Sinsice ortaya çıkıyor: Hayalet ağrısı
Fantom ağrısı ya da hayalet ağrısı herhangi bir uzvun kesilmesinden sonra sanki kesilen uzvun hissedilmesi ve o uzuvda hissedilen ağrının devam etmesi olarak tanımlanır. Anesteziyoloji ve Reanimasyon Uzmanı Prof. Dr. Serbülent Gökhan Beyaz konu hakkında önemli bilgiler verdi.
Genellikle diyabete veya yüksek tansiyon gibi herhangi bir sağlık nedeninden dolayı el veya bacaklarda kan dolaşımının bozulması sonucunda kangren olur ve kangrenin daha ileri boyutlara ulaşmaması için o uzuv ameliyatla kesilmesi gereklidir. Genellikle bilinen hayalet ağrısı bu şekildedir. Fakat son yıllarda sadece uzuvların kesilmesinden dolayı değil aynı zamanda kanser veya kozmetik amaçlı yapılan meme operasyonlarından sonra da görüldüğü anlaşılmıştır. Aslında vücuttan çıkarılan bir organın örneğin safra kesesi, prostat ve rahim-yumurtalık gibi kadın ameliyatlarından sonra sebebi bulunmayan geçmeyen ağrıların hayalet ağrısı olabileceği belirtilmiştir. Bu fenomenin nedeni tam olarak anlaşılamamıştır ancak omurilik seviyesinde büyük bir kısımda etkilenme olduğu düşünülmektedir. Doğuştan olmayan uzuvlarda bu fenomen genellikle görülmez.
Vücutta bir uzuv herhangi bir nedenle kesildikten sonra üç farklı ağrı durumu aynı anda veya tek tek de görülebilir. Birincisi hayalet ağrısı dediğimiz kesilen uzuvda ağrı, ikincisi Uzuv kesildikten sonra kalan vücut parçasında ortaya çıkan ağrı ve son olarak da kesilen uzuv hala yerindeymiş, ya da hareket ediyormuş gibi uzvun varlık hissi. Bunlarında yanında hastalarda yanma, karıncalanma ve iğnelenme hisleri de eşlik edebilir.
Ağrı operasyondan sonra başlar. Hastadan hastaya değişmekle birlikte zamanla azalıp özellikle gençlerde tamamen iyileşse bile bazen uzun yıllar boyunca devam edebilir. Hastalar olmayan bir uzvu hissettiğini ve ağrısını olduğunu kabullenmede, hatta bunu yakınlarına ve sosyal çevrelerine anlatmakta ve ifade etmekte zorluk yaşadığı bilinmektedir.
Tedavide ilk adım, hastalara, bir uzvun kaybından sonra hayalet ağrının normal olduğu ve bu duyumların hayal değil, gerçek olduğu konusunda güvence vermektir; bu bilgi tek başına hastaların kaygı ve üzüntüsünü azaltabilir. Güdük üzerine buz paketleri uygulanması hayalet ağrısı olan bazı hastalarda rahatlama sağlayabilir. Muhtemelen küçük sinir liflerin iletiminin artması nedeniyle çoğu hastada ısı uygulaması ağrıyı artırır, ancak soğuk uygulamasının etkisiz olması durumunda denenmeye değer olabilir. TENS cihazı ile titreşim bazı hastalarda kısmen de olsa ağrı azalması sağlayabilir. Tedavisi oldukça zor olan bu sendromda ağrı pili, omurilik pili olarak bilinen spinal kord stimülatörü uygulanabilir. Bütün bunların yanında hastanın ağrıyla başedebilmesi adına psikolojik destek almasında fayda vardır.
Hayalet ağrısı çok şiddetli olabileceğinden ve yıkıcı sonuçlara yol açabileceğinden, ağrı hekimi bunu hızlı ve agresif bir şekilde tedavi etmelidir. İntihar önlemleriyle hastaneye yatmayı zorunlu kılan sinsi şiddetli depresyon başlangıcına özel olarak dikkat edilmelidir.