Kabızlığa ne iyi gelir, nasıl geçer? Kabızlık belirtileri ve nedenleri nelerdir?

Tıp dünyasında konstipasyon olarak biline kabızlık, bağırsak hareketlerinin yavaş veya zor çalışmasıdır. İnsanın gündelik hayatını önemli ölçüde etkileyen kabızlık geçici rahatsızlık olsa da zamanla kronikleşebiliyor. Genellikle geçici bir sorun olarak görünen kabızlık bebeklerde ve yetişkinlerde ortaya çıkabilir. Bağırsak hareketleri normalde kişiden kişiye değişir. Ancak haftada üç defadan fazla tuvalete çıkamamak kabızlık olarak nitelendirilir. Nedenleri arasında genellikle beslenme şekli, yaşam tarzı, kullanılan ilaçlar gibi birçok sebep sayılabilir. Belirtileri arasında tuvalet esnasında zorlanma hissi, sert veya çok küçük dışkı, tuvaletten sonra bağırsakların tamamen boşaldığı hissi yoksa ve göbek şişkinliği varsa, bunlar kabızlık semptomları olarak tanımlanır. Kabızlığı evde doğal yöntemler geçirmek ise mümkün. Bitkisel çaylar, lifli gıdalar, bazı kuru meyve ve yiyecekler kabızlığın giderilmesinde yardımcı olur.

Halk dilinde “kabızlık” olarak bilinen, tıp dünyasındaki adıyla “konstipasyon” genellikle geçici bir sorun olsa da kronik bir hal de alabiliyor. Hemen herkeste gelişebilen kabızlık uzun sürdüğünde ciddi bir sorun haline gelebiliyor. Bu yüzden kabızlığı önlemek için altta yatan nedenleri erken tespit etmek ve bu doğrultuda çözümler bulmak çok önemli.

Kabızlık denilince akla ilk olarak “posasız beslenme” ve “yetersiz su tüketimi” geliyor. Oysa kabızlık yaşanmasının sorumluları sadece bunlarla sınırlı değil.Kalın bağırsak tümörleri, hormonal bozukluklar, kullanılan ilaçlar, su-tuz eksiklikleri, kas ve sinir sistemi hastalıklarının da kabızlığa sebep olabilir.

Kabızlık fiziksel ve zihinsel sağlığınızın yanı sıra yaşam kaliteniz üzerinde de olumsuz etkilere sahiptir. Kabızlık zor tuvalete gitme, karın şişmesi, sert ve kuru dışkı, karın ağrıları gibi yan etkileri de beraberinde getirir. Bağırsak fonksiyonlarının düzgün çalışmaması, sağlıksız beslenme, hareketsiz yaşam gibi birçok sebepten oluşabilen kabızlığa doğal çözümler mevcuttur.

Kabızlığa ne iyi gelir?

Su

Uzun süre susuz kalmak kabızlığa sebep olabilir. Bu yüzden yeterli miktarda su tüketmek çok önemli. Kabızlık yaşıyorsanız maden suyu içmek bağırsaklarınızı çalıştırmaya yardımcı olacaktır.

Ayrıca limonlu su içmeyi de deneyebilirsiniz. Limon suyundaki sitrik asit sindirim sisteminizi hızlandırarak vücuttan toksinleri atmanızı sağlar.

Lifli gıdalar

Lifli gıdalar sindirim bölgenizde temizleyici görevi görür, yiyecek ve atık parçalarını atar. Kabızlığı dengede tutmak için 20 ila 35 gram lif tüketmeyi hedefleyin. Lif içeriği yüksek bazı gıdalar fasulye, mercimek, yulaf ezmesi, badem ve arpadır.

Egzersiz

Egzersiz yapmak tuvalete çıkma sayınızı değiştirmez fakat kabızlıkla birlikte gelen sıkıntıları büyük ölçüde azaltır. Kabızlık yaşıyorsanız düzenli yürüyüşlere çıkmak yan etkilerinizi azaltabilir.

Kahve

Kafein sindirim sistemindeki kasları çalıştırdığı için kahve içmek tuvalete gitmenize yardımcı olabilir. Ayrıca kahvenin içinde az miktarda lif olduğu için kabızlığı sadece tedavi etmez aynı zamanda da önleyebilir.

Probiyotik içeren gıdalar

Probiyotik bağırsaklardaki bakteri seviyelerini dengeleyerek kronik kabızlığı önleyebilir. Ayrıca bağırsak hareketini kolaylaştırarak tuvalete çıkarken acı çekmenizi engeller. Kabızlık için probiyotik açısından zengin yoğurt tüketebilir veya eczaneden probiyotik hapları alabilirsiniz.

Nane çayı

Nane çayının içindeki mentol sindirim sisteminizdeki kasları gevşeterek hareketi kolaylaştırır. Ayrıca sıcak su da kabızlıktan rahatlama sağlar ve boşaltımı teşvik eder.

Keten tohumu

 Yoğurda katılarak tüketilebilen keten tohumu, kabızlığa iyi gelen gıdalar arasındadır.

Kuru erik

Eğer kabızlık yaşıyorsanız tüketebileceğiniz en iyi yiyecek kuru eriktir. Doğal bir gevşetici olan kuru erik aynı zamanda yüksek lif oranına sahiptir. Bağırsak kaslarını sıkarak boşaltımı kolaylaştırır.

Turunçgiller

Mandalina, portakal ve greyfurt gibi meyveler lif içeriğinden zengin meyveler arasındadır. Çözünebilen bir lif olan pektin içeren bu meyveler, dışkının sindirim kanalından geçiş zamanı üzerinde katkı sağlayarak kabızlık şikayetinin kontrol altına alınmasına katkı sağlayabilirler.

Bu meyvelerin içerisinde yer alan lif ve c vitamininden tam olarak faydalanmak adına tazeyken tüketilmeleri önerilir.

Çiya Tohumu

Çiya tohumu yüksek lif yoğunluğuna sahiptir. Yaklaşık 30 gramında 10 gramın üzerinde lif içeriğine sahip çiya tohumu günlük lif ihtiyacının %40’ının karşılanmasına yardımcı olabilir.

Çiyanın içeriğindeki liflerin yapısının büyük çoğunluğu çözünmeyen lif formu oluşturur. Bu formdaki lif maddesi su ile karşılaşması halinde jel formuna dönerek dışkının yumuşamasına ve sindirim kanalı boyunca hareketinin kolaylaşmasına katkı sağlayabilir.

Ispanak ve Diğer Yeşil Yapraklı Sebzeler

Yeşil yapraklı sebzeler lif içerikleri dışında çeşitli mineral ve vitaminlerden zengin olmaları nedeniyle de sağlıklı beslenme programlarında yer alan gıdalar arasındadır. Ispanak, Brüksel lahanası ve brokoli gibi sebzelerin içerisinde yer alan vitaminlere c vitamini, k vitamini ve folat örnek olarak verilebilir.

Yeşil yapraklı sebzeler dışkının kıvamının yumuşamasına ve sindirim kanalından geçişinin kolaylaşmasına katkı sağlayabilir.

Enginar

Enginar, prebiyotik etki göstererek bağırsak sağlığının korunmasına fayda sağlayabilen bir sebzedir. Prebiyotik kavramı içeriğindeki maddeler ile bağırsaklardaki yararlı bakterilere olumlu etki gösterebilen besinleri tanımlamak için kullanılır.

Enginar sebzesinin içeriğinde yer alan inülin maddesi sindirim kanalı boyunca bulunan yararlı bakterilerin beslenmesini sağlayarak sindirim sistemi sağlığına olumlu katkıda bulunabilir.

Armut

Lif içeriği yüksek bir diğer meyve olan armut lifle sağladığı faydalar dışında fruktoz ve sorbitol oranı açısından da diğer meyvelere göre yüksek değerlere sahiptir. Meyve şekeri olarak da bilinen fruktoz, bazı insanlarda düşük miktarda emilir ve sindirim kanalında bulunduğu yerde su çekerek dışkının kıvamının düzenlenmesine katkıda bulunabilir.

Kivi

Kivi meyvesinin bu etkileri sadece içeriğinde bulunan liflere bağlı değildir. Kivinin sindirim sistemindeki olumlu katkılarında içerdiği astinidain adlı bir enzimin de rol aldığı düşünülmektedir.

İncir

75 gram incir meyvesi tüketimi ile birlikte günlük lif gereksiniminin yaklaşık 3’te 1’inin karşılanması mümkün olabilir. İncir meyvesinde bulunan fikain adlı enzim kivinin yapısında yer alan enzim ile benzer özellik gösterir.

İbrahim Saraçoğlu’ndan kabızlığa karşı doğal tedavi yöntemleri

Prof. Dr. İbrahim Saraçoğlu Şiddetli yaşanan kabızlıklara karşı narenciye yaprağı öneriyor. Ancak bu karışımı 10 gün boyunca hiç tuvalete çıkmayan kişilere önerdiği belirtiyor. Kronik olarak yaşanan kabızlığa karşı İbrahim Saraçoğlu’nun önerdiği doğal yöntemler şu şekilde:

Keçiboynuzu: Keçiboynuzunu sabah akşam elinizde kemirin diyor Prof Dr. İbrahim Saraçoğlu. Bu şekilde tüketilen keçiboynuzu sindirim kabızlık ve gaz problemlerini tedavi ediyor.

Yoğurt suyu: Doğal yoğurttan elde edilen yoğurt suyu da bağırsakların hızlı bir şekilde çalışmasına yardımcı oluyor. Sabah akşam içilen yoğurt suyu ile kabızlık problemini anında yok edebilirsiniz.

İbrahim Saraçoğlu- Kabızlık için kür

Malzemeler

- 6 adet narenciye yaprağı
- 1 su bardağı su

Nasıl hazırlanır?

Yaklaşık bir bardak kaynayan suyun içerisinde 6- 7 adet portakal yaprağı ekleyin ve 10 dakika kaynatın. Kaynadıktan sonra ocaktan alıp ılınmasını bekleyin.

Nasıl içilir?

Bu karışımı kahvaltıdan en erken 1 saat önce içiniz. 4 gün boyunca bu kürü 1 kere için, 4.'üncü gün sonlandırın.

Kabızlık belirtileri nelerdir?

- Dışkının çok sert olması
- Çok az olması
- Zorlanarak çıkarılması
- Sıklığının az olması

Kabızlık neden olur?

Dışkılama zorluğu olarak tanımlanan kabızlığın oluşmasında sindirim sistemi hastalıklarıyla birlikte sağlıksız beslenme ve diyet alışkanlıkları, hareketsiz yaşam, ilaç kullanımı gibi faktörler yer almaktadır. Kabızlık neden olur? sorusuna verilebilecek diğer yanıtlar ise şu şekilde sıralanabilir:

- Tuvalet ihtiyacını ertelemek
- Katı gıdalarla beslenmek
- Fazla inek sütü tüketmek
- Rektumda ya da kolonda darlık veya tıkanıklık
- Rektum ya da kolon çevresindeki sinirlere ait anormallikler
- Hormonal hastalıklar
- Dışkılamada rolü olan kaslara ait işlev bozuklukları

Kabızlığa neden olan yiyecekler nelerdir?

Kabızlığa yol açtığı bilinen bazı yiyecekleri tüketmekten kaçınmak ya da bu yiyecekleri mümkün olduğunca sınırlamak gerekmektedir. Bunlar, aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

- Muz
- Makarna
- Pirinç lapası
- Pilav
- Fazla süt tüketimi
- Fast food yiyecekler

Beslenme düzenine ve hareketli yaşam tarzına dikkat edilmiş olmasına rağmen hala kabızlık sorunu yaşanıyorsa, kabızlık tedavisi için doktora başvurmak gerekmektedir.

Kabızlık için ne zaman doktora gidilir?

- Dışkılama alışkanlığınızda yeni başlayan ya da size göre normal olmayan değişiklikler oluştuysa,

- 3 günden uzun süre boyunca dışkılamadıysanız,

- Rahatsızlığınız arada bir olurken birden 3 haftadan uzun sürdüyse,

- Şiddetli ağrınız varsa,

- Kanama, halsizlik, yorgunluk, kilo kaybı ya da ateş gibi belirtiler varsa mutlaka doktora başvurmalısınız.

Çocuklarda kabızlık neden olur, nasıl geçer?

Zor ve acılı bir şekilde dışkı geçişi olan kabızlık, okul öncesi çocukların yüzde üçünü ve okul yaşındaki çocukların yüzde bir veya ikisini etkileyen yaygın bir sorundur. Çocuğunuzun normal düzeni bu ise her birkaç günde bir büyük tuvalete çıkmak anormal değildir. 

Kabızlık çocuklarda mutlaka önemsenmelidir. Çocuklarda uzun süre görülen kabızlık bir tanıdan ziyade hastalık belirtisidir. Nedenleri arasında; normal dışkılama (defekasyon) evrelerinin bir veya birkaçında oluşan aksaklıklar, ince bağırsağın uç kısımlarını ve kalın bağırsağı ilgilendiren bir bağırsak hareketi (motilite) bozukluğu dışkının içeriğinden ve kendisinden kaynaklanan anormallikler başta gelmektedir. Kabızlık tanısının konulması içinde bazı kriterler mutlaka gerekmektedir. Bunlarda; çocuğun haftada üçten daha az sayıda dışkılaması, çocuğun her 4 dışkılamadan birinde ağrı çekmesi veya aşırı miktarda ıkınması, her 4 dışkılamadan birinde dışkının sert ve parça parça şeklinde olması, kilot kirlenmesi ile (soiling) birlikte olsun olmasın rektumda sürekli dışkının bulunmasıdır.

Çocuklarda kabızlık sorununun geçmesinde uygulanabilecek yöntemler

-Lif ağırlıklı sebze, meyve, bakliyat ve tahıllardan oluşan beslenme programı hazırlanmalıdır.

-Lokmalar iyice çiğnendikten sonra yutulmalıdır.

-Laktoz hassasiyeti sebebiyle süt ve süt ürünlerinin fazla tüketimi de kabızlık sorununa yol açabilmektedir.

-Bol sıvı takviyesi yapılmalı, vücut susuz kalmamalıdır.

-Gün içinde aktif olarak hareket edilmeli, hareketsiz kalınmamalıdır.

-Tuvalet düzeninin oluşturulması ve düzenli tuvalete çıkmak oldukça önemlidir.

Yeni doğan bebeklerde kabızlık neden olur?

"Anne sütü ile beslenen yeni doğan bebek kabız olur mu?" diye sorabilirsin. Evet, bu durum çok doğal. Yenidoğan bebeklerde kabızlık nedeni, çoğunlukla boşaltım sisteminin henüz gerektiği kadar düzenli çalışmamasıdır. Bu durum ilerleyen aylarda düzene girmeye başlar. 

Eğer bebeğin mamayla besleniyorsa kabızlık sorunu daha fazla görülebilir. Bu durumda doktoruna danışarak bebeğinin mamasını değiştirebilirsin. 

Bebeklerin kaç gün kaka yapmaması normaldir?

Bebeğinin 1-3 gün aralığında kaka yapması beklenir. Yani günde 2 kere de 3 günde 1 de yumuşak kıvamlı kaka yapması normaldir. Ancak bu süreç 3 günü geçiyorsa ve kakası sertse kabızlık durumundan söz edilebilir. 

Bebeklerde kabızlık nasıl geçer, bebeklerde kabızlık çözümü için ne yapmak gerek?

-Ek gıdaya geçen bebeklerde sıvı alımını, sebze-meyve tüketimini arttırmak (muz dışında), besinlerin yağ içeriğini zenginleştirmek ve bebeğini lifli gıdalarla beslemek kabızlığa iyi gelir.

-Sert gıdaların içine bir çay kaşığı kepek unu katabilirsin.

-25-50 ml erik veya elma suyunu biberon, bardak ya da kaşıkla bebeğine içirebilirsin. 

-Bebeğin kabız olduğu zamanlarda onu sırtüstü yatırarak ayaklarına bisiklet çevirme hareketi yaptırabilirsin. Bebeklerde kabızlık masajı denen bu yöntem işe yarayabilir.

-Kabızlık tedavisinin genel kuralını da söyleyelim: Tedavi, kabızlık süresinin iki katı kadar bir süre uygulanmalı. Bu nedenle beslenme programına dikkatle uyulması çok önemli.

-Beslenme programında değişiklik yaptığın halde kabızlık sorunu geçmiyorsa mutlaka doktora başvur ve kafana göre ilaç kullanma. İlaç yerine güvenle kullanabileceğin takviyeleri tercih edebilirsin.

-Eğer durum beslenme düzeninin değişmesine rağmen düzelmiyorsa doktorun bebeklerde kabızlık ilacı olarak fitil kullanmanı önerebilir. Ancak bebeklerde fitil kullanımı durum çok ciddi olmadıkça tercih edilmemeli. 

Sakız yutmak kabızlık yapar mı?

Nadirde olsa bu duruma çocuklarda rastlanır. Kısa süre içerisinde çok fazla ya da büyük miktarlarda yutulan sakız sindirilemediğinde sindirimi kilitleyerek kabızlığa neden olabilir. Ancak arada bir sakız yutmanın zararı yoktur.

Süt kabızlığa neden olur mu?

Eğer kişinin laktoz intoleransı varsa süt kabızlığa yol açar. Özellikle çocuklarda görülen kabızlığın nedenlerinden birinin de laktoz intoleransıdır.