İlle de domates

Dilara Koçak

Domatesin faydaları saymakla bitmiyor. Bu konuda her gün yeni bir çalışma yayımlanıyor. İçindeki en önemli antioksidan da likopen. Sanırım artık herkes bu kelimeye alıştı. Vücut için en etkili antioksidanlardan biri olan likopen en fazla domateste bulunur. Domates ayrıca C, A ve K vitaminin de önemli bir kaynağıdır. Yapılan çalışmalar yüksek likopen alımının kardiovasküler sağlığa olan olumlu etkilerini gösteriyor.

Domates 100 gramında 22 kalori içerir. Domates aynı zamanda yüksek kolesterol seviyelerini düşürmeye yarayan, kan şekerlerini denge altında tutan ve kolon kanserine karşı koruyucu etki gösteren lifin de iyi bir kaynağıdır.
1 kâse (yaklaşık olarak 180 gram) domates tüketildiğinde günlük C vitamini ihtiyacının yüzde 57,3’ü, A vitamini ihtiyacının yüzde 22,4’ünü, K vitamini ihtiyacının yüzde 17,8’ini ve lif ihtiyacının yüzde 7,9’ü karşılanmış oluyor.

Niasin’in yararları

Bunun yanında domates; potasyum, niasin, B6 vitamini ve folatın da iyi bir kaynağıdır. Günlük potasyum ihtiyacının yüzde 11,4’ü, niasin ihtiyacının yüzde 5,6’sını, B6 vitamini ihtiyacının yüzde 7,0’si ve folat ihtiyacının yüzde 6,8’i karşılanmaktadır. Niasin; uzun yıllardır kandaki yüksek kolesterol seviyelerini düşürmek için kullanılmaktadır. Diyetin potasyum yönünden zengin olması da yüksek kan basıncını dengelemeye ve kalp krizi riskini azaltmaya yarar. B6 vitamini ve folat da, vücut için tehlike yaratabilecek kimyasalları zararsız hale getirmeye yardımcı olurlar.

Günde 1 bardak domates suyu

Daha fazla likopen alabilmek için özellikle kış aylarında ketçap, domates sosu, domates suyu ve diğer domates ürünleri tercih edilebilir.

İtalyan araştırmacılar, günlük 1 bardak domates suyu tüketimi ile inflamasyonun en önemli markerlarından olan TNF alfa’nın 1 ayda yüzde 35 oranında azaldığını bulmuşlardır. Oksidatif stres (hücrelerdeki serbest radikal üretimi) ve sonuç olarak TNF alfa gibi inflamatuvar bileşenlerin güçlenmesi; ateroskleroz (damar sertliği), kardiyovasküler hastalıklar, kanser, osteoporoz ve Alzheimer dahil olmak üzere bütün kronik dejeneratif hastalıklarla bağlantılıdır.
Domatesten başka; ketçap, domates salçası, domates sosu, domates püresi gibi domates ürünlerinde de bol likopen miktarda bulunur. Ayrıca kırmızı - pembe greyfurt, kuru kayısı ve karpuz da likopen bakımından zengindir. Domatesin içindeki likopenin, yağda eriyen bir besin öğesi olmasından dolayı, yağ ve ısıyla etkisi daha da artar.
Domates ve domates ürünleri içeriğindeki likopen ile kan basıncını düşürücü etki gösterir.

Antİkanserojen aktivite gösteren karotenoidlerden biri olan likopen, domateste bulunan vitamin A benzeri bir bileşik olup servikal, mide, meme, akciğer, rahim ve prostat kanserine karşı koruyucu etkisi yarattığı yönünde araştırmalar mevcuttur. Vücudu serbest radikallere karşı korur, antioksidan savunma sistemini güçlendirir. Beta karotene göre daha güçlü bir antioksidandır.

14 ay boyunca Ulusal Kanser Enstitüsü tarafından yürütülen çalışmada domates ve domates ürünleri tüketiminin prostat kanserini önleyici etki gösterdiği bulunmuştur. Her gün 1 porsiyon domates veya domates ürünleri tüketmek, prostat kanserine neden olan DNA hasarını karşı koruyucu etki göstermektedir.
Son yıllarda 47 bin kişi üzerinde yapılan bir başka çalışmada da domates ve ürünlerini haftada 10 porsiyon ve daha fazlasını tüketenlerde prostat kanser riskinin yüzde 35 oranında azaldığı kanıtlanmıştır.
1994 yılında İtalya’da yapılan bir araştırmada ise yüksek miktarda domates tüketiminin sindirim sistemi kanser riskini düşürdüğü bildirilmiştir.

Domatesİn içeriğindeki likopen, kemik erimesi (osteoporoz) oluşumunu geciktirir ve hafifletir. Bu özellikle orta yaş ve sonrasında kadınlar için büyük önem taşımaktadır. Bu dönemde daha çok domates ve domates ürünleri tüketilmelidir. (Özellikle K vitamini içeriği nedeniyle) 1 kupa çiğ domates tüketmek kemik sağlığı için önemlidir.
Lİkopen kadınlarda kalp damar hastalığı riskini azaltabilmektedir. Likopen tüketimi ve buna bağlı olarak kandaki likopen seviyesindeki artış ile ateroskleroz ile ilişkili koroner kalp damar hastalığı sıklığında azalma arasında güçlü bir ilişki vardır.

Lİkopen aynı zamanda cilde de dost bir antioksidandır.

Domates alımını artırmak için öneriler;1. Sabah kahvaltıda haftada 2 - 3 kez domates suyu tercih edin.
2. Yaptığınız tüm yemeklere fazladan domates ekleyebilirsiniz.
3. Çorba seçimlerinizi daha çok domates çorbasından yana kullanabilirsiniz.
4. Makarnalarınızın üstüne krema sos yerine baharatlarla zenginleştirilmiş domates sos hazırlayabilirsiniz. Hem de daha az kalori almış olursunuz.