Kullandığımız plastik malzemeler sağlığımızı nasıl etkiliyor?
Mutfak malzemelerinden, tekstil ürünlerine, bebek bakım ürünlerinden, inşaat malzemelerine, oyuncaklardan pet şişelere kadar kullandığımız pek çok şey plastikten üretiliyor. Ancak dikkat! Plastiğin içerisinde yer alan kimyasallar hormonların yapısını, etkisini veya metabolizmasını bozarak başta üreme, tiroit, pankreas gibi birçok hormonal bezdeki dengeyi altüst edebiliyor. Peki, plastik ürünleri hayatımızdan nasıl çıkarabiliriz? Plastik kullanımını azaltmak için hangi yollara başvurmalıyız? Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr. Mahmut Muzaffer İlhan cevapladı
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr. Muzaffer İlhan, "Pet su şişeleri ve damacanalar plastik ürünlerin sıklıkla kullanıldığı bir alandır. Bu noktada en zararlı kimyasal Bisfenol A (BPA)'dır. Bisfenol A, polikarbonat yapımında kullanılan bir kimyasaldır. Su şişelerine şeffaf ve katı bir özellik katar. Pet şişeler dışında oyuncaklar ve biberonlarda sıklıkla kullanılmaktadır. BPA, kadınlık hormonu olan östrojen etkilerine sahiptir. Ayrıca tiroit fonksiyonlarını bozabildiği, obeziteye sebep olabildiği ve prostat, meme gibi çeşitli kanserlere yol açabildiği gösterilmiştir. Yağ dokudan çıkan hormonal sinyalleri bozarak metabolik sendroma sebep olabildiği gösterilmiştir. Otizme neden olabileceği de düşünülmektedir. BPA'nın 2011 yılından beri biberonlarda kullanımı Avrupa Birliği'nde yasaklanmıştır. Plastiklerdeki BPA genel olarak 7 sınıfa ayrılır. BPA 3 ve 7 özellikle sağlık için çok tehlikelidir. BPA 3 ve 7 içeren plastiklerden hem temas hem su ve gıda bulaşı açısından uzak durulmalıdır" diye konuştu.
"Kanser gelişimini artırıyor, kısırlığa neden oluyor"
"Plastiklerde kullanılan diğer bir kimyasal olan fitalatlar (DEHP) ise plastiklerde esneklik sağlamak için kullanılır” diyen Doç.Dr. İlhan, şu bilgileri verdi: "PVC üretiminde, kozmetik ve endüstriyel ürünlerde çok yaygın kullanıldığı için insanlar yüksek derecede maruz kalabilmektedir. Kanser gelişimiyle direkt ilişkisi kurulmuştur. Ayrıca erkek üreme sistemine olumsuz etki yaparak kısırlığa sebep olabilmektedir. Bazı çalışmalarda çocukların erken ergenliğe girmesinde rol oynadığı gösterilmiştir.
Plastik malzemelerdeki zararlı kimyasallardan kendimizi nasıl koruyabiliriz?
- Mümkünse plastik yerine cam ürünleri tercih edin.
- Plastiklerin etiketlerini incelemeyi alışkanlık haline getirin. Özellikle BPA ve DEHP içermeyen plastikleri tercih edin. Kullanılması şart ise de BPA 3 ve 7 olanlarından kesinlikle uzak durun.
- Hem gıda hem kozmetik alanında en az koruyucu ve renklendirici içeren ürünleri satın alın.
- Mutfakta kesme doğrama işlemleri için kullanılan yüzeylerde plastik yerine tahta olanları tercih edin.
- Gıdalar için kullanılan tek kullanımlık ürünler tekrar tekrar kullanmayın. Yüzeyi hasar gören plastikleri atın. Plastik kaplarda ısıtma, dondurma işlemleri yapmayın.
- Biberon alırken cam ürünleri tercih edin. Plastik olarak BPA içermeyen ürünler kullanılacaksa da sıcak mama veya su ile temas ettirmeyin.