Hamilelikte idrar kaçırma neden olur?

Serpil Dokurel - PembeNar Özel

Hamilelikte idrar kaçırma neden olur?

İdrar kaçırma, kişinin istem dışı idrarını tutamamasıdır. Önemli bir sosyal ve hijyenik bir problem olmakla birlikte, her üç kadından birinin yaşamı boyunca istemsiz olarak idrar kaçırdığı bilinmektedir. Bunların %65’inin hamilelik sırasında ve sonrasında başladığını bilmekteyiz. Hamilelikte idrar kaçırma, gebelerin %35 -65’inde görüldüğü tahmin edilmektedir. İdrarı ağrısız şekilde depolamaya yarayan mesane belirli bir kapasiteye kadar dolar, belirli bir basınca ulaştığında ise merkezi sinir siteminden gelen boşaltma komutu ile mesane kası kasılır. Mesaneden dış ortama idrarı boşaltmaya yarayan üretra ise öksürmek, hapşırmak bir şey kaldırmak gibi karın içi basıncın arttığı durumlarda idrarı tutmamızı sağlayan musluk görevi görür. Mesane, karın içinde bağırsaklar, rahim ile komşu olup karın içi basıncın arttığı durumlarda, komşu organların basısından etkilenir. Hamilelikte idrar kaçırmanın en önemli nedeni ise büyüyen rahmin karın içi basıncı artırması ve mesaneye bası oluşturmasıdır. Mesanenin hem kapasitesi azalır hem de basıncı artar. Diğer bir neden ise hamilelikte görülen fizyolojik değişikliklerdir. Artan progesteron ve relaksin hormonları mesaneye alttan destek olan kas ve ağ dokuda gevşemeye neden olarak gebelikte idrar kaçırma şikâyetlerinin ortaya çıkmasına katkıda bulunur.

Kadın hastalıkları ve doğum uzmanı Doç. Dr. Serdar Aydın

2) Hamilelikte idrar kaçırmayı artıran durumlar nelerdir?

• Sigara öksürüğe neden olarak karın içi basıncı artırır ve gebelikte idrar kaçırma için risk faktörüdür.
• İlk gebelikteki yaş, idrar kaçırma için risk faktörüdür. İlerleyen yaşla birlikte kaybedilen kas kütlesi hem destek dokuların zayıflamasına hem de mesane girişindeki sfinkter mekanizmasının zayıflamasına neden olur.
• Fazla kilolu olmak karın içi basıncın artmasına ve pelvik taban dediğimiz destek yapısının gerilmesine ve zayıflamasına neden olur.
• Yine kabızlık, ıkınma ile karın içi basıncı artırarak idrar kaçırmaya katkıda bulunur.
• Gebelikteki şeker hastalığı çok idrar üretimine ve çok idrara çıkmaya neden olur.
• Gebelik öncesi idrar kaçırma şikayetlerinin olması, destek dokuların zayıflığına işaret eder ve hamilelikte artan karın içi basınç ve destek dokulardaki zayıflama hamilelikte idrar kaçırmanın artmasına neden olur.
• Hamilelik öncesi pelvik taban kaslarının çalıştırılmaması ve güçlendirilmemesi de hamilelikte idrar kaçırmanın artmasına sebep olur.
• Son olarak hamilelikte sık görülen idrar yolu enfeksiyonu, idrar kaçırma şikâyetlerinde artmaya neden olur.

Hamilelikte idrar kaçırma bebeğe zarar verir mi?

Hamilelikte ortaya çıkan idrar kaçırma bebeğe zarar vermez. İdrar kaçırma hayat kalitesini azaltan, sosyal ve hijyenik bir problemlerdir.

İdrar kaçırma için hamile olmayan kişilerde kullanılan ilaçlar, hamilelikte kullanıldığında bebeğe zarar verebilir. Ayrıca idrar yapma güçlüğü ve pelvik organlarda sarkma ile birlikte görülen idrar kaçırma, idrar yolu enfeksiyonuna yol açabilir. İdrar yolu enfeksiyonu ise anne sağlığını bozarak erken doğum ve düşüğe neden olabilir.

Hamilelikte yaşanan idrar kaçırma, doğumdan sonra devam eder mi?

İdrar kaçırma problemi, gebelikte görülen ve idrar kaçırmaya neden olan değişikliklerin normale dönmesi ile hamilelikteki kadar sık görülmez. Hamilelik öncesi idrar kaçırması olmayan kadınların yaklaşık %6’sının gebelikte görülen idrar kaçırması, gebelik sonrası da devam eder. Birden çok doğumu olanlarda ve 30 yaş üstü gebelerde bu risk daha fazladır. Normal doğum, doğum ağrılığı, müdahaleli doğum, doğumun uzaması, riski artıran faktörlerdir.

Kegel egzersizleri idrar kaçırmayı engeller mi?

Şüphesiz pelvik taban kaslarını kuvvetlendirmek, idrar kaçırmayı engellemenin en etkili yollarından biridir. Pelvik taban kaslarını kuvvetlendirecek yöntemlere, pelvik taban kas egzersizleri denir. Pelvik taban kas egzersizlerinin hem gebelikte hem de sonrasında idrar kaçırma tedavisindeki etkinliği kanıtlanmıştır. Pelvik taban kas egzersizlerinin en iyi bilineni Kegel egzersizleridir. 1948 yılında Kadın Hastalıkları ve Doğum Doktoru Arnold Kegel tarafından idrar kaçırması olan hastalarının tedavisinde tarif ettiği egzersizlerdir.

Kegel egzersizlerinizi yapmadan önce, pelvik kaslarını bulmak önemlidir. Bunlar pelvik tabanını oluşturan kaslardır. Bunları bulmanın en yaygın yolu, idrarınızın orta akışını durdurmaya çalışmaktır. Çalıştırdığınız ve sıktığınız kaslar pelvik taban kasları ve Kegel egzersizleri ile sıkılaştırmaya çalıştığımız kaslar bunlar. Bu sıkma Kegel'in temel hareketidir.
Kegel egzersizlerine başlamadan önce bir doktorun değerlendirmesi ve engel olabilecek tıbbi sorunlar konusunda bilgilendirmesi önemlidir.

Uyarı:

Normal Kegel egzersiz rutininizde orta akımda idrar yapmayı kesmeyin. İdrar yaparken bu kaslarınızı sıkmak tam tersi bir etki yaratabilir. Ayrıca, mesanenize ve böbreklere zarar verebilir.

Nasıl yapılır?

Pelvik taban kaslarınızı 5 saniye boyunca sıkın, sonra 10 saniye dinlendirin. Egzersizi 10 kez tekrarlayın. Buna bir set Kegel Egzersizi diyebilirsiniz. Günde 3-4 kez bu seti yapmalısınız. Kegel egzersizleri ile pelvik taban kasları ve üretra etrafındaki vajina kasları kuvvetlenir, sfinkter daha etkili kasılır ve üretranın aşağı doğru yer değiştirmesi azalır.

Hamilelikte idrar kaçırma nasıl tedavi edilir?

Daha önce de aktardığımız gibi hamilelikte idrar kaçırmanın en etkili yolu, pelvik taban kas egzersizleridir.

Hamilelikte idrar kaçırmanın tedavisinde kullanılan diğer yöntemler;

• Sigara içenlerde sigaranın bırakılması
• Kontrollü kilo alınması, fazla kilo alımının engellenmesi
• Kabızlık gibi ıkınmayı artıran problemlerin düzeltilmesi
• Astım gibi öksürük nedenlerinin tedavi edilmesi.
• Kafein ve çay alımının azaltılması.
• Aralıklı olarak tuvalete gitmeyi ve idrar geldiğinde idrar yapmayı geciktirmeyi içeren uygulamaları esas alan mesane eğitimi, acil sıkışma tipi idrar kaçırmada etkilidir.
• Aerobik ve benzeri fiziksel aktiviteleri düzenli uygulamanın hamilelikte idrar kaçırmayı düzeltmekte etkili olduğu gösterilmiştir.
• Bacakları çaprazlamanın öksürerek idrar kaçırmada işe yaradığı deneyimlenmiştir. Ancak bu yöntemin hamilelikte işe yarayıp yaramadığını gösteren bilimsel çalışmalar yoktur.
• Pelvik taban egzersizi yapmayı kolaylaştıran vajinal kon ve elektriksel stimülasyonun hamile olmayanlarda idrar kaçırmanın tedavisinde etkili olduğu bilinmektedir. Hamilelerde kullanılmasına dair ilgi kısıtlıdır. Potansiyel yan etkilerinin son derece az olması nedeniyle hamilelikte kullanılabilir.

Hamilelikte idrar kaçırma tedavisinde kullanılan ilaçların muhtemel olumsuz etkileri nedeniyle, ilaç tedavisinin hamilelikte idrar kaçırmada yeri yoktur.
Kısıtlı hastada özellikle öksürük, hapşırık ile idrar kaçırma olan stres inkontinans durumunda cerrahi yöntem, etkili olabilir. Cerrahiyi doğum sonrasına ertelemek daha akılcı bir yol olacaktır.