Günde 2 greyfurt kanserden koruyor
Alkol, sigara, ızgara, tatlılar ve doymuş yağlar kanser riskini arttırıyor... Sebze, meyve ve lifli besinler kanserden koruyor... ‘Bu hastalığa karşı en etkili meyve hangisi?’ denildiğinde ise tüm uzmanlar birleşiyor: Greyfurt...
|
Kansere Teslim OLMAYIN - 2
AYŞEGÜL AYDOĞAN
Sağlıklı ve dengeli beslenme şüphesiz pek çok hastalığı önlemede önemli rol oynuyor. Kanserde ise sebze, meyve ve lif zengini yiyeceklerden oluşan bir beslenme programı, koruyucu etkenlerin başında geliyor.
Amerikan Kanser Enstitüsü, sebze ve meyve ağırlıklı beslenmenin mide, bağırsak, akciğer, rektum, prostat ve yemek borusundaki kanser riskini azalttığına dikkat çekiyor. Uzmanların üzerinde durduğu bir başka konu da yanlış beslenmenin kanser riskini arttırdığı.
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Onkoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bülent Berkarda’yla kanser ve beslenme ilişkisini konuştuk. İşte Berkarda’nın kanserden korunmak için önerileri:
Izgara ete dikkat!
Beslenme, kanseri ne oranda etkiler?
Kanserin nedeni yüzde 80 dış etkenlerdir. Bunlar arasında beslenme ve yaşam tarzının payı çok büyük.
Hangi besinler sakıncalı?
Proteinler çok fazla kanser yapıcı değil. Özellikle beyaz etin bir sakıncası yok. Ancak kırmızı ette bulunan ‘doymuş’ dediğimiz ‘hayvansal yağlar’ın kanser yapıcı etkisi var. Tereyağ, iç yağ, margarin gibi doymuş yağlar, ‘prostaglandin’ dediğimiz hormonların yapılmasında yapı taşıdır. Prostaglandinler iyi ve kötü olmak üzere ikiye ayrılır. Kötü prostaglandinler hücreye toksik (zehirli) etki eder. Hücre zarını bozar, DNA’sına zarar verir.
Bu etkiyi yok etmek mümkün mü?
Evet. Doymamış yağ asitleriyle iyi prostaglandinlerin oluşmasını sağlayabiliriz. Örneğin zeytinyağı yiyeyerek. Ayrıca balıkyağı, özellikle Omega 3 yağı (marketlerde bu adla satıldığı gibi, fındık, fıstık, keten tohumu ile somon, uskumru, sardalya ve mezgit gibi balıklarda da bulunur) gıdalarda bulunursa iyi prostaglandinler oluşur. Bu 3 yağı tercih ederseniz kanseri bir ölçüde önlersiniz.
Izgara ette kanser riski var mı?
Bazı maddeler vücutla temas ettiklerinde mutlaka kanser yapıyorlar. Bunların başında katran hidrokarbonları geliyor. Petrol ve sigarının dumanından çıkan katranı kastediyorum. Et kömürde pişirilirken cızır cızır yağ akar... İşte bu yanmış yağda da bu hidrokarbonlar var. O yağ akar, tekrar ete yükselir veya etin içinde birikir. Izgara etteki risk bu nedenledir. Onun için mangalda pişmiş et sakıncalı.
Karbonhidratların (tatlılar, şekerler) kansere etkisi nedir?
İki türlü karbonhidrat var. Birinci grupta şeker, ekmek, hamur işi, baklava gibi tatlılar. Bunlar kan şekerini yükseltir, yükselince vücut buna uyum sağlayamaz ve şekeri düşürmek için insülin salgılar. İnsülin de kötü prostaglandin yaptırır.
Başka alternatif olabilir mi?
İkinci grup karbonhidratlar. Yani insülin deşarjını fazla yapmayan, sebze ve meyvelerde bulunan karbonhidratlar. Örneğin, tatlı yerine havuç, kereviz, fasulye yeyin. Meyvelerden portakal, elma, erik, greyfurt en yararlı olanları. Muz, üzüm, incire dikkat, çünkü çok şeker içeriyorlar.
İşte savaşçı besinler...
Hangi yiyecekler kanser savaşçısı?
Zeytinyağı, sebze ve meyveler. Bazı sebzelerin içinde kansere karşı koruyucu maddeler var. Örneğin lahanagillerde kanseri önleyen maddeler var. Lahana, brokoli, kereviz, karnıbahar, Brüksel lahanası, narenciyelerden portakal, mandalina, limon ve özellikle de greyfurt. Greyfurtun suyu, beyaz lifleri kansere karşı koruyan ‘bioflavonoit’ maddelerini içeriyor. Bu maddelerden ikisi kuersetin ve hesperidim. Bunlara 'yaşamsal sarı maddeler’ deniyor. Bu aynı zamanda portakala sarı rengini veren madde. Bir kişi günde 2 greyfurt yerse kansere karşı korunma ilacı alıyor anlamına gelir. Amerika’da kuersetinle kanser ilacı yapılıyor. Domatesteki likopen adlı madde de prostat kanserini önleyici etkiye sahip.
Vejetaryenlerde kanserin az görüldüğü doğru mu?
Evet, vejetaryenlerde kanser, et tüketenlerden daha az görülüyor.
Berkarda’nın 5 hayati öğüdü
Her gün tatlı yemeyin.
Kebabı ayda 1 yiyin.
Günde 2 tane greyfurt yiyin.
Günde en az 3 gram C vitamini alın.
Ailesinde kanser olan kişiler bol sebze, meyve ve selenyum hapları gibi koruyucu maddeler almalı.
| KANSER ÇEŞİDİ | KORUYUCU BESİNLER |
| Akciğer kanseri | Havuç, yeşil sebzeler, C vitamini |
| Bağırsak kanseri | Kabak, lahana, Brüksel lahanası, brokoli, turp, süt ve probiyotik yoğurt |
| Mide kanseri | Soğan, sarmısak, kereviz, marul, sebze ve meyveler, süt ve probiyotik yoğurt |
| Prostat | Domates, greyfurt, karpuz |
| Mesane | Başta havuç tüm sebzeler |
| Meme kanseri | Ispanak, pazı, marul, limon, portakal suyu, kuru baklagiller, bezelye |
| Pankreas kanseri | Sebze ve meyveler, pirinç, tahıl |
| Ağız kanseri | Sebze ve meyveler |
Alkolün kansere etkisi ne oranda?
En önemli kanser yapıcı madde sigara, ikincisi ise alkol. Sigara kadar tehlikeli değil ama kanserlerin yüzde 5’ine neden oluyor. Tabii devamlı içenleri kastediyorum. Arada bir, tek kadeh alınan alkol değil. Alkolün kanser yapması için yoğun alınması lazım. Örneğin her gün birkaç kadeh.
Hangi kanserlerin nedeni alkol?
Ağız, gırtlak, yemek borusu ve karaciğer kanserleri...
Çay ve kahvenin etkisi nedir?
Kahve çok içilirse mide ve pankreas kanseri yapıyor. Çay, normal içilirse bir şey yapmıyor ama Erzurum usulü içilirse yemek borusu kanserine neden oluyor. Erzurum’da gırtlak ve yemek borusu kanseri çoktur. Bunun nedeni çayın çok sıcak, çok sık içilmesi. İçiş tarzı da önemli. Çünkü küçük kadehlerle direkt gırtlağa fırlatıyorlar. Gırtlakta sıcak darbe oluşuyor.
Mide ve barsak kanserlerinin artması beslenme alışkanlıklarına bağlı mı?
Tabii ki... Örneğin mide kanserinin en sık görüldüğü yer Japonya. Nedeni Japonlar’ın çok tuzlu, çiğ ve balık yemeleri. Doğu Avrupa’da da mide kanseri çok. Çünkü çok salamura, tuzlu, turşulu gıda tüketiyorlar... Akdeniz ülkelerinde ise kanser daha az...
Kimler risk altında?
40 yaşın üzerindeki kadınlar
Anne veya kız kardeşlerinde meme kanseri bulunanlar
Hiç çocuk sahibi olmayanlar
İlk çocuklarını 18 yaşın altında veya 30 yaş üzerinde doğuranlar
Östrojen kullananlar
İlk adetini erken yaşta görenler
Alkol kullananlar
Ne yapmalı?
20-39 yaş arası kadınlar ayda bir elle meme muayenesi yapmalı, her 3 yılda bir doktor tarafından muayene edilmeli
40 yaş üzeri kadınlar ayda bir elle meme muayenesi yapmalı, yılda bir kez doktora gitmeli
Yılda bir kez mamografi çektirilmeli
Bol yeşil sebze yenmeli, zeytinyağı tercih edilmeli, A vitami alınmalı
Ne zaman şüphelenilmeli?
Göğüste ele gelen kitle
Meme derisi üzerinde kalınlaşma, çökme veya çekilme
Meme başından gelen berrak veya kanlı akıntı
Ailede meme kanseri olması
"Ne annem, ne de teyzelerim 50 yaşını görebildi... Kanserden öldüler... Ama ben 80’ime kadar yaşamaya kararlıyım. Kanser benim hayatımdan hiçbir şey götürmedi. Aksine kazandırdı. Artık kendime daha çok bakıyorum. Hatta bazı arkadaşlarım ameliyattan sonra daha da güzelleştiğimi söylüyorlar. Hiçbir şeyin stres yaratacak kadar önemli olmadığını öğrendim."
Bu sözler 34 yaşında yakalandığı meme kanserini yenen ve şimdi 40 yaşında olan Violet Aroyo’ya ait...
6 yıl önce ortaya çıkan hastalığını yenen Aroyo, şimdi meme kanserine yakalanan kadınlara yardım elini uzatıyor. Türk Meme Hastalıkları ve Meme Kanseri Vakfı’nın (TÜMKAN) kurucularından olan Yüksek Hemşire Aroyo, kadınların bilinçlenmesi için eğitim toplantıları ve kampanyalar düzenliyor.
Kanser teşhisi konulmasının kendisi için sürpriz olmadığını belirten Aroyo şunları söylüyor: "Ailemde 5 kişiyi bu hastalıktan kaybettim. Risk grubundaydım ve 6 ayda 1 rutin kontrol yaptırıyordum. Anne ve teyzelerimi kaybettikten sonra sıra bana mı geliyor demeye başlamıştım. Sonunda ortaya çıktı ve 2 göğsüm birden alındı."
‘Kendinizi mutlu edin’
Kanseri yenme sırrını ise şöyle açıklıyor; "Hiçbir zaman ‘ben kanserim’ demedim. ‘Kanser oldum, hayat bitti’ diye bir şey yok. Bu gerçekle karşı karşıya kaldığınız gün, alışverişe çıkıp kendinize güzel kıyafetler alın, kuaföre gidin, akşam güzel bir yemeğe çıkın. Size en büyük yardım yine kendinizden gelir..."
YARIN
Kansere karşı spor...
Egzersiz hangi kanseri yüzde 50 önler, hangi kanserlere karşı ne oranda korma sağlar?
Şişmanlık ile kanserin ilişkisi nedir?
Karserden korunmak için ne tür egzersizler yapmak gerekir?
Moral, stres ve üzüntü kanser oluşumunda ne kadar etkili?
Üzüntü, bağışıklık sistemi ve hormonları nasıl etkiliyor?
Akciğer ve prostat kanserleri belirtileri, kimler risk altında, neler yapmalı?
Kanseri yenen bir sanatçı, Kayahan... O neler öneriyor?
YAŞAM