‘Nobel Edebiyat’ bir dünya vatandaşına

2008 yılı Nobel Edebiyat Ödülü Fransız yazar Jean-Marie Gustave Le Clézio’ya verildi. İsveç Akademisi’nin Daimi Sekreterliği, 68 yaşındaki Le Clézio’yu “yeni yolculukların, şairane maceranın ve duyumsal esrikliğin yazarı, hâkim uygarlığın ötesinde ve berisinde bulunan bir insaniyetin kaşifi” sözleriyle niteledi. Akademi Daimi Sekreteri Horace Engdahl da, yazarın “Batı dışındaki uygarlıkların yaşam biçimlerini de edebiyatına dahil ettiğini” belirtti. 

Nice’ten Meksika’ya
Peki kim bu yazar? Le Clézio, 13 Nisan 1940’ta Nice’te doğdu. Annesi ve anneannesinin etkisiyle edebiyata merak saldı; 7 yaşındayken deniz konulu bir kitap yazdı. Babasıysa, Kamerun ve Nijerya’da yaşayan bir İngiliz cerrahtı.
Genç Le Clézio, arayışlarını İngiliz ve Fransız dillerinde sürdürdü. 19 yaşında İngiltere’ye gitti; Bristol Üniversitesi’nden gramer ve filoloji lisansı aldı; 1964’te yüksek lisans tezini yazdı.
Le Clézio’nun edebi macerası ise 1963’te yayımlanan ve prestijli Renaudot Ödülü’nü kazanan “Le Procés-verbal / 
Tutanak” ile başladı.
1967’de Tayland’da askerlik yaparken çocukların fahişeliğe zorlanmasına karşı çıktığından Meksika’ya sürülen yazar, ardından Panama’ya geçip 4 yıl boyunca Embera ve Waunana yerlileriyle yaşadı. Tüm bu deneyimleriyle  “La Guerre / Savaş” (1970),  “Hai” (1970) ve “Les Géants  / Devler” (1973) gibi eserlerini kaleme aldı. 

İnsanlar ve öyküleri
Ardından Meksika’nın Michoacan eyaletinde yaşayan Le Clézio, Orta Amerika yerlilerinin mitolojisini araştırdı.
Araştırmalarıyla, Perpignan Üniversitesi’nde Michoacan kültürü üzerine bir doktora tezi kaleme alan Le Clézio, 1977’den itibaren New Mexico Üniversitesi’nde ders vermeye başladı. Meksika yılları ona “Le Rêve  Mexicain  / Meksika Rüyası ” (1988) başlıklı denemelerini ve  “Ourania” (2006) adlı romanını esinledi.  

1 milyon euro alacak
Eşi Jémia’nın ülkesi Batı Sahra’yı da gezen Le Clézio, 1980’de “Désert  / Çöl” romanını kaleme aldı. Kitap, ilk Paul Morand Ödülü’nü kazandı. Yazar, annesinin asıl memleketi Mauritius Adaları’nı da araştırdı. Gezilerinin ardından, “Le Chercheur d’or  / Altın Arayıcısı”  (1985) romanını ve “Voyage á Rodrigues  / Rodrigues’e Yolculuk” adlı yazı notlarını (1986) yayımladı.
Roman, öykü, deneme, çeviri gibi türlerde 30 kadar kitabı yayımlanan Le Clézio, 1994’te ünlü edebiyat dergisi Lire’in okurlarınca ‘Fransız dilinin yaşayan en büyük yazarı’ seçildi. Yazar bu yıl çıkan son romanı “Açlık Döngüsü”nde ise bir kız çocuğunun hikâyesi üzerinden İkinci Dünya Savaşı yılları Fransa’sını anlatıyor.
Le Clézio, Nobel diploması, madalyası ve yaklaşık 1 milyon euro’luk bir ödül alacak.

Türkçedeki kitapları
-  “Tutanak”, İletişim Yayınları 
-   “Altın Balık”, İletişim Yayınları 
-   “Çöl”, İletişim Yayınları
-   “Göçmen Yıldız”, Can Yayınları
-   “Okyanus Kokusu ve Angolalı Mala”, Can Yayınları
-   “Ourania”, Turkuvaz Kitap