Kapış kapış satılan robot süpürgedeki hayati açık! İhmaller zinciri bombaya çevirdi
Son yıllarda hayatımıza hızla giren robot süpürge ve airfreyer, sağladığı rahatlık dolayısıyla artık büyük çoğunluğumuzun evinde yer edinmiş durumda. Ancak geçtiğimiz günlerde İstanbul Maltepe'de robot süpürge sebebiyle art arda yangın çıkması, bu cihazların ne kadar güvenli olduğu sorusunu yeniden gündeme taşıdı. Uzmanlar, ihmaller zincirinin bu iki akıllı ev cihazını nasıl bombaya çevirdiğini anlattı.
Melike Sarıkaya/ Milliyet.com.tr - Günlük yaşamın rutinlerine hız ve konfor katma amacıyla üretilen akıllı cihazlar, patlama ve yangın gibi tehlikeli durumlara yol açarak sundukları kolaylıkların gölgesinde büyük bir risk yaratıyor. Geçtiğimiz hafta İstanbul Maltepe’de yaşanan olay, bu cihazların güvenilirliğini yeniden düşündürdü. Bir robot süpürge kullanıcısı, evindeki cihazın bilinmeyen nedenle art arda yangın çıkardığını sosyal medyada paylaştı. Yaşanan bu yangın, son dönemlerde airfreyer'larda sıkça meydana gelen patlamaları da akıllara getirdi. Sağlıklı yemek pişirme yöntemleriyle öne çıkan mutfak aleti de benzer güvenlik endişeleriyle gündemde. Özellikle yüksek sıcaklıkta çalışmaları ve elektrik aksamlarına bağlı riskleri, bu tür cihazların da dikkatle kullanılmasını gerektiriyor. Airfreyer'da aşırı ısınma ve yağ buharının neden olabileceği yangın riskleri, robot süpürgelerle benzer bir tehlike tablosu çiziyor. Buzdağının görünmeyen yüzünü Elektrik Elektronik Mühendisleri Odası Antalya Şube Başkanı Şaban Tat ve Elektrik Elektronik Mühendisi Ali İhsan Özdemir Milliyet.com.tr için yorumladı.
İHMALLER ZİNCİRİ: LİTYUM-İYON BATARYALARA DİKKAT!
Son zamanlarda akıllı ev cihazlarında yaşanan patlama ve yangın vakaları, kamuoyunda endişe kaynağı oldu. Özellikle robot süpürge ve airfreyer gibi yaygın olarak kullanılan cihazlarda meydana gelen bu olaylar, hem kullanıcılar hem de elektrik güvenliği açısından önemli bir tehdit oluşturuyor. Elektrik Elektronik Mühendisleri Antalya Şube Başkanı Şaban Tat patlamaların nedenini, “Maltepe’de yaşanan robot süpürgedeki patlama vakası, bu cihazların güvenli kullanımıyla ilgili önemli soruları gündeme getirdi. Bu tür vakaların birkaç temel sorunu oluyor. Bunlardan biri batarya problemleri. Akıllı ev cihazlarında yaygın olarak kullanılan lityum-iyon bataryalar, aşırı ısınma, kısa devre veya hatalı şarj edilme gibi nedenlerle patlamalara neden olabiliyor. Özellikle düşük kaliteli bataryaların veya onaysız şarj cihazlarının kullanımında daha sık gözlemleniyor. Cihazların bağlı olduğu elektrik altyapısındaki yetersizlikler, aşırı yüklenmeler veya yanlış elektriksel bağlantılar, kısa devrelere ve yangınlara yol açabilir. Uygun olmayan priz kullanımı ve eskiyen kablolama sistemleri de riskleri artırıyor. Akıllı cihazların güvenlik yazılımları, bazen cihazların aşırı ısınmasını veya pilin durumunu doğru şekilde izleyememekte, bu da cihazların tehlikeli bir şekilde çalışmaya devam etmesine ve patlama gibi olayların meydana gelmesine sebep olabilir” diyerek açıkladı. Şaban Tat’ın görüşünü destekleyen açıklamalarıyla Elektrik Elektronik Mühendisi Ali İhsan Özdemir de bu patlamaları şöyle değerlendirdi:
"Son dönemde robot süpürge ve sıcak hava fritözü patlamaları, cihazların kullanıldığı ortamlarda güvenlik risklerine işaret ediyor. Bu patlamalar genellikle cihazların enerji yönetimi, batarya sistemleri ve malzeme kalitesi gibi unsurlardan kaynaklanıyor. İhmal, genellikle güvenlik kontrollerinde ya da kullanıcı eğitimlerinde başlıyor. Bataryaların aşırı ısınma riskine karşı uygun sıcaklık kontrol devrelerinin ve güvenlik devrelerinin eksik veya hatalı olması ciddi bir problem. Ayrıca üreticilerin maliyetleri düşürmek için kalite kontrol süreçlerinden ödün vermesi ya da yeterli sertifikasyon süreçlerini izlememesi, bu riskleri artıran faktörlerden biri olabilir. Özellikle lityum-iyon bataryalar, şarj edilirken veya deşarj edilirken aşırı ısınabilir ve bu durum termal kaçak bir zincirleme reaksiyona yol açabilir. Bu, bataryanın patlamasının nedenlerinden olabilir. Güç devrelerinde aşırı akım, kısa devre ya da hatalı bileşenler cihazın ısınmasına ve potansiyel bir yangın ya da patlamaya yol açabilir. Özellikle düşük kaliteli plastikler veya yanıcı malzemelerden yapılmış kasa ve diğer bileşenler, cihazın ısınma durumunda patlama veya yangın riskini artırabilir."
SU YERİNE YANGIN SÖNDÜRÜCÜYLE MÜDAHALE
Elektrik Elektronik Mühendisi Ali İhsan Özdemir, lityum – iyon bataryaların enerji yoğunluklarının yüksek olduğu için aşırı ısınmaya daha meyilli olduklarını aktardı. Özdemir, “Örneğin, uzun süre cihazı prizde bırakmak ya da kalitesiz şarj cihazları kullanmak gibi yanlış şarj yöntemleri bataryanın şişmesine ve patlamasına neden olabilir. Aşırı ısınma durumunda bataryadaki elektrolit sıvı buharlaşabilir ve yüksek basınç altında batarya hücrelerinin patlamasına yol açabilir. O nedenle bataryaların şarj yönetim sistemleriyle izlenmesi, sıcaklık sensörleriyle korunması gerekli” şeklinde konuştu.
Ali İhsan Özdemir, cihazda bir patlama veya yangın olursa öncelikle cihazın elektrik bağlantısının kesilmesi gerektiğini ifade ederek, “Eğer cihazda yanma mevcutsa, elektrik yangınlarına uygun bir yangın söndürücü (örneğin, CO2 veya kuru kimyevi söndürücü) kullanılmalı. Cihaz aşırı ısınıyorsa, üzerine su dökmek yerine yangın söndürücüyle müdahale edilmeli. Yangın çıkma riski olan bir cihazı mümkünse evde yalnız bırakmamak önemli” dedi.
SATIN ALMADAN ÖNCE NEYE DİKKAT EDELİM?
Kullanıcıların, akıllı cihazları satın almadan önce dikkat etmeleri gereken noktalar da var. Bu noktalara dikkat çeken Ali İhsan Özdemir, “Kullanıcılar bu tür cihazları alırken sertifikalara, marka geçmişine, kullanıcı yorumlarına ve güvenlik özelliklerine dikkat etmeli. Marka seçimi, kalite kontrol süreçlerinin ve güvenlik önlemlerinin sıkı olup olmamasını etkiler. Uzun süreli kullanımda bataryaların eskimesi, elektrik devrelerinin yıpranması ve cihazın fiziksel hasar görmesi potansiyel riskleri artırabilir. Düzenli bakım ve batarya kontrolü yapılması önemli” diye konuştu.
Özdemir, cihazların talimatlarına uyularak kullanılması gerektiğini belirterek şu tavsiyelerde de bulundu:
- Cihazlar kullanılmadan önce üretici talimatlarına uygun şekilde kurulum yapılmalı, cihazın havalandırması ve sıcaklık sensörleri kontrol edilmeli.
- Cihazın temiz tutulması, bataryanın aşırı deşarj edilmemesi ve düzenli olarak şarj döngülerinin izlenmesi de önemli.
- Akıllı ev cihazlarının patlama ya da yangın riski genel olarak düşük olsa da, yukarıda belirtilen önlemler alınmadığında ciddi kazalara yol açabilir. Bu konularda üretici firmaların kesici devreler üzerine geliştirmeler yapmaları ve cihazların uzun süreli kullanım ve şarja bağlı ısınmaları önlenmeli.
'FARK EDERSENİZ DERHAL KAPATIN'
"Üreticiler, cihazlarını piyasaya sürmeden önce gerekli güvenlik testlerini eksiksiz bir şekilde yapmalı ve ürünlerini kalite standartlarına uygun olarak üretmeli" diyen Şaban Tat ise sözlerini şöyle noktaladı:
"Kullanıcılar ise cihazlarını güvenilir markalardan satın almalı, kullanım kılavuzlarına dikkatle uymalı ve düzenli bakım yapmalı. Ayrıca aşırı ısınma gibi tehlike işaretleri fark edildiğinde cihazların derhal kapatılması ve yetkili servislere başvurulması gerekir. Güvenlik standartlarına uymak, hem bireyler hem de toplum için büyük önem arz eder. Bu konudaki her ihmal ciddi sonuçlar doğurabileceğinden alınacak önlemler hayati bir rol oynuyor."