmiş hissediyor kendini.
Tedavinin başında çiftle görüşüyorum. Onların geçmiş tedavi deneyimlerini, bunlardan duygusal anlamda nasıl etkilendiklerini, bu tedaviye başlarken nasıl bir ruh hali içinde olduklarını, tedaviden beklentilerini ve endişelerini, soru işaretlerini anlamaya çalışıyorum. Bu görüşme çerçevesinde eşlerin birbirleriyle ilişkilerini hem duyma hem de gözlemleme şansını yakalıyorum. Aralarında nasıl bir destek mekanizması var ya da ilişkinin doğası tedaviye yardımcı mı yoksa engelleyici mi bunları anlayabiliyorum.
İlerleyen dönemlerde sadece kadına yönelik seanslar yer alıyor. Özellikle çiftin birbirini desteklemesi konusunda sorun yaşanmadığı durumlarda, danışmanlığın odağı kadına dönüyor. Eşinin katılmadığı seanslarda, kadının kendi geçmiş travmaları, içine doğduğu aile yapısı, taşıdığı ilişki kalıpları, tekrarlayan yaşam meseleleri üzerine konuşuyor ve annelik yolundaki psikolojik engebeleri ya da engellemeleri saptamaya başlıyoruz.
Eğer tedavi gebelikle sonuçlanırsa, psikoloğun işi bitiyor mu?
Dileyen hastalarımıza ilerleyen gebelik dönemlerinde de psikolojik destek sunmaya devam ediyoruz. Örneğin, eğer gebelikte bir kayıp yaşarlarsa ya da iyi giden gebeliklerine rağmen kaygılarına engel olamazlarsa bizlere başvuruyorlar. Bireysel seansların yanında grup destek çalışmaları da var. Bunlar, toplam beş hafta sürüyor ve ilk dört hafta boyunca bir kez katılım gerekiyor. Yaklaşık iki saat sürüyor. Hedef, benzer sorun yaşayan kadınları bir araya getirmek. Çünkü bu tedavi içerisindeki kişilerin zihninde en sık beliren düşünce, “Bu niye benim başıma geldi?” oluyor.