İcat etmedi ama dünya peşinde! Bir fermuardan çok daha fazlası: YKK'nın sırrı
Günlük hayatta giydiğimiz ya da kullandığımız ürünlerde bulunan fermuar, bir Amerikalı tarafından icat edildi. Ancak tüm dünya bir Japon'un peşinden koşuyor! Bu rakipsiz ünün ardında hiç şüphesiz farklı pek çok strateji yatıyor. İşte inceleme alanı haline gelen hatta makalelere dahi konu olan YKK'nın sırrı.
Derleyen: Betül Topaklı / Milliyet.com.tr - Şu an üzerinizde bir kot ya da bir mont varsa hemen fermuarına bakın çünkü muhtemelen üzerinde YKK yazıyor. Tadao Yoshida tarafından 1934 yılında Japonya’da kurulan YKK, fermuar üreten bir firma. Açılımı Yoshida Kogyo Kabushikikaisha olan YKK, Japoncada Yoshida Limited Şirketi anlamına geliyor. CalvinKlein, Tommy Hilfiger, Armani ve Mavi jeans gibi ünlü markalarla çalışan YKK, bugün dünyadaki fermuar üretiminin yüzde 90’ını karşılıyor. Peki firmanın başarısının altında yatan sır ne?
Aslında Tadao Yoshida fermuarı icat eden isim değildi. 1851'de mucit Elias Howe Jr., ‘Otomatik, Sürekli Giysi Kapatma’ için bir patent aldı. Howe, en ünlü icadı olan dikiş makinesinin başarısı nedeniyle giysileri otomatik olarak sabit tutacak bir cihaz icat etme arayışından vazgeçti. Bu nedenle fermuarın tarihinde önemli bir figür olsa da kendisi fermuarı bulan isim değildi. Fermuar, 1890'larda Amerikalı Whitcomb L. Judson tarafından icat edildi ve ‘zincir kilit tutturucu’ adını aldı. Mucidin şirketi, geliştirilmiş bir fermuar tasarımı ile Talon, Inc ismiyle faaliyet gösteriyor. Ancak YKK bugün moda endüstrisinde rakipsiz bir üne sahip. Şirket fermuar üretim sürecinin her aşamasında yer alıyor.
1934’TE KURULDU, 1938’TE YIKILDI
Peki sessiz sedasız uzun yıllardır sektör lideri olan YKK, bunu nasıl başardı? Bundan 90 yıl önce yani 1934 yılında Tadao Yoshida, Japonya'nın Tokyo kentinde fermuar işleyen ve satan bir şirket olan San-es Shokai'yi kurdu. Yoshida, üretim tesisini 1938 yılında Tokyo'da faaliyete aldı ancak 1945 yılında yaşanan Tokyo bombardımanıyla kaybetti. Tesisinin yakılmasıyla birlikte karısı ve çalışanları Uozu'da şehrine sığındı. Şehirde her şeye yeniden başlama kararı alan Yoshida, savaşın bitiminden sonra “Yoshida Kogyo Kabushiki Kaisha” (YKK) adıyla yeni bir başlangıç yaptı.
Yoshida ilk olarak 1950 yılında firmasının üretkenlik ve kalitesini artırmak için ABD yapımı bir zincir makinesini Japonya'ya tanıttı. 1953 yılında pratik kullanıma sunulan makine, çığır açan bir buluş olarak YKK'ya ilk patentini kazandırdı. Çünkü modifiye edilmiş bileşenler sayesinde zincirin birbirine geçen parçalarını (elemanlarını) dönüşümlü olarak yerlerine sabitleyebilme özelliğine sahipti. Birkaç yıl sonra ise YKK, sıfırdan kendi makinelerini geliştirmeye başladı.
SUDAN ETKİLENMEYEN FERMUAR 73 ÜLKEDE
Yılda yaklaşık 10 milyar fermuar üreten YKK, şu anda 73 ülkede faaliyet gösteriyor ve bu ülkelerde 206 tane fabrikası bulunuyor. Bu fabrikalarda 9 bin 500 renk fermuar üretimi yapılıyor. YKK, bu rakamlarıyla dünyadaki toplam fermuar üretim hacminin yüzde 90’ını karşılıyor. Türkiye'deki faaliyetlerine ise 1991 yılında başlayan şirketin ülkemizde de bir fabrikası bulunuyor. Peki YKK’nın fermuarlarını diğer firmalardan ayıran özellikler ne?
YKK Grubu, bağlantı işleri ve mimari ürünler işi olmak üzere iki ana faaliyetten oluşuyor. Fermuar piyasasındaki bu paylarının sebebi tesadüf değil. Başarının ve istikrarlı büyümelerinin nedeni üretim kapasiteleriyle üretim çeşitliliğinden geçiyor. Pek çok farklı malzeme ve renklerle fermuar üretiyorlar. Giyim firmalarına sundukları bu çeşitlilik sayesinde de tercih sebebi oluyorlar. Aynı zamanda ürettikleri fermuarlar sudan da etkilenmiyor. Sudan etkilenmeyen fermuarları üretmek ve tasarlamak; normal fermuarlara göre daha pahalı bir iş. Bu da tercih edilmelerinin arkasındaki bir diğer sebep.
NASIL DÜNYA DEVİ HALİNE GELDİ?
İcadın kökeni ABD'ye dayanmasına, fermuarların çok kullanıldığı kot pantolonların da yıllarca ABD ile özdeşleşmesine rağmen bir Japon firma nasıl bir dünya devi haline geldi?
Dünyanın en prestijli iş ve yönetim dergisi Harward Business Review'da yer alan bir makale bu durumun 6 nedenini şöyle özetliyor:
1- PAYDAŞLARA TAAHHÜT: Kurucusu ve başkanı Tadao Yoshida, şirketin felsefesinin “Hiç kimse, başkalarına fayda sağlamadan başarılı olamaz” olması gerektiğini ilan ettiğinde, birçok yönden YKK zamanının ilerisindeydi. Buna “iyilik döngüsü” adını verdi ve hatta bu terimi ticari marka haline getirdi. Sonuç olarak YKK yerel, topluluk ve küresel düzeyde paydaşlarla bağlantı kurmak için büyük çaba harcıyor. Paydaş katılımının önemli bir parçası, topluma geri vermek ve sürdürülebilir bir şekilde faaliyet göstermek. 2021'de şirket, sürdürülebilirlikle ilgili yatırımlara 2,5 milyar Yen (544 milyon 872 bin lira) yatırım yaptığını ve 2050 yılına kadar karbon nötr olma taahhüdünde bulunduğunu bildirdi.
2- ÖZEL MÜLKİYET: Birçok özel sektöre ait şirket, bir noktada ya halka arz etmeye ya da büyük özel sermaye şirketlerine satmaya karar verir. YKK ikisini de yapmadı, bu da stratejik yönüne üç aylık getirilerin sürekli baskısı olmadan karar verme esnekliği sağladı. Rakamlar fermuarların YKK grubu için muhteşem olmasa da istikrarlı kârlar sağladığını, mimari grubun ise şirketin daha büyük ölçek, inovasyon ve gelire erişmesine izin verdiğini gösteriyor. YKK, tüm çalışanlarına şirketin mülkiyetine hissedar olarak katılma ve hatta temettü alma fırsatı sunuyor. Halihazırda çalışanların pay sahipliği birliği, YKK A.Ş.'nin hissedarlarının başkanıdır.
3- KALİTEYE ODAKLANIN: YKK, kurulduğu günden bu yana yüksek kalite standardı belirleyerek kendisini sektördeki diğerlerinden farklı kılmak için büyük çaba sarf etti. Her YKK üretim tesisi çeşitli kalite testleri gerçekleştirir ve bunları düzenli olarak Japonya'daki merkeze bildirir. YKK Grubu, kendi üretim, malzeme ve üretim ekipmanlarını geliştirerek entegre üretim süreçlerinden yararlanıyor. Bu yaklaşım aynı zamanda YKK'nın müşteri ihtiyaçlarına ve özel taleplerine hızlı bir şekilde cevap verebilmesini de sağlıyor.
4- ŞİRKET DEĞERLERİ: YKK'nın dünyadaki fabrikalarının çoğu, güçlü ve biraz paternalist bir yönetim tarzı ihraç eden Japon gurbetçiler tarafından yönetiliyor. Şirketin “İyilik döngüsü” felsefesi topluluklara ve çalışanlara karşı adil olma ilkesi üzerine kurulu. Bu durum, tüm yönetim faaliyetlerinin temelinde yer alıyor. YKK'nın kalite taahhüdünün yan sıra güven, şeffaflık ve saygı ilkeleri de güçlü bir şirket kültürünün oluşmasına katkı sağlıyor. YKK'nın temel değerleri arasında; başarısızlıktan korkmayın; deneyim, başarıyı yaratır/çalışanlar için fırsatlar yaratır. Her şeyde kalite ısrarı; güven, şeffaflık ve saygı oluşturun yer alıyor.
5- YEREL YERLEŞİKLİK: YKK, işinin bazı temel bileşenlerini (teknoloji, lojistik, satış ve sistem süreçleri) Japonya'daki genel merkezinden yürütüyor. Ancak operasyonel kontrol şirketin altı bölgesel organizasyonuna ait. Bölgelerin bu öncü rolü, kararların, kendi bölgesel özelliklerinden en iyi şekilde yararlanmaya dayalı olarak alınmasını sağlıyor.
6- SEKTÖR DEĞİŞİKLİKLERİNE DİNAMİK UYUM: Makalede, "Bir firmanın uzun ömürlülüğünü etkileyen faktörleri incelerken; rekabet ortamı, yenilik oranı ve teknolojik değişim göz önünde bulundurulmalıdır. 7 ila 13 milyar dolar arasındaki fermuar pazarındaki büyümenin büyük bir nedeni, YKK'nın ve onun yeniliğe odaklanmasının işine yarayan devam eden kişiselleştirme eğilimidir" deniliyor.