Siz bebek odasını hazırlayın...
Doğal yollardan çocuk sahibi olamamak artık çok da dert değil; gelişen tüp bebek yöntemleriyle kısırlık kader olmaktan çıktı. İşte spermi olmayan erkeklerin bile babalığı tattığı günümüzde, kısırlığı alt etmeye yönelik tüm yöntemler, merak edilenler...
Ayşegül Aydoğan Kısırlık ya da tıptaki adıyla infertilite, dünyada her 7 - 10 çiftten birinin sorunu. Türkiyede yaklaşık 5-7 milyon çift, kısırlıkla karşı karşıya... 1978de İngilterede ilk tüp bebek Louis Brownun dünyaya gelişinden bu yana geçen 24 yılda, 1 milyondan fazla tüp bebek hayata gözlerini açtı. Başlangıçta sadece kanalları tıkalı olan kadınların yararlanabildiği tüp bebek yöntemi, bugün tüm kısırlık sorunlarına çare oluyor. Sakat doğumlar önleniyor Son yıllardaki gelişmeler, hiç spermi olmayan erkeklere baba olma şansını verirken, sakat doğumları da embriyo aşamasında önlemeye olanak tanıyor. Günümüzde kısır hastaların yüzde 85-90ının sorunu tüp bebek yöntemleriyle sona erdiriliyor. Biz de konuyla ilgili merak edilenleri Bahçeci Kliniği-Alman Hastanesi Tüp Bebek Merkezi Başkanı Prof. Dr. Mustafa Bahçeciye sorduk; şu yanıtları aldık... Kısırlıktan ne zaman söz edilebilir? En az bir yıl boyunca korunmasız ilişki sonucu gebelik oluşmamışsa kısırlıktan şüphelenilmelidir. Nedenleri nelerdir? Kısırlığın yüzde 30-40ı erkek, yüzde 40-50si ise kadından kaynaklanır. Geri kalan yüzde 10luk kısım ise nedeni belirlenemeyen faktörlere bağlıdır. Erkek kısırlığı neden olur? Geri boşalma, iktidarsızlık, varikosel, inmemiş testis, azospermi (menide sperm yokluğu), hormon eksikliği, kabakulak, çevresel kirlilik ve cinsel yolla bulaşan hastalıkların bıraktığı kötü etkiler... Kadın kısırlığının nedenleri neler? Cinsel yolla bulaşan hastalıklarla oluşan iltihaplar, endometriozis (rahim içi zarının rahim dışına sıçraması), düzensiz âdet görme veya hiç görmeme, kötü beslenme (sık kilo alıp verme veya aşırı kilo), hormon bozukluğu, yumurtalık kisti, pelvik enfeksiyon, tümör, rahimin doğumsal bozukluğu. Tüp bebek yöntemi nasıl ortaya çıktı? Amaç, kanalları tıkalı olan kadınların sorunlarını çözmekti. Bu kadınlarda yumurtayla sperm birleşemiyordu. Onları dışarda birleştirelim rahmin içine yerleştirelim düşüncesi doğdu. Daha sonraki yıllarda uygulama alan ve yöntemleri genişledi. Bugün gelinen nokta nedir? Tıbbın hemen hemen hiçbir dalında bu kadar şaşaalı ve hızlı ilerleme olmamıştır. Artık kısırlık sorunu olan hastaların yüzde 85-90ı tedavi ediliyor. Neler değişti? Asıl değişim erkek kısırlığının çözümüyle oldu. Kısırlık yıllardır kadının sorunu sayılıyordu. Erkekler sorunun çözülebileceğini düşünerek öne çıkmaya başladılar. Mikroenjeksiyon, mucize tedavi oldu. Gebelik oranı yükseldi mi? Elbette; çok yükseldi. Ayrıca artık tek bir sağlıklı embriyo yetiştirilecek. Ve birden fazla embriyo yerleştirildiği için oluşan çoğul gebelikleri yani ikiz, üçüz doğumları önlemek mümkün olacak. Bunun önümüzdeki 5 yıl içinde olması muhtemel. Erkekler, çok sıcak banyodan uzak durun Tüp bebekte bebeğin cinsiyeti seçilebilir mi? Teknik olarak mümkün. Kromozom testiyle cinsiyet belirlenebilir. Ancak rutinde yapılmıyor, yasal değil. Alkol, sigara kısırlık nedeni mi? Sigara, uyuşturucu, alkol gibi toksik maddeler ve bazı ilaçlar sperm sayısını azaltarak kısırlığa neden olur. Kabakulak kısırlık yapar mı? Hastalık, ergenlikten sonra geçirildiğinde vakaların yüzde 20sinde testisleri etkileyebilir. Eğer testislerin ikisi de etkilenirse sperm üretimi azalır. Yumurtlama yaşamayan kadın kısır demek midir? Âdet kanamaları olmayan kadında yumurtlama da olmaz. Hormon problemleri, tiroid ve böbrek üstü bezlerindeki bozukluklar, stres, aşırı kilo kaybı veya artışı yumurtlama dengesizliklerine yol açar. Bu hastalıkların çoğunda gebelik şansı düşüktür. Sıcak banyo erkeklere zararlı mı? Yüksek ısı spermleri öldürebilir. Bu nedenle testisler, spermleri serin tutabilmek için bir çeşit soğutucu gibi vücudun dışındadırlar. Sıcak banyo, sauna ve hamamdan kaçınmak gerekir. Çok sıkı olmayan, rahat pantolon ve iç çamaşırı giyilmeli. Tüp bebek yöntemleri ve başarı oranları... AŞILAMA Yeterli sayıdaki sağlıklı spermin doğrudan rahim içine yerleştirilmesidir. En fazla döllenme yeteneğine sahip sperm seçilip hazırlanır. Kadının tüplerinden en az birinin açık olması gerekir. İlk aşamada yumurtlama, hormonal ilaçlarla kontrollü olarak uyarılır. Yumurta istenilen büyüklüğe ulaştığında, seçilmiş spermler ince bir kateter (çubuk) ile rahme verilir. Başarı şansı yüzde 15-20. (Normal gebelik şansı aylık yüzde 20-30 civarında). Çok düşük sayıda sperm üretenlere, sağlıklı spermi azalmış olanlara, ereksiyon sorunu olanlara, geri boşalma yaşayanlara, kadında sperm hücrelerini yıkan ankitorlar olduğunda ya da endometriozis sorunu olanlara uygulanır. TÜP BEBEK (IVF): Döllenmenin vücut dışında, özel laboratuvar şartlarında gerçekleşmesi. "Tüpleri zarar görmüş ya da tıkanmış kadınlara, dış gebelik sonucu tüplerin çıkarıldığı veya tedavisi mümkün olmayan hasarlı tüplerin olduğu durumlarda, endometriozis görüldüğünde, rahim ağzı salgısıyla ilgili sorunlar olduğunda, erkek kısırlığında, bağışıklık sistemiyle ilgili sorunlarda, açıklanamayan kısırlık grubuna giren ve aşılamayla sonuç alınamayan çiftlerde..." Başarı şansı embriyo transferi başına yüzde 25-30 oranları arasında... Sperm ve yumurtalar vücut dışında bir kültür kabında bir araya getirilir. Gelişen embriyolar, rahim içine yerleştirilir. Şu sorunlarda uygulanır: MİKROENJEKSİYON (ICSI): Tek bir spermin laboratuvar koşullarında bir yumurtanın içine enjekte edilmesidir. Tedavisi mümkün olmayan erkek kısırlığı yaşayan çiftlerde çok başarılı sonuçlar verdiği tespit edilmiştir.. Başarı oranları yüzde 40-50 civarında. Döllenmenin olmadığı ya da tüp bebek tedavisi ile zayıf döllenme olan çiftlerde, sperm sayısının az, anormal sperm oranının yüksek olduğu, doğuştan sperm kanalı olmayan-tıkalı olan, bu nedenle menisinde hiç sperm olmayan hastalara uygulanır. Menide sperm yoksa... TESE (Testiküler sperm ekstraksiyonu) Kanallarda sperm olmadığı ya da kanalların bulunmadığı durumlarda sperm testisten alınan bir parça ile elde edilir.PESA (Perkütan sperm aspirasyonu): Genişlemiş olan tıkalı kanala ya da testis dokusuna, cilt üzerinden bir iğneyle girerek sperm toplanmasıdır.AH (Assisted hatching): Embriyo zarının tıraşlanması veya inceltilmesidir. Bu teknikle, yumurtanın en dış zarı lazerle açılır; bölünmüş embriyonun, rahim duvarına yerleşmeden önce çıkmasına olanak sağlanır.YARIN: Tüp bebekte devrim yaratan genetik tanı... Sakat doğumların önüne nasıl geçiliyor? Tüp bebek merkezleri ve uygulama fiyatları... MESA (Mikrocerrahi ile sperm aspirasyonu): Testiste normal ya da normale yakın sperm üretimi olduğu halde kanallar tıkalı ya da yoksa uygulanır. Sperm kanallarından iğnelerle mikroskop altında sperm alınmasıdır.