Kötü kolesterolünüz kaç olmalı?

Ayşegül Aydoğan Atakan

Kalp damar hastalıklarından korunmada, kolesterol değerlerinin belli bir seviyede tutulmasının önemi giderek daha fazla vurgulanır hale geldi. Total kolesterol değerlerinin uzun bir süredir eskisi kadar önemsenmediği son yıllarda, iyi kolesterol HDL’nin yüksek olmasının koruyucu olduğu vurgulandı.
Söylenenlere göre iyi kolesterol ne kadar yüksek olursa kötü kolesterol LDL’nin etkisinden o derece korunuyorduk. Ancak son yıllarda bilim adamları iyi kolesterolünüz ister 90 gibi çok yüksek bir oranda çıksa da artık bunun çok önemli olmadığını savunarak, önemli olanın LDL’yi mümkün olduğunca düşük tutmak olduğunu söylüyor .

ABD’nin en önde gelen kalp merkezlerinden biri olan Cleveland Clinic’in Kalp Damar Hastalıkları Departmanı Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Murat Tuzcu, kolesterol değerleriyle ilgili değişen son bilgiler hakkında sorularımızı yanıtladı.

Kolesterol değerleriyle ilgili son olarak bildiğimiz neler değişti?

HDL kolesterolün yüksekliğinin çok iyi olduğunu biliyoruz. Ama bunun LDL’nin olumsuz etkilerini tamamıyla ortadan kaldırmadığının da farkındayız. Kalp hastası olmuş ya da kalp hastası eşdeğeri problemleri olan  örneğin felci olan, şeker hastalığı bulunan kişilerde başlangıç kötü kolesterolü 100 olsa bile onlara ilaç verme taraftarıyız. Çünkü giderek öğreniyoruz ki kolesterol ilaçlarının LDL kötü kolesterolü düşürmenin ötesinde iyi bilemediğimiz başka etkileri de var vücutta. Vücutta, yangı diye adlandırdığımız inflamasyona olumlu etkisi var. Belki kanın pıhtılaşma mekanizmalarına çok iyi anlamadığımız olumlu etkileri var.

Gerek hipertansiyon konusunda gerekse kolesterol değerlerinde önerilen değerlerin giderek düştüğünü görüyoruz. Bir anlamda kan ve tansiyon değerlerimizle ilgili sayıların acımasızlaştığını söyleyebilir miyiz?

Kesinlikle söyleyebiliriz. Biz tıp fakültesinde öğrenciyken toplam kolesterol değeri 300 miligramın altındaysa bir sıkıntıya yol açmadığı düşüncesindeydik. Oysa sonradan öğrenmeye başladık ki kolesterol değerlerinin normali çok çok daha düşük. Bir çoğumuz artık özellikle kalp hastalarında ve yüksek riskli grupta LDL’yi 70’in altına indirmeyi istiyoruz.

Peki eğer hastalığı yoksa önerilen, ideal LDL değerleri nedir?

Eğer gerek efor testiyle gerekse anjiyoyla saptanmamış bir kalp hastalığı yoksa bu tip kişilere birincil korumada ilaç tavsiye ederken çok dikkatliyiz. İlaçtan önce mutlaka yaşam tarzı değişikliği, egzersiz, doğru beslenme ve kilo verme, yağsız yeme gibi tavsiyelerde bulunuyoruz.  Genel olarak herkeste 130’un altında olsun istiyoruz. LDL oranının önemi kişiden kişiye değişmekte. Bunun için kişinin genel bir risk değerlendirmesini yapıyoruz.

Risk değerlendirmesi nasıl yapılıyor?

Örneğin 43 yaşında bir hanım. Zayıf, sigara içmiyor, hiç olmazsa biraz olsun yürüyüş yapıyor, aktif bir yaşamı var. Babasına baktığınız zaman 75, annesi 73 yaşında hâlâ hayatta. Risk açsından yoğun bir aile hikâyesi yok. Biz şimdi bu hanımın LDL kolesterolü 130, total kolesterolü 220 diye buna ilaç vermemize gerek yok. Bu hanımın 10 yıl içinde kalp hastası olma ihtimali düşük. Bu olasılık yüzde 3 - 5 civarında.

Ona verebileceğimiz ilaçla sağlayacağımız mutlak risk azalması çok düşüktür. Onun için bu tip kişilere ilaç tavsiye etmiyoruz. Buna karşılık 45 yaşında bir erkek. Hâlâ sigara içiyor. Tansiyonu 145’e 80. Normalde olması gerektiğinden kilolu ve özellikle göbek çevresinde kilosu var. Şekeri 110. Babası 56 yaşında kalp krizi geçirmiş. Bu tip kişilerin üzerinde çok çalışıyoruz. Yaşam tarzı değişikliğine gitsin, sigarayı bıraksın vs. diye. Bu takip sırasında başarılı olamıyorsa ve LDL kolesterolü 140’sa  bu kişiye statin dediğimiz ilaçlarla birlikte  aspirin veriyoruz. Biliyoruz ki bu ilaçlarla o riski düşürebiliriz ve 10 yıl sonra kalp hastası olma riskini yüzde 15’lerden yüzde 5’lere düşürebiliriz.

Aile öyküsü olan kişi için tansiyon değerlerini sınır olarak 135’e 80 olarak veriyorsunuz. Kolesterol değerleri için ne öneriyorsunuz?

Genellikle riski yüzde 10’un üstüne çıkmış olanlarda LDL’yi 100’ün altına indirmek istiyoruz.

Kolesterolü düşürmede ilaçların etkisi ne kadar?

Bugün artık yüzde 40-  50 oranında kötü kolesterolü düşüren ilaçlar var ve bunlar yan etkileri çok az olan güvenilir ilaçlar.