Pandemiye damga vurdu! Damar içinden verilen 'glutatyon' yeniliyor

Senim TANAY KARAKUŞ / senim.tanay@milliyet.com.tr - Son zamanlarda sağlık üzerindeki etkilerinden bahsedilen glutatyon, hücrelerin enerji santralleri olan mitokondrilerin sağlıklı şekilde çalışması için gerekli olan bir protein olarak tanımlanıyor. Uzmanlar da hastalıkları önlemek, yaşlanmanın olumsuz etkilerinden korunmak, performansı artırmak ve her şeyden önemlisi bağışıklığın güçlendirilmesi, enflamasyonun kontrolü için vücutta glutatyon düzeylerinin yüksek tutulması gerektiğini vurguluyor. Peki nedir bu glutatyon, doğal yollardan vücuda almak mümkün mü? İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Pınar Akan anlattı.

'ÖNEMİ HER ZAMAN BİLİNİYORDU'

- Eskiden adını hiç duymadığımız halde şimdilerde neden sık sık glutatyonla karşılaşır olduk? Yeni yapılan çalışmalar mı buna sebep oldu?

Glutatyonun önemi her zaman biliniyordu ve asetilsistein kullanılarak 30 yıldır karaciğer ve böbrek koruyucu olarak toksisiteler için klinikte kullanılıyordu. Son 20 yıldır uzun yaşam ve bunun süreçleriyle ilgili daha çok araştırma yapıldı, dolayısıyla teknolojinin direkt olarak kullanıma sunabilmesiyle glutatyondan faydalanmak mümkün oldu. Koronavirüs pandemisinden sonra gelişen immünolojik süreçlerin tedavisinde de antioksidan tedavileri arasında yerini aldı.

- En kısa ve anlaşılır şekilde glutatyon nedir?

Karaciğerdeki en önemli antioksidandır. Vücuttaki diğer mineraller ve C vitaminiyle birlikte detoksifikasyon yapar. Vücuttaki tüm hücreleri serbest radikallerden ve oksidatif stresten korur. Özellikle yağda eriyen toksinleri suda erir hale getirerek böbreklerden ve karaciğerden atılmasını sağlar, ağır metallerin atılımını kolaylaştırır. Antioksidan döngülerinin vazgeçilmez bir parçasıdır.

'BAZI İLAÇLAR VE ALKOL GLUTATYONU AZALTIYOR'

- Glutatyon vücudumuzda nasıl bir görev üstleniyor? Eksikliği halinde hangi sıkıntıları hissetmeye başlarız? 

Kişide oksidasyon artışı, beslenme eksikliği, aşırı protein yıkımı olan hastalıklarda ve ağır spordan sonra ihtiyaç artar. Bazı ilaçlar glutatyonu azaltır. Alkol glutatyonu olumsuz yönde etkiler. Yiyeceklerle alınabilir ancak vücudun kısa sürede onarılması ve detoksifiye edilmesi gerektiğinde dışarıdan desteklenmesi daha etkili olur.

'DAMARDAN VERİLMESİ BİYOYARARLANIM İÇİN ÖNEMLİ'

- Glutatyonu doğal yollardan almak için hangi besinleri tüketmek gerekiyor? Hiçbir takviyeye ihtiyaç duymadan, sadece besinler aracılığıyla glutatyon eksikliğini gidermek mümkün mü?

Sistein, glutamat ve glisin adlı 3 amino asitten oluşur. Karaciğer hücrelerinde ve kırmızı kan hücrelerinde bulunur, esas üretim yeri karaciğer hücreleridir. Et ürünlerinde, sebze ve meyvelerde vardır, dolayısıyla diyetten alınabilir. Protein alımı artınca glutatyon sentezi artar. Amino asit ve kükürt içeren yiyecekler glutatyona dönüşür. Sindirim sisteminde midede hidrolize edilir. Glutatyon hücrelerin içine bütün olarak giremeyeceği için bölünerek amino asitlere ayrışır, karaciğer hücresinde tekrar üretilmesi gerekir. İnce bağırsaktan emilimi zordur. Bunun yerine sistein içeren yiyeceklerle ve asetilsisteinin oral olarak alınması daha etkili olur. Ancak zaman ve enerji ihtiyacını artıracağı için damardan verilmesi biyoyararlanımını artırır.

İHTİYACA GÖRE BELİRLENİYOR

Glutatyon ağızdan tablet olarak alınabilir, cilt bandı şeklinde veya ampul olarak damardan veya kas içine uygulanabilir. Midede çabuk hidrolize olması nedeniyle oral yoldan etkinliği çok düşüktür. Çocuklarda transdermal bantlar kolaylık sağlar. Erişkinlerde damardan veya kalçadan uygulama yapılır. Sinerjistik vitaminlerle birlikte verilir. Elbette bu tedaviler doktor gözetiminde ve klinik ortamda yapılmalı. Tedavi kişinin ihtiyacına göre belirlenir. Serbest radikal ölçümüyle birlikte glutatyon seviyesinin ölçümü daha bilgilendirici olur. Ayrıca kişinin karaciğer ve böbrek fonksiyonları ve mineral seviyeleri de önem taşıyor.