Küçücük Fıstık Deliği'nden 1 milyon tonluk zarar! Rusya'nın nasıl en zayıf noktası oldu?
Yaklaşık 55 kilometre genişliğinde ve 480 kilometre uzunluğunda bir deniz parçası. Yani toplamda 52 bin kilometrelik küçücük bir alanı kaplıyor ama uluslararası bir gerilimin tam ortasında yer alıyor. Peki, bu kadar ufak bir alan nasıl Rusya'nın en zayıf noktalarından biri oldu?
Derleyen: Betül Topaklı / Milliyet.com.tr - 'Fıstık Deliği', Rusya'nın denizciliği ile ekonomisi açıdan en hassas noktalarından biri ve Batı Pasifik Okyanusu'na bağlı Okhotsk Denizi’nin tam ortasında yer alıyor. Yaklaşık 55 kilometre genişliğinde ve 480 kilometre uzunluğundaki bu deniz parçası, toplamda 52 bin kilometrekarelik bir alanı kaplıyor. Bu bölgenin doğusunda Kamçatka Yarımadası, güneyinde Kuril Adaları, güneybatısında Sahalin Adası, batısında Rusya ana karası, kuzeyinde Magadan Oblastı yer alıyor. Her tarafı Rus kara sularıyla çevrili olmasına rağmen, bu bölge uluslararası sular statüsünde yer alıyordu. Ancak Rusya mevcut durumu tersine çevirmeyi başardı. Peki ama nasıl?
ÜLKELER BÖLGEYE BALIKÇI GEMİLERİ GÖNDERDİ
Adını yer fıstığının kabuğuna benzer görüntüsünden alan bölgenin, coğrafi konumu oldukça kritik. Bir ülke, kıyı şeridinden 200 deniz mili yani yaklaşık 370 kilometre uzaklığa kadar olan sularda münhasır ekonomik bölge (MEB) ilan edebilir. Okhotsk Denizi'nin büyük bir kısmı bu nedenle Rusya'nın kontrolü altındaydı ancak 'Fıstık Deliği' olarak adlandırılan bölge, kıyıdan 200 deniz milinden daha uzak olduğu için uluslararası sular statüsündeydi. Bu durum, 1990'lı yıllarda yabancı ülkeler tarafından fark edildi ve Çin, Güney Kore, Polonya ve Ukrayna gibi ülkeler bölgeye hızla balıkçı gemilerini göndermeye başladı.
1991 yılında Çin, Polonya ve Güney Kore'den gelen filolar yaklaşık 700 bin metrik ton balık toplarken, ertesi yıl bu miktar 1 milyon metrik tona ulaştı. Bu durum, Okhotsk Denizi'nin balık popülasyonunda büyük bir düşüşe yol açtı. Yabancı balıkçılar, bölgenin zengin balık stoklarını hızla tüketiyordu. Yani Fıstık Deliği’nin küçücük bir parçası, uluslararası çekişmenin odağı hâline geldi ve Rusya bu deniz parçası için hemen hukuki yollara başvurdu.
RUSYA İÇİN TEHDİT OLUŞTURDU
Zamanla bu durum Rusya için büyük bir ekonomik ve ekolojik tehdit oluşturmaya başladı. Çünkü balık sürüleri, Rusya'nın MEB'inden Fıstık Deliği’ne girip çıktıkları için bölgedeki aşırı avlanma Rusya'nın balık stoklarını da olumsuz etkiliyordu. Söz konusu bu sorunu çözmek isteyen Rusya, uluslararası hukukla hakkını aramaya karar verdi. 2012'de Rusya devlet başkanı seçilen Vladamir Putin hükümetinin de ilk icraatlerIndan biri bu oldu. Nitekim 2013’te Birleşmiş Milletler'e başvurarak, Fıstık Deliği’nin Rusya'nın kıta sahanlığının bir parçası olduğunu ilan etmek istedi.
2013'ün kasım ayında BM alt komitesi, Rusya'nın bu talebini kabul etti. 2014'ün mart ayında ise BM Kıta Sahanlığı Sınırları Komisyonu, Fıstık Deliği'ni resmen Rusya'nın Münhasır Ekonomik Bölgesi (MEB) içinde tanıdı. Böylece, uluslararası sular statüsü sona erdirilerek bölge resmen Rusya’nın kontrolüne geçmiş oldu.
ENERJİ KAYNAKLARI ÜZERİNDEKİ HAKİMİYETİ DE GÜÇLENDİ
Bölgedeki çekişme sadece balıkçılık faaliyetleriyle sınırlı kalmadı. Fıstık Deliği, Doğu Rusya ve Kuzey Japonya arasında bulunan, petrol ve doğal gaz rezervleri açısından zengin bir alanda yer alıyor. Bu rezervler büyük ekonomik potansiyel taşırken, bölgenin Rusya’nın kontrolüne geçmesi, enerji kaynakları üzerindeki hâkimiyetini güçlendirdi.
Ayrıca Rusya'nın Arktik bölgesindeki hak iddialarını ilerletmesi açısından da önemli bir adım olarak görülüyor. BM’nin onayı ile Rusya, Okhotsk Denizi üzerindeki kontrolünü nihai ve bağlayıcı hâle getirmiş oldu. Bu karar, Rusya'nın bölgedeki askeri ve ekonomik stratejilerini de etkiledi, özellikle Japonya ve ABD gibi ülkelerin bölgedeki faaliyetlerine karşı daha sert politikalar izlemesine neden oldu.