Reflü hastalığının teşhis ve tedavisi

Reflü, tam ismiyle gastroözofagial reflü hastalığı; asit ve mukustan oluşan mide salgılarının ve midede bulunan yarı sindirilmiş gıdaların, mideden yemek borusuna hatta ağıza doğru geri kaçması durumudur. Reflü hastalığı, göğüste yanma ve ağıza kadar gelen acı tat ve gıda artığı ile kendini göstermektedir. Şiddetli ve uzun süreli reflü, yemek borusu, mide ve bağırsak sistemi dışındaki sistemlerde de ciddi belirtilere yol açabilir. Reflü diş çürüklerine, boğaz ağrısına,  ses kısıklığına, kulak ağrısına hatta zatürreye sebep olabilir, hastada alerjik astımı tetikleyebilir.

Reflü tanısı nasıl konulur?

Kısaca endoskopi olarak bilinen tam ismiyle üst gastrointestinal sistem endoskopisi işlemi,  mide ve yemek borusunun ucunda ışık ve kamera olan esnek ince bir boru ile incelenmesi işlemidir. Endoskopi ile özofagus denilen yemek borusunda reflüye bağlı olabilecek erozyon ya da ülser denilen yaralanmalar görülebilir. Ayrıca midenin incelenmesi ile reflü oluşumunu kolaylaştıracak mide kapakçığında gevşeme ya da midenin komple göğüs boşluğuna kaçması durumu olan mide fıtığı rahatsızlıkları teşhis edilebilir. Bu reflü açısından önemli  bulguların saptanmasını mümkün kılmasına  karşın, yine de endoskopi reflü tanısının konulmasında ya da dışlanmasında tek başına yeterli bir tetkik değildir.

Reflü tanısında altın standart yöntem pHmetre yani uzun süreli asidite (asid derecesi) ölçümü işlemidir. Endoskopi işlemi sırasında yemek borusuna bırakılan yaklaşık 1 cm. uzunluğundaki küçük bir kapsül, 2 gün boyunca yemek borusunun alt kısmındaki pH değişimlerini ölçmeyi mümkün kılmaktadır. Daha sonra dışkı yoluyla kendiliğinden atılan bu kapsül, yemek borusuna takılı kaldığı ilk 2 gün boyunca, ölçtüğü pH değerlerini hastanın 1 metre yakınında bulunması yeterli olan, cep telefonundan çok daha küçük bir aygıta tamamen kablosuz şekilde iletmektedir. İnceleme döneminin sonunda bu küçük aygıttan elde edilen bulgular eşliğinde, hastada gerçekten gastroözofagial reflü hastalığının olup olmadığı, hastalık var ise bu reflü hastalığın şiddeti belirlenebilmekte ve bu sonuçlara göre hastaya ilaç tedavisi, endoskopik reflü tedavisi yöntemleri veya reflü cerrahisi önerilebilmektedir.

Reflü tedavisi nasıl olur?

Reflü tedavisinde ilk ve en önemli nokta hastanın yaşam tarzında değişiklik yapmaktan geçer. Bu yaşam tarzı değişiklikleri başlıca reflüyü artırma ihtimali olan çay ve kahve gibi kafeinli içeceklerin, asitli, gazlı meşrubatların, alkollü içkilerin, salçalı, baharatlı gıdaların, çikolata ve kızartma gibi yiyeceklerin tüketilmesinden kaçınmak; zayıflayarak fazla kilolardan kurtulmak, dar  kıyafetler giymemek, yemeklerden sonra hemen uzanmamak, yatmadan önce son iki saat herhangi bir şey yiyip içmemektir. Birçok insan yaşam tarzında değişiklik yaparak veya mide asidinin üretimini azaltan ya da mide asidini nötralize eden ilaçları kısa süreli kullanarak reflüyü kontrol altında tutabilirken, bazı hastalarda ise reflü tedavisini endoskopik yöntemler ile yapmak gerekmektedir.

Tamamen endoskopik yolla yapılan bu tedavi yöntemlerinde, yemek borusu ile mide arasında bulunan ve midedeki asidin yemek borusuna kaçmasını engelleyerek bir bariyer görevi gören kasın bulunduğu kısmın (mide kapakçığı) genişlemesinin azaltılması farklı yollarla sağlanmakta, böylelikle yemek borusu aside bağlı yanma ve yaralanmalardan korunmaktadır. Hastaların işlem sırasında ya da sonrasında ağrı ya da acı duymadıkları bu tedavi yöntemlerinin başlıca anti-reflü mukozektomi (ARM) ve de radyofrekans ablasyon (Stretta) gelmektedir. Her iki yöntemde ülkemizde sayılı ileri endoskopi merkezlerinde başarıyla uygulanmaktadır.

Doç. Dr. Salih Boğa